Postawy uczniów szkół ponadgimnazjalnych wobec przeszłości i historii Polski XX w.

• Authors: Malicki Krzysztof , Piróg Krzysztof

Title variants

EN

Attitudes of students towards the past and Polish history of the 20th century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono propozycję dwóch socjologicznych modeli badań problematyki postaw wobec historii i przeszłości wraz ze skrótowym omówieniem wyników badania ankietowego przeprowadzonego na ogólnopolskiej próbie reprezentatywnej 3744 uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych (76 liceów, 65 techników i 28 zasadniczych szkół zawodowych) w 2015 r. Zastosowano dwa rodzaje warstwowania: ze względu na typ szkoły oraz wielkość miejscowości. Operat losowania został opracowany na podstawie bazy danych pochodzącej z Systemu Informacji Oświatowej. Z operatu wyłączono szkoły specjalne oraz szkoły liczące mniej niż 10 uczniów. Pierwszy model został opracowany na podstawie koncepcji funkcjonalności (żywotności) pamięci zbiorowej. W jego ramach zaproponowano typologię postaw, która popiera się na doświadczaniu historii w życiu codziennym. Wyróżniono postawy: antykwaryczną, historyczną i monumentalną (uzupełnioną o wymiar rodzinny, lokalny oraz narodowy). Drugi model opiera się na strukturalnej definicji postaw, rozpowszechnionej w Polsce przez Stefana Nowaka, w ramach której wyróżnia się trzy komponenty: afektywny, poznawczy, behawioralny.

EN

This article presents two models for conducting sociological research on attitudes towards history, with a brief discussion on the results of a survey conducted in 2015 on a sample of 3744 students of upper secondary schools. The first model is based on the concept of collective memory, its functionality and viability. It relates to a typology of attitudes based on the experience of history in everyday life (the so-called antiquary, historical and monumental dimensions). This typology is enriched with the idea of family, local and national levels. The second model is the structural definition of attitudes, popularized in Poland by Stefan Nowak, founded on three components of attitudes (affective, cognitive and behavioral).

Keywords

PL

socjologia; pamięć społeczna; pamięć zbiorowa; postawy wobec historii; świadomość historyczna

EN

sociology; collective memory; attitudes towards history; historical consciousness

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2016
• Volume: 3(138)
• Pages: 7–21

Dates

published

2016-09-30

Contributors

author

Malicki Krzysztof

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Rzeszowski

author

Piróg Krzysztof

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Rzeszowski

References

• Assmann, J. (2008). Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Halbwachs, M. (1969). Społeczne ramy pamięci. Przeł. M. Król. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Halbwachs, M. (1997). La mémoire collective. Paris: Albin Michel.
• Julkowska, V. (2014). Świadomość historyczna. W: M. Saryusz-Wolska i R. Traba (red.), Modi memoranda. Leksykon kultury pamięci (s. 478–483). Warszawa: Scholar.
• Korzeniewski, B. (2010). Transformacja pamięci. Przewartościowania w pamięci przeszłości a wybrane aspekty funkcjonowania dyskursu publicznego o przeszłości w Polsce po 1989 roku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Kula, M. (2004). Krótki raport o użytkowaniu historii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kula, M. (2008). O co chodzi w historii? Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kwiatkowski, P. T. (2008). Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji. Warszawa: Scholar.
• Kwiatkowski, P. T. (2010). II wojna światowa jako doświadczenie narodowe. W: P. T. Kwiatkowski, L. M. Nijakowski, B. Szacka i A. Szpociński (red.), Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego (s. 133 – 199). Gdańsk–Warszawa: Muzeum II Wojny Światowej, Scholar.
• Kwiatkowski, P. T., Nijakowski, L. M., Szacka, B. i Szpociński, A. (2010). Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego. Gdańsk–Warszawa: Muzeum II Wojny Światowej, Scholar.
• Malicki, K. (2012a). Pamięć przeszłości pokolenia transformacji. Warszawa: Scholar.
• Malicki, K. (2012b). Polacy i ich pamięć przeszłości. Studium socjologiczne pamięci zbiorowej na przykładzie regionu podkarpackiego. Kraków: Nomos.
• Malicki, K. i Piróg, K. (w druku). Postawy młodzieży ponadgimnazjalnej wobec przeszłości i historii Polski XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Nora, P. (2002). Entre mémoire et histoire. La problématique des lieux. W: P. Nora (red.), Les lieux de mémoire (t. 1, s. 23–43). Paris: Gallimard.
• Nowak, S. (1973). Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych. W: S. Nowak (red.), Teorie postaw (s. 17–87). Warszawa: PWN.
• Szacka, B. (2006). Czas przeszły, pamięć, mit. Warszawa: Scholar.
• Szpociński, A. (2006). Formy przeszłości a komunikacja społeczna. W: A. Szpociński i P. T. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu (s. 7 – 66). Warszawa: Scholar.
• Szymczyk, J. (2005). W świecie ludzkich kreacji. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Topolski, J. (1981). O pojęciu świadomości historycznej. W: J. Topolski (red.), Świadomość historyczna Polaków. Problemy i metody badawcze (s. 11–33). Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
• Turowski J. (2001). Socjologia. Małe struktury społeczne. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Wertsch, J. V. (2002). Voices of collective remembering. Cambridge: Cambridge University Press.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2016/3-1-malicki-pirog-postawy-uczniow-wobec-przeszlosci-i-historii.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858