Praca jako postawa twórcza obywatela w polskiej myśli filozoficznej i pedagogicznej czasów nowożytnych

• Authors: Jakubiak Krzysztof

Title variants

EN

Work as the creative attitude of a citizen in modern Polish philosophical and pedagogical thought

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W prezentowanym artykule podjęto zagadnienie pracy w nowożytnych dziejach polskiej myśli filozoficznej i pedagogicznej. Niezależnie od nastawień ideowych w tym okresie historycznym praca była traktowana jako wartość i składnik ideałów wychowawczych. Eksponowano w nich nie tylko utylitarne, ale przede wszystkim etyczne wartości pracy oraz postawę twórczą człowieka. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, z myślą o wzmocnieniu państwa, wprowadzono program wychowania gospodarczego społeczeństwa. W prezentowanym tekście dokonana została charakterystyka poglądów na istotę pracy w dziejach nowożytnych, ze szczególnym uwzględnieniem polskiej myśli pedagogicznej.

EN

Work as a citizen’s creative attitude in Polish philosophical and educational thought of modern times In the modern history of Polish philosophical and educational thought, regardless of their ideological attitudes, work was regarded as a value and component of educational ideals. Not only utilitarian, but above all ethical values of work and man’s creative attitude were exposed in them. After Poland had regained its independence, a program of economic education of society was introduced with a view to strengthening the state.

Keywords

PL

praca; wychowanie gospodarcze; dzieje nowożytne; myśl pedagogiczna

EN

work; social education; contemporary history; pedagogical thought

• Journal: Szkoła - Zawód - Praca
• Year: 2015
• Issue: 9
• Pages: 11-27

Contributors

author

Jakubiak Krzysztof

• Uniwersytet Gdański

References

• Ambroziewicz W., Państwowy Instytut Robót Ręcznych w latach 1918-1939, „Nowa Szkoła” 1968, nr 10-11.
• Ambroziewicz W., Władysław Przanowski i jego dzieło, Warszawa 1964.
• Battaglia R., Dobrobyt społeczeństwa a wychowanie, Warszawa 1932.
• Bily K., Znaczenie pracy ręcznej w nowej szkole, „Muzeum” 1924, z. 1-2.
• Brzozowski S., Legenda, Lwów 1910.
• Czerwiński S., O nowy ideał wychowawczy, Warszawa 1934.
• Dohnalowa T., Poglądy Polaków na pracę w Wielkopolsce w latach 1795-1846, [w:] Studia z dziejów poglądów na pracę w Polsce do 1914 roku, red. Cz. Łuszczak, Poznań 1982.
• Droga do niepodległości czy program defensywny? Praca organiczna – program i motywy, wybór T. Kizwalter i J. Skowronek, Warszawa 1988.
• Drzewiecki P., O wychowanie gospodarcze, Warszawa 1930 (wyd. 2 – 1936).
• Estkowski E., Nauki wiejskie tyczące się gminy, życia i stosunków wieśniaka, Poznań 1861.
• Feldman W., Dzieje polskiej myśli politycznej 1864-1914, Warszawa 1933.
• Fryckowski E., Problemy pracy i wychowania przez pracę w polskiej oświeceniowej myśli utopijnej, „Zeszyty Naukowe WSP w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne” 1987, z. 14, red. S. Tochowicz, Z. Wiatrowski, Bydgoszcz 1987. „Głos Nauczycielski” 1933, nr 2.
• Gorzycka-Wieleżyńska A., Szkoła pracy samorozwojowej. Cześć teoretyczna, Warszawa 1922.
• Górski K., Wychowanie personalistyczne, Poznań 1936.
• Grabski W., Idea Polski, Warszawa 1935.
• Grabski W., Kultura wsi i nauczanie powszechne, Warszawa 1929.
• Grabski W., O własnych siłach. Zbiór artykułów na czasie, b.m.w., 1921.
• Grabski W., Wychowanie gospodarcze społeczeństwa, Warszawa 1929.
• Gutkowski W., Podróż do Kalopei, do kraju najszczęśliwszego na świecie, gdzie bez pieniędzy i bez własności, bogactwa, przemysł, światło i dobre wszystkich mienie jak najwięcej wygórowało i gdzie tom drugi historii życia Bolesława
• II, króla polskiego, znajduje się, oprac. i wstępem opatrzył Z. Gross, Warszawa 1956.
• Hessen S., O sprzecznościach i jedności wychowania, Lwów-Warszawa 1939.
• Hessen S., Szkoła i demokracja na przełomie, Warszawa-Wilno 1938.
• Kamieński A., Edukacja obywatelska, [w:] Pisma i projekty pedagogiczne doby
• Komisji Edukacji Narodowej, wybór i oprac. K. Mrozowska, Wrocław-Warszawa- Kraków-Gdańsk 1973.
• Kierski F., Podręczna encyklopedia pedagogiczna, t. II, Lwów-Warszawa 1925.
• Kisielewska S., Szkoła dzisiejsza a szkoła pracy, Warszawa 1920.
• Kołłątaj H., Listy Anonima i prawa polityczne narodu polskiego, t. II, Warszawa 1954.
• Konarski S., Pisma wybrane, t. II, Warszawa 1955.
• Korcz W., Poglądy na pracę w społeczno-ekonomicznej myśli polskiego Oświecenia, [w:] Studia z dziejów poglądów na pracę w Polsce do 1914 roku, red. Cz. Łuszczak, Poznań 1982.
• Krasicki I., Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, oprac. M. Klimowicz, Wrocław 1973.
• Leszczyński S., Rozmowa Europejczyka z wyspiarzem z królestwa Dumocala, [w:] J. Lechicka, Rola dziejowa Stanisława Leszczyńskiego oraz Wybór z jego pism, Toruń 1951, cz. 2.
• Łempicki S., Polski ideał wychowawczy, Lwów-Warszawa, b.r.w.
• Machowski S., Wychowanie gospodarcze w nowych programach, Warszawa 1993.
• Morawski K., Ku czci pracy i w obronie nauki, Kraków 1922.
• Nawroczyński B., Współczesne poglądy pedagogiczne, przedruk z Encyklopedii wychowania, Warszawa 1947.
• O szkołę polską. Pierwszy Ogólnopolski Wielki Zjazd Nauczycielski w dniach 14, 15, 16, 17 kwietnia 1919 r. w Warszawie, cz. 3, Lwów 1920.
• Okoń W., Hasła szkoły twórczej i szkoła pracy, Warszawa 1948.
• Ostrowski J., Żywa szkoła. Zarys organizacyjny i metodyczny przyszłej szkoły średniej, Warszawa 1927.
• Piłsudski J., Pisma – mowy – rozkazy, t. V, Warszawa 1932, s. 109.
• Piramowicz G., Powinności nauczyciela, mianowicie zaś w szkołach parafialnych i sposoby ich dopełnienia, Warszawa 1787.
• Popławski A., O rozporządzeniu i wydoskonaleniu edukacji obywatelskiej, [w:] Pisma pedagogiczne, wstępem i objaśnieniami opatrzył S. Tync, Wrocław 1957.
• Przyłuski J., Szkoła pracy – nauka rysunków, rachunków, czytania, przyrody, geografii, historii oparta na pracach ręcznych. Książka dla nauczycieli, Warszawa, b.r.e.
• Rostworowski E., W sprawie Konstytucji Ekonomicznej 1791 r., „Przegląd Historyczny”, t. II, 1960, z. 4.
• Rowid H., Szkoła twórcza. Podstawy teoretyczne i drogi urzeczywistniania nowej szkoły, Warszawa 1958.
• Skwarczyński A., Myśli o nowej Polsce, Warszawa 1931.
• Sobczak J., Od romantycznego czynu do pozytywnej pracy. Polskie ideały i wzory patriotycznego działania w XIX wieku, „Zeszyty Naukowe WSP w Bydgoszczy.
• Studia Pedagogiczne” 1987, z. 14, red. S. Tochowicz i Z. Wiatrowski, Bydgoszcz 1987.
• Sobczak J., Postulaty i próby podniesienia kultury pracy w Polsce okresu międzywojennego, „Zeszyty Naukowe WSP w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne” 1982, z. 8, red. Z. Wiatrowski, Bydgoszcz 1982.
• Sobczak J., Recepcja idei „nowego wychowania” w polskiej pedagogice okresu między wojnami, cz. I, Bydgoszcz 1978.
• Sośnicki K., Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 1967.
• Sowa E., Pojęcie pracy w filozofii Stanisława Brzozowskiego, Kraków 1976.
• Staszic S., Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, [w:] Pisma filozoficzne i społeczne, t. I, Warszawa 1954.
• Straszewicz Z., Najważniejsze zadanie szkoły, Warszawa 1919.
• Suchodolski B., Polskie tradycje demokratyczne, Wrocław 1964.
• Szczepanowski S., Idea polska. Wybór pism, Warszawa 1987.
• Śniadecki J., O fizycznym wychowaniu dzieci, Wrocław 1956.
• Trentowski B. F., Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowawczej, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży, t. I, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970.
• Trzebuchowski P., Praca jako znak człowieczeństwa, Warszawa 1982.
• Waniczkówna H., Znaczenie i zadania wychowawcze szkolnictwa dokształcającego zawodowego, Kursy korespondencyjne Państwowego Seminarium
• Rzemiosł w Warszawie, nr 5, Warszawa 1932.
• Wigcend W., Religia pracy, „Głos Prawdy” 1925, nr 96.
• Zarzecki L., Charakter jako cel wychowania, Warszawa 1918.
• Zarzecki L., O wychowaniu obywatelskim, referat wygłoszony na walnym zgromadzeniu TNSW w 1921 r., „Przegląd Pedagogiczny” 1921, nr 6-7, „Sprawy Towarzystwa”.
• Zarzecki L., Szkoła pracy. Pojęcie i główne zadania, Warszawa 1921.
• Zawiliński R., Życie a szkoła, Kraków 1919.
• Zdziechowski M., Gloryfikacja pracy. Myśli z pism i o pismach Stanisława Brzozowskiego, Kraków 1921.
• Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, t. II, Pedagogika i szkolnictwo w XIX stuleciu, wybór i oprac. S. Wołoszyn, Warszawa 1965.