Litewskie siostry Zofia i Jadwiga Chodakowskie (Sofija Smetonienė i Jadvyga Tūbelienė)

• Authors: BUCHOWSKI KRZYSZTOF

Title variants

EN

Lithuanian sisters Zofia and Jadwiga Chodakowski (Sofija Smetonienė and Jadvyga Tūbelienė)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Na przełomie XIX i XX w. całkiem duża grupa polskiej szlachty na Litwie przyjęła litewską narodowość. Rodzina Chodakowskich należała do tego grona. Zofia i Jadwiga Chodakowskie od dzieciństwa angażowały się w działalność litewskiego ruchu odrodzenia narodowego. Po ukończeniu gimnazjum Zofia wyszła za mąż za Antanasa Smetonę. Małżeństwo zamieszkało w Wilnie. W ich mieszkaniu powstał najważniejszy ośrodek działalności litewskiej w mieście. Jadwiga wyjechała na studia do Petersburga, gdzie poznała m.in. Augustinasa Voldemarasa. Następnie została wykładowczynią w szkole wyższej. Podczas okupacji niemieckiej Litwy Antanas Smetona został przewodniczącym Litewskiej Rady Państwowej (Taryby). Pod koniec I wojny światowej Jadwiga Chodakowska wróciła z Rosji i została zaangażowana do służby dyplomatycznej litewskiego państwa. Kiedy Antanas Smetona został prezydentem, jego żona Zofia (Sofija Smetonienė) stała się pierwszą damą. Jadwiga (Jadvyga) wyszła za mąż za Juozasa Tūbelisa, który od 1929 r. był premierem Litwy. W latach 30. ubiegłego wieku siostry Sofija i Jadvyga były najbardziej wpływowymi kobietami na Litwie, doprowadziły m.in. do upadku kariery Augustinasa Voldemarasa. Wiele osób oskarżało je o nadużywanie władzy. W 1940 r. Sofija Smetonienė i Jadvyga Tūbelienė wraz z mężami i resztą rodzin opuściły Litwę i schroniły się w USA, gdzie mieszkały do końca życia.

EN

At the turn of the 19th and 20th centuries, quite a large group of Polish nobility in Lithuania adopted the Lithuanian nationality. The Chodakowski family belonged to this group. Zofia and Jadwiga Chodakowski were involved in the Lithuanian national revival movement since their childhood. After graduating from middle school, Zofia married Antanas Smetona. The couple lived in Vilnius. In their apartment the most important activity centre of Lithuanian in the city was created. Jadwiga went to study in St. Petersburg, where she met Augustinas Voldemaras. Then she became a lecturer at a college. During the German occupation of Lithuania, Antanas Smetona became the chairman of the Lithuanian State Council (Taryba). At the end of World War I, Jadwiga Chodakowska returned from Russia and was engaged in the diplomatic service of the Lithuanian state. When Antanas Smetona became President, his wife Zofia (Sofia Smetonienė) became the First Lady. Jadwiga (Jadvyga) married Juozas Tūbelis, who was the prime minister of Lithuania since 1929. In the 1930s, the sisters Sofia and Jadvyga were the most influential women in Lithuania. They caused, among others, the fall of Augustinas Voldemaras’ career. Many people accused them of abuse of power. In 1940, Sofija Smetonienė and Jadvyga Tūbelienė, together with their husbands and other families, left Lithuania and took refuge in the USA, where they lived until the end of their lives.

Keywords

PL

Zofia i Jadwiga Chodakowskie; Sofija Smetonienė; Jadvyga Tūbelienė; litewski ruch odrodzenia narodowego; Litwa; Kowno; pierwsza dama; żona premiera; reżim tautininków

EN

Zofia and Jadwiga Chodakowski; Sofija Smetonienė; Jadvyga Tūbelienė; Lithuanian national revival movement; Lithuania; Kaunas; first lady; wife of the prime minister; tautininkai regime

• Publisher: Wydawnictwo HUMANICA
• Journal: Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
• Year: 2019
• Issue: 2(7)
• Pages: 171-200

Dates

published

2019-12-30

Contributors

author

BUCHOWSKI KRZYSZTOF

• Uniwersytet w Białymstoku

References

• Bardach, Juliusz. O dawnej i niedawnej Litwie, (Poznań : Wydawnictwo UAM, 1988). ISBN 83-232-0118-8.
• Bauža, Česlovas. „Juozas Tūbelis”, w: Ričardas Čepas, Vytautas Spečiunas (red.), Lietuvos Respublikos ministrai pirmininkai (1918–1940), (Vilnius : Alma littera, 1997), 329-365. ISBN 9986-02-379-3.
• Čepėnas, Pranas. Naujųjų laikų Lietuvos istorija, (Vilnius : Lituanus, 1992), t. 2. ISBN 5-89957-012-1.
• Daniłowicz, Robert [Robert Rokicki]. „Narodów pomieszanie”, Polityka, nr 51, 2010, 50-51. ISSN 0032-3500.
• Dudzińska, Kinga, Runiewicz-Jasińska, Renata. „Uczestnictwo kobiet w polityce Pierwszej Republiki Litewskiej”, w: Joanna Marszałek-Kawa (red.), Kobiety w polityce, (Toruń : Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009), 114-130. ISBN 9788376116693.
• Eidintas, Alfonsas. Antanas Smetona and His Lithuania. From the National Liberation Movement to an Authoritarian Regime (1893–1940), (Leiden : Brill Rodopi, 2015). ISBN 978-90-04-30203-7.
• Gaigalaitė, Aldona. Lietuvos atstovai Rusijos Valstybės Dūmoje 1906–1917 metais, (Vilnius : VPU Leidykla, 2006). ISBN 9955-20-066-9.
• Jackiewicz, Mieczysław. Dzieje literatury litewskiej do 1917 r., (Warszawa : Exlibris 2003). ISBN 83-89351-01-3.
• Jakubavičienė, Ingrida. Duetas: Antanas ir Sofija Smetonos, (Vilnius : Versus aureus, 2016). ISBN 978-9955-34-604-3.
• Jakubavičienė, Ingrida. Jadvygos Chodakauskaitės-Tūbelienės visuomeninės ir politinės veiklos epizodai (1918–1940 m.), [Dostęp: 22.10.2019]. Dostępny w World Wide Web: <https://bit.ly/2QbNrSt>.
• Jakubavičienė, Ingrida. Seserys. Sofija Smetonienė (1884–1969) ir Jadvyga Tūbelienė (1891–1988), (Vilnius : Versus Aureus 2014). ISBN 978-995-34-517-6.
• Jurkowski, Roman. Ziemiaństwo polskie Kresów Północno-Wschodnich 1864–1904. Działalność społeczno-gospodarcza, (Warszawa : Przegląd Wschodni, 2001). ISBN 8391490629.
• Kairiūkštytė, Nastazija. Vilniaus vadavimo sąjunga 1925 04 26 – 1938 11 25. Istorinė apybraiža, (Vilnius : Lietuvos istorijos institutas, 2001). ISBN 9986-18-086-4.
• Motieka, Egidijus. Didysis Vilniaus Seimas, (Vilnius : Lietuvos Istorijos Institutas, 2005). ISBN 9986-780-75-6.
• Nieciengiewicz, Władysław. Litwa. Zarys gospodarczy, (Warszawa : Izba Przemysłowo-Handlowa, 1939).
• Purickis, Juozas. „Seimų laikai”, w: Pirmasis Nepriklausomos Lietuvos Dešimtmetis, (Kaunas : Šviesa, 1990), 44-58. ISBN 5-430-00866-4.
• Römer, Michał. Stosunki etnograficzno-kulturalne na Litwie, (Kraków : Krytyka, 1906).
• Truska, Liudas. Antanas Smetona ir jo laikai, (Vilnius : Valstybinis leidybos centras, 1996). ISBN 9986-09-105-5.
• Turska, Halina. O powstaniu polskich obszarów językowych na Wileńszczyźnie / Typcкa Г., O пpoиcxoждeнии пoльcкoязычныx apeaлoв в Bильнюccкoм кpae, (Vilnius : Mintis, 1995). ISBN 5-417-00494-4.
• Wielhorski, Władysław. „Warunki rozwoju świadomości narodowej Litwinów i powstania współczesnego państwa litewskiego (1861–1920)”, w: Feliks Pohorecki (red.), Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Wilnie 17–20 IX 1935, (Lwów : Polskie Towarzystwo Historyczne, 1935), 126-143.
• Zubiński, Tadeusz. Ciche kraje, (Rzeszów : Wydawnictwo Oświatowe FOSZE, 2006). ISBN 978-83-88845-63-2.
• Žalys, Vytautas. Lietuvos diplomatijos istorija 1925–1940 metais, t. 2, cz. 2 (Vilnius : Edukologija 2012). ISBN 978-9955-20-802-0.

Identifiers

ISSN

2451-3539

DOI

10.15290/cnisk.2019.02.07.09