Tworzenie reguł dla programu dzielącego tekst w języku polskim na sylaby

• Authors: Śledziński Daniel

Title variants

EN

Designing rules for a computer program purposed for Polish texts syllabification

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dostępne lingwistyczne definicje sylaby nie umożliwiają jednoznacznego podziału wyrazów na sylaby. Dotyczy to w szczególności języka polskiego, w którym występują liczne wieloelementowe grupy spółgłoskowe niespotykane w innych językach. Niniejszy artykuł dotyczy programu komputerowego (rozwijanego przez autora) przeznaczonego dla dzielenia tekstów w języku polskim na sylaby. Działanie tego programu opiera się na wynikach wcześniejszych badań autora, które wykazały istotne znaczenie zarówno fonologii, jak i morfologii dla procesu dzielenia wyrazów na sylaby. Badania te wykazały, że podział wyrazów w języku polskim prawie zawsze można oprzeć na zasadach fonologicznych, jednak w niektórych przypadkach morfologia sugeruje inny podział. Dlatego podstawowa procedura podziału oparta jest na regułach wynikających z fonologicznej zasady sonorności, natomiast stosowanie reguł wynikających ze struktury morfologicznej wyrazów jest opcjonalne. Artykuł dotyczy rozwiązań zastosowanych w programie – przede wszystkim omówiona została struktura reguł podziału. Publikacja porusza również problem różnic między zapisem ortograficznym i transkrypcją ortograficzną w języku polskim. Ten problem jest istotny, ponieważ proces dzielenia na sylaby dotyczy tekstów ortograficznych, natomiast wartości fonologicznej sonorności są przypisywane do dźwięków mowy.

EN

According to the current definitions of a syllable it is impossible to syllabify words in an unambiguous and uncontroversial manner. This especially concerns languages such as Polish, which is rich in long consonant clusters, rarely occurring in other languages. The article describes computer software currently being developed by the author to divide Polish texts into syllables. The program is based on the findings of the author’s previous research, which point to the significance of both phonology and morphology for syllabification in Polish. Investigation has shown that syllabification may, in most cases, be based mostly on phonology, but sometimes morphology suggests different solutions. Therefore the main syllabification procedure is based on the phonological principle of sonority, with an optional syllabification procedure based on the morphological structure of words. The article outlines the solutions employed in the program – mainly the structure of syllabification rules. Attention is also drawn to the differences between orthographic spelling and phonological transcription in Polish, which is important due to the fact that the syllabification program operates on orthographic words, while phonological sonority values are applicable to speech sounds.

Keywords

PL

sylaba; podział na sylaby; fonologia; morfologia; zasada sonorności; program komputerowy; reguły

EN

syllable; syllabification; phonology; morphology; sonority sequencing principle; computer program; rules

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2016
• Volume: 72
• Pages: 151-161

Contributors

author

Śledziński Daniel

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• DEMENKO Grażyna, WYPYCH Mikołaj, BARANOWSKA Emilia (2003): Implementation of Grapheme-to-Phoneme Rules and Extended SAMPA Alphabet in Polish Text-to-Speech Synthesis. – [w]: Maciej
• KARPIŃSKI (red.): Speech and Language Technology VII. – Poznań: Polskie Towarzystwo Fonetyczne, 79–95.
• DOBROGOWSKA Katarzyna (1984): Śródgłosowe grupy spółgłosek w polskich tekstach popularnonaukowych. – Polonica X, 15–34.
• DOBROGOWSKA Katarzytna (1990): Word internal consonant clusters in Polish artistic prose. – Studia Phonetica Posnaniensia II, 43–67.
• DUNAJ Bogusław (1985): Grupy spółgłoskowe współczesnej polszczyzny mówionej (w języku mieszkańców Krakowa). – [w]: Adam HEINZ (red. serii): Prace Językoznawcze DCCCIII. – Kraków: nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego; Warszawa: PWN, 46–79.
• GRZEGORCZYKOWA Renata, LASKOWSKI Roman, WRÓBEL Henryk, red. (1998): Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 365.
• JASSEMWiktor, ŁOBACZ Piotr (1974): Fonotaktyczna analiza mówionego tekstu polskiego. – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego XXXII, 179–197.
• OSTASZEWSKA Danuta, TAMBOR Jolanta (2002): Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 47–83.
• POLAŃSKI Edward, red. (2006): Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 85–87.
• POLAŃSKI Kazimierz, red. (1999): Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 644.
• SZPYRA-KOZŁOWSKA Jolanta (1998): The sonority scale and phonetic syllabification in Polish. – Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego LIV, 63–82.
• SZPYRA-KOZŁOWSKA Jolanta (2002): Wprowadzenie do współczesnej fonologii. – Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 150–152.
• STEFFEN-BATOGOWA Maria (1975): Automatyzacja transkrypcji fonematycznej tekstów polskich. – Warszawa: PWN, 78–90.
• ŚLEDZIŃSKI Daniel (2013): Podział korpusu tekstów na sylaby – analiza polskich grup spółgłoskowych. – Kwartalnik Językoznawczy XV, 48–100.
• TRASK Robert Lawrence (1996): A dictionary of phonetics and phonology. – New York: Routlege, 345.
• WIERZCHOWSKA Bożena (1971): Wymowa polska. – Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, wyd. II, 214.