Naturwissenschaftliche Gesellschaft (1888–1906), fikcyjna organizacja polskich studentów w Dorpacie

• Authors: Trynkowski Jan

Title variants

EN

Naturwissenschaftliche Gesellschaft (1888–1906), a fictitious organization of Polish students in Dorpat

• Conference: czasopismo naukowe; rocznik
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Powstała w 1828 r. korporacja studencka Konwent Polonia przez cały czas funkcjonowania na Uniwersytecie w Dorpacie (do 1918 r.) zrzeszała ponad połowę wszystkich studentów polskich tej uczelni. Przez większą część tego okresu (do 1907 r.) korporacja ta działała nielegalnie (chociaż półjawnie, co było możliwe dzięki szerokiemu zakresowi autonomii, jakim cieszył się ten uniwersytet), co przyczyniło się do tego, że bogate archiwum uniwersytetu w Dorpacie nie posiada dokumentów dotyczących tej korporacji (bo organizacja nielegalna – nie zostawia dokumentów). W obliczu nadciągających ograniczeń autonomii uniwersyteckiej i towarzyszącej im rusyfikacji, Konwent Polonia w 1888 r. „ukrył” się za szyldem oficjalnie zarejestrowanej, fikcyjnej organizacji „Towarzystwo Miłośników Przyrody”. Szczęśliwie zachował się komplet cosemestralnych sprawozdań tej organizacji (Historyczne Archiwum Estonii w Tartu – Eesti Ajaloo Arhiiv, zesp. 402, inw. 7, vol. 241, k. 1–71). Mimo fikcyjnego charakteru tego towarzystwa i oczywistej fikcyjności jego sprawozdań, krytyczna ich lektura dostarcza szeregu istotnych informacji o Konwencie Polonia.

EN

Konwent Polonia — a student organization created in 1828, throughout the period of its operation at Dorpat University (until 1918) has gathered almost half of all Polish students of that school. For the most part (until 1907), the corporation was illegal (although operating semi-openly, thanks to broad autonomy of the university), which contributed to the fact, that rich archives of Dorpat University do not contain any documents pertaining to this organization (as illegal organizations do not document their activities). In light of oncoming limitation of university autonomy and related Russifi cation, in 1888 Konwent Polonia has „hidden” itself behind an offi cially registered fi ctitious organization called „Nature Lovers Society”. Fortunately, a complete set of semester reports of the organization was preserved (Estonian Historical Archives in Tartu — Eesti Ajaloo Arhiiv, coll. 402, inv. 7, vol. 241). Despite fi ctitious nature of the Society and obviously fi ctitious reports thereof, their critical reading provides a lot of important information about Konwent Polonia.

Keywords

PL

Dorpat,; korporacje studenckie,; Konwent Polonia

EN

Dorpat,; student corporations,; Konwent Polonia

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych i Wydawnictwo DiG
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2017
• Volume: 24
• Pages: 25-33

Dates

published

2017-11-29

printed

2017-11-29

Contributors

author

Trynkowski Jan

• Warszawa

References

• Archiwum Historyczne Estonii w Tartu (Eesti Ajaloo Arhiiv – dalej: EAA), zesp. 402.
• Bednarski Z., Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Dorpackiego w latach 1802–1889, Olsztyn 2002.
• Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie, zesp. 160, vol. 151, 153, 235–246.
• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, rkps 19952/II: „Album Polonorum”.
• Błaszczyk G., Pierwsi Polacy na uniwersytecie dorpackim w latach 1802–1832, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, R. 52, 2007, nr 3–4, s. 185–223.
• Caban W., Z Orenburga do Paryża. Bronisław Zaleski 1820–1880, Kielce 2006.
• Chwalewik E., Zbiory polskie. Archiwa, biblioteki, gabinety, galerie, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone, Warszawa 1926–1927.
• Czekanowski S., Beztroskie lata uniwersyteckie. Dorpat 1888–1893, „Historia Academica”, t. 3, 2012, s. 215–291.
• Dowgiało K. P., Studium archiwalno-historyczne nad zespołem archiwalnym Konwent Polonia, Warszawa 2014 (mps).
• Janicki A., Studenci polscy na uniwersytecie w Dorpacie [w:] Uniwersytet w Tartu a Polacy. Rola dorpatczyków w polskiej nauce, kulturze i polityce XIX i XX wieku, red. S. G. Isakow, J. Lewandowski, Lublin 1999.
• Janicki A.. Dorpacki „Burschenstaat” i „Konwent Polonia” na uniwersytecie w Dorpacie w latach 1802–1918 [w:] A. Janicki, M. Laszczkowski, Polskie korporacje bałtyckie przed 1918 r., Warszawa 2011.
• Niedziałkowski J., Dorpat i początki wileńskie (1872–1928) [w:] Konwent Polonia. Historia – Ludzie – Czyny. Wilno 1939.
• Prawidła dla uczących się w Cesarskim Uniwersytecie Dorpackim zatwierdzone przez Najjaśniejszego Pana w dniu 21 lutego 1834 roku, „Tygodnik Petersburski”, 1834, nr 24, s. 141–143; nr 28, s. 165–166; nr 29, s. 172–173; nr 30, s. 177–179.
• Stegner T., Pastorzy Królestwa Polskiego na studiach teologicznych w Dorpacie w XIX wieku. Warszawa 1993.
• Trynkowski J., Paradisus animae czy Sicz dorpacka? Uniwersytet w Dorpacie (Tartu) we wspomnieniach polskich studentów [w:] Akademie Nauk – Uniwersytety – Organizacje nauki. Polsko-rosyjskie relacje w sferze nauki XVII–XX w., red. L. Zasztoft, Warszawa 2013, s. 617–627.
• Trynkowski J., Spisek studentów uniwersytetu w Dorpacie – „kółko Karola Hildebrandta”. Uwagi krytyczne [w:] Stowarzyszenie Ludu Polskiego na Litwie i Białorusi. Szymon Konarski, red. A. Brus, Warszawa 2015, s. 60–69.
• Trynkowski J., Stanisław Czekanowski (1868–1963) i jego wspomnienia, „Historia Academica”, t. 3, 2012, s. 201–214.
• Z[aleski] B., Zmarli na wychodźstwie od 1861 r. (Edward Żeligowski), „Rocznik Towarzystwa Historyczno Literackiego w Paryżu”, 1866 [Paryż 1867].
• Талимаа Р., О судъбе библиотеки конвента „Полониа” [w:] Historiae Scientiarum Baltica (abstracts of XX Baltic Conference on the History of Science), Tallin 2001.