Wątki medyczne w biografiach wybitnych Wielkopolan: Stanisława Staszica i Augusta Cieszkowskiego.

• Authors: Początek Michał

Title variants

EN

Medical Matters in Biographies of Two Distinguished Citizens of Great Poland: Stanisław Staszic and August Cieszkowski.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sięgając do wspomnień, osobistych listów oraz dostępnych dokumentów, poddano analizie wątki zdrowotne w biografiach dwóch wybitnych Wielkopolan, Stanisława Staszica (1755-1826) i Augusta Cieszkowskiego (1814-1894). Obaj zasłużyli się Rzeczypospolitej owocną działalnością na płaszczyźnie naukowej i społecznej. Ich aktywność przypadła na trudny, burzliwy okres w dziejach Polski, czas upadku państwowości, utraty niepodległości, dramatycznych zrywów powstańczych i wreszcie zaborów oraz ponad wiekowego ucisku. Znakomici mężowie opowiadali się raczej nie za militarną konfrontacją z wrogami, a za pokojową, acz stanowczą rywalizacją na polu gospodarczym i naukowym. Stawiali na pracę u podstaw, na znaną i sprawdzoną w tradycji Wielkopolski pracę organiczną. Czerpali z twórczego dorobku Oświecenia, ale wzbogacali je o własne prorocze wizje. Niezwykle uzdolnieni i wszechstronni, podejmowali również inicjatywy na rzecz zdrowia publicznego. Obie postacie przedstawiono od mniej znanej, bardziej prywatnej strony. Posągowym biografiom nadaje ona ludzkie, bezpośrednie oblicze i je po prostu ożywia. Przybliża tym samym sprawy, którym się poświęcili, przypomina ich dzieło.

EN

Stanisław Staszic (1755-1826) and August Cieszkowski (1814-1894) were versatile persons, meritorious polish philosophers, founders of high schools, chairmen of famous scientific societas in Warsaw and Poznań. They live in the second half of XVIII century (the first) and in XIX century, became emitent advocates of modernisation and consolidation of Poland. Poland was divided then and annexed by foreign neighbours, our enemies. Both were followers of social integrity, education and industralisation- so called, ground work. They had of course some corporal ailments. This article shows them, and by the way, makes their biographies more interesting and vivid. Both great men influenced also, on preparing many reforms on the country medicine area.

Keywords

PL

Stanisław Staszic, August Cieszkowski,; Oświecenie, praca organiczna, medycyna, edukacja,; reformy, Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół; Nauk, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

EN

Stanisław Staszic, August Cieszkowski,; Enlightenment, ground-work for the nation and society,; medicine, education, reforms, Scientific Society of; Warsaw, Scientific Society of Poznań

• Publisher: Wydawnictwo Polihymnia
• Journal: Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
• Year: 2020
• Volume: 83
• Pages: 37-51

Dates

published

2021

Contributors

author

Początek Michał

• Prywatny Specjalistyczny Gabinet Neurologiczny Michał Początek 64-920 Piła Al. Wojska Polskiego 49B/152