Wzrost gospodarczy ziem polskich w okresie pierwszej globalizacji (1870–1910)

• Authors: Bukowski Maciej , Koryś Piotr , Leszczyńska Cecylia , Tymiński Maciej , Wolf Nikolaus

Title variants

EN

Economic Growth of Polish Territories in the Period of First Globalization (1870–1910)

RU

Экономический рост на польских землях в период первой глобализации (1870–1910)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wzrost gospodarczy różnych państw w latach 1870–1910 był przedmiotem licznych badań ilościowych. Jeśli idzie o ziemie polskie, dysponujemy dwoma szacunkami poziomu PKB per capita, których jednak nie można uznać za w pełni wiarygodne. Należy zaznaczyć, że takie szacunki wiążą się z poważnymi trudnościami co do metodologii i źródeł danych. W tym przypadku szczególnym problemem jest też podział terytorium państwa polskiego w badanym okresie na trzy części anektowane przez zaborców: Prusy, Rosję i Austrię. W niniejszym artykule autorzy przedstawiają własny szacunek PKB per capita w latach 1870–1910 dla ziem polskich (w obecnych granicach) oraz dla poszczególnych dzielnic zaborczych i porównanie z PKB per capita wybranych państw. Na potrzeby szacunku zbudowano model ekonometryczny i wykorzystano historyczne dane statystyczne. Uzyskane wyniki pokazują, że najwyższy PKB per capita miały tereny należące do Prus, a najszybciej rozwijało się Królestwo Kongresowe administrowane przez Cesarstwo Rosyjskie. Średni poziom PKB per capita w obecnych granicach Polski w 1910 r. stanowił 55% średniej państw Europy Zachodniej i 38% Stanów Zjednoczonych AP. Relacja ta była podobna jak w czasach obecnych (około 2010 r. stanowiło to odpowiednio prawie 50% i 35%), co oznacza, że sto lat temu dystans Polski mierzony PKB per capita względem najwyżej rozwiniętych państw nie był większy aniżeli w czasach współczesnych.

EN

Economic growth of various countries in the period between 1870 and 1910 has been analysed in many quantitative studies. For the Polish territories there are two estimates of GDP per capita, which however cannot be treated as fully reliable. It should be noted that such estimates give rise to serious difficulties regarding methodology and data sources. In this case, a special problem is posed by the partition of Poland in the analyzed period into three regions annexed by Prussia, Russia and Austria. In this article, the authors present estimates of GDP per capita for Polish territories (in contemporary borders) and for the three occupied regions in the period 1870–1910 and compare them with the same indicator for some other states. The estimates are based on an econometric model using historical statistical data. The results indicate that the highest level of GDP per capita was noted in the areas included in Prussia; but the most rapid economic growth was observed in the Kingdom of Poland, administered by the Russian Empire. In 1910, the average level of GDP per capita within the current Poland’s borders represented 55% of the average level of the same indicator in Western Europe and 33% as compared with the United States. This relation was similar as today (about 2010, the respective indicators were 50% and 35%). This means that hundred years ago, Poland’s distance to the most developed countries, measured by GDP per capita, was not larger than in contemporary times.

RU

Экономический рост различных государств в период 1870–1910 гг. был предметом многочисленных количественных исследований. В случае польских земель мы располагаем двумя оценками уровня ВВП per capita, которые, однако, нельзя признать вполне достоверными. Следует отметить, что такие оценки связаны с серьезными трудностями, касающимися методологии и источников данных. В случае с Польшей особой проблемой является то, что в исследуемый период польские земли были разделены на три части, принадлежащие Пруссии, России и Австрии. В настоящей статье авторы представляют собственную оценку ВВП per capita в 1870–1910 гг. для польских земель в их нынешних границах, а также для отдельных частей до обретения независимости и сравнение с ВВП per capita некоторых избранных государств. Для проведения оценки была построена эконометрическая модель и использованы исторические статистические данные. Полученные результаты показывают, что самый высокий ВВП per capita имели территории, принадлежащие Пруссии, а наиболее быстрыми темпами развивалось Царство Польское, находящееся в Российской империи. Средний уровень ВВП per capita в нынешних границах Польши в 1910 г. составлял 55% от средней государств Западной Европы и 38% Соединенных Штатов. Это соотношение похоже на существующее в настоящее время (около 2010 года оно составляло соответственно около 50% и 35%), что означает, что сто лет тому назад отставание Польши, измеряемое ВВП per capita по отношению к наиболее развитым государствам, было примерно на том же уровне, что сейчас.

Keywords

EN

economic development; regional development; GDP; Poland; XIX century

• Publisher: Komitet Nauk Ekonomicznych PAN, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• Journal: Ekonomista
• Year: 2018
• Issue: 2
• Pages: 127-155

Contributors

author

Bukowski Maciej

• Dr Maciej Bukowski – Katedra Historii Gospodarczej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski

author

Koryś Piotr

• Dr Piotr Koryś – Katedra Historii Gospodarczej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski

author

Leszczyńska Cecylia

• Dr hab. Cecylia Leszczyńska – Katedra Historii Gospodarczej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski

author

Tymiński Maciej

• Dr hab. Maciej Tymiński – Katedra Historii Gospodarczej, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski

author

Wolf Nikolaus

• Prof. dr Nikolaus Wolf – Wirtschaftswissenschaftliche Fakultät, Humboldt-Universität zu Berlin

References

• Aldcroft D., Europe’s Third World: The European Periphery in the Interwar Years, Ashgate, Aldershot 2006.
• Bairoch P., Europe’s Gross National Product: 1800–1975, „Journal of European Economic History” 1976, nr 5.
• Bairoch P., Batou J., Chèvre P., La population des villes européennes: 800–1850: banque de données et analyse sommaire des résultats, Droz, Genève 1988.
• Bénétrix A.S., O’Rourke K.H., Williamson J.G., The Spread of Manufacturing to the Periphery1870–2007: Eight Stylized Facts, „IIIS Discussion Paper” 2012, nr 401 (https://www.tcd.ie/iiis/documents/discussion/pdfs/iiisdp401.pdf).
• Berend I.T., History Derailed: Central and Eastern Europe in the Long Nineteenth Century, University of California Press, Berkeley 2003.
• Berend I.T., Ránki G., The European Periphery and Industrialization, 1780–1914, Cambridge University Press, Cambridge 1990.
• Broadberry S., Accounting for the Great Divergence, „Economic History Working Papers” 2013, nr 184 (London School of Economics and Political Science).
• Broadberry S., Federico G., Klein A., Sectoral Developments 1870–1914, w: The Cambridge Economic History of Modern Europe, red. S. Broadberry, K.H. O’Rourke, t. 2, Cambridge University Press, Cambridge 2010, s. 59–83.
• Broadberry S., Klein A., Aggregate and Per Capita GDP in Europe, 1870–2000: Continental, Regional and National Data with Changing Boundaries, „Scandinavian Economic History Review” 2008, nr 60(1).
• Caruana-Galizia P., Economic Development and Market Potential: European Regional Income Differentials, 1870–1913, PhD thesis, The London School of Economics and Political Science (LSE) 2015 (http://etheses.lse.ac.uk/3062/1/Caruana-Galizia_Economic_Development_and_Market_Potential.pdf).
• Caruana-Galizia P., German Regional GDP Preliminary Land-Level Estimates, 1871–1907, 2011 (http://www.lse.ac.uk/economicHistory/seminars/EH590Workshop/2011papers/caruanagalizia.pdf).
• De Pleijt A.M., van Zanden J.L., Accounting for the „Little Divergence”: What Drove Economic Growth in Pre-industrial Europe, 1300–1800?, „European Review of Economic History” 2016, nr 20(4).
• Epstein P., Howlett P., Schulze M.S., Distribution Dynamics: Stratification, Polarization, and Convergence among OECD Economies, 1870–1992, „Explorations in Economic History” 2003, nr 40.
• Findley R., O’Rourke K.H., Power and Plenty: Trade, War, and the World Economy in the Second Millenium, Princeton University Press, Princeton 2007.
• Frank H., Regionale Entwicklungsdisparitäten im deutschen Industrialisierungspozess 1849–1939, Münster 1993.
• Frieden J.J., Global Capitalism: Its Fall and Rise in the Twentieth Century, Norton, New York 2006.
• Gerschenkron A., Economic Backwardness in Historical Perspective. A Book of Essays, Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Mass 1962.
• Good D.F., Ma T., The Economic Growth of Central and Eastern Europe in Comparative Perspective, 1870–1989, „European Review of Economic History” 1999, nr 3(2).
• Gregory P., Russian National Income 1885–1913, Cambridge University Press, Cambridge 1982.
• Hagen E.E., How Economic Growth Begins: A Theory of Social Change, „Journal of Social Issues” 1963, nr 19(1).
• Historia Polski w liczbach, t. 1, Państwo. Społeczeństwo, red. A. Jezierski, GUS, Warszawa 2003.
• Historia Polski w liczbach, t. 2, Gospodarka, red. A. Wyczański, GUS, Warszawa 2006.
• Historia Polski w liczbach. Rolnictwo. Leśnictwo, red. A. Jezierski, GUS, Warszawa 1991.
• Hoffman W., Wachstum der Deutschen Wirtschaft seit der Mitte des 19. Jahrhunderts, Springer, Berlin 1965.
• Ihnatowicz I., Burżuazja warszawska, PWN, Warszawa 1972.
• Ihnatowicz I., Przemysł łódzki w latach 1860–1900, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965.
• Jezierski A., Handel zagraniczny Królestwa Polskiego 1815–1914, PWN, Warszawa 1967.
• Jezierski A., Problemy rozwoju gospodarczego ziem polskich w XIX i XX wieku, KiW, Warszawa 1984.
• Kochanowicz J., Backwardness and Modernization: Poland and Eastern Europe in the 16th–20th Centuries, Ashgate, Aldershot 2006.
• Kochanowicz J., Polska w epoce nowoczesnego wzrostu gospodarczego, w: Modernizacja Polski. Struktury, agencje, instytucje, red. W. Morawski, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
• Kołodziejczyk R., Kształtowanie się burżuazji w Królestwie Polskim (1815–1850), PWN, Warszawa 1957.
• Kopczyński M., Wielka transformacja. Badania nad uwarstwieniem społecznym i standardem życia w Królestwie Polskim 1866–1913 w świetle pomiarów antropometrycznych poborowych, Oficyna Wyd. „Mówią Wieki”, Warszawa 2006.
• Koryś P., Tymiński M., Struktura zawodowa ziem polskich na przełomie XIX i XX w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2015, tom LXXV.
• Koryś P., Tymiński M., Surowce naturalne a regionalny rozwój gospodarczy na przełomie XIX i XX wieku (w obecnych granicach Polski), w: Ochrona i wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego na ziemiach polskich na przestrzeni wieków, red. T. Głowiński, GAJT, Wrocław 2016, s. 89–98.
• Kuznets S., Wzrost gospodarczy narodów, PWE, Warszawa 1976.
• Landes D.S., The Wealth and Poverty of Nations: Why Some Are So Rich and Some So Poor, W.W. Norton, New York–London 1998.
• Leszczyńska C., Lisiecka Ł., Przeludnienie agrarne a zagraniczne migracje Polaków w XIX wieku i w Drugiej Rzeczypospolitej, w: Przemiany demograficzne Europy Środkowej w czasach nowożytnych, red. H. Kurowska, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2010, s. 153–176.
• Łukasiewicz J., Drogi rozwoju rolnictwa na ziemiach polskich, w: Polska XIX wieku. Państwo, społeczeństwo, kultura, red. S. Kieniewicz, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986.
• Łukasiewicz J., Kryzys agrarny na ziemiach polskich w końcu XIX wieku, PWN, Warszawa 1968.
• Łukasiewicz J., Przewrót techniczny w przemyśle Królestwa Polskiego w latach 1852–1886, PWN, Warszawa 1963.
• Maddison A., The World Economy. A Millennial Perspective, OECD, Paris 2001.
• The Maddison-Project, http://www.ggdc.net/maddison/maddison-project/home.htm, 2013 version (dostęp: 15. 01. 2017).
• Malanima P., Urbanisation 1700–1870, w: The Cambridge Economic History of Modern Europe, red. S. Broadberry, K. O’Rourke, t. 1, Cambridge University Press, Cambridge 2010, s. 235–263.
• Malinowski M., Little Divergence Revisited: Polish Weighted Real Wages in a European Perspective, 1500–1800, „European Review of Economic History” 2016, nr 20 (3).
• Malinowski M., Van Zanden J.L., Income and its Distribution in Preindustrial Poland, „Cliometrica” 2017, nr 11.
• Markevich A., Economic Development of the Late Russian Empire in Regional Perspective, 2013 (http://www.econ.yale.edu/~egcenter/Markevich_Yale_conference.pdf; dostęp: 18.08. 2016).
• O’Rourke K.H., Williamson J.G., Globalization and History: The Evolution of a Nineteenth-Century Atlantic Economy, The MIT Press, Cambridge, Mass. 2000.
• Osterhammel J., Petersson N.P., Globalization: A Short History, Princeton University Press, Princeton 2003.
• Piątkowski M., Poland’s New Golden Age: Shifting from Europe’s Periphery to Its Center, World Bank Policy Research Working Paper, Working Paper Series 2013, nr 6639.
• Pietrzak-Pawłowska I., Przewrót przemysłowy i warunki kapitalistycznej industrializacji na ziemiach polskich do 1918 r., w: Uprzemysłowienie ziem polskich w XIX i XX wieku.
• Studia i materiały, red. I. Pietrzak-Pawłowska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
• Pomeranz K., The Great Divergence: China, Europe, and the Making of the Modern World Economy, Princeton University Press, Princeton 2000.
• Puś W., Rozwój przemysłu w Królestwie Polskim 1870–1914, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1997.
• Puś W., Statystyka przemysłu Królestwa Polskiego w latach 1879–1913. Materiały źródłowe, Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
• Schulze M.S., Regional Income Dispersion and Market Potential in the Late Nineteenth Century Habsburg Empire, London School of Economics, Working Paper 106, London 2007.
• Topolski J., Gospodarka polska a europejska w XVI–XVIII wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1977.
• Wójtowicz A., Wójtowicz G., Dlaczego nie jesteśmy bogaci. Dystans gospodarki polskiej do zachodnioeuropejskiej, CeDeWu Wydawnictwa Fachowe, Warszawa 2009.
• Wójtowicz G., Trendy i ewolucja. Dzieje gospodarcze ziem polskich, Twigger, Warszawa 2006.
• Wolf N., Kopsidis M., Agricultural Productivity across Prussia during the Industrial Revolution: A Thuenen Perspective, „Journal of Economic History” 2012, nr 72.
• Wolf N., Local Comparative Advantage: Agriculture and Economic Development in Poland, 1870–1973, w: Agriculture and Economic Development i Europe since 1870, red. P. Lains, V. Pinilla, Routledge, London 2009, s. 255–285.