Wolność bez alternatyw. W poszukiwaniu podstaw moralnej odpowiedzialności

• Authors: Maja Kittel , Leopold Hess

Title variants

EN

Freedom without alternatives. In search for a basis for moral responsibility

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problem wolności woli i związany z tym problem przypisywania moralnej odpowiedzialności za działania to jedno z najgoręcej dyskutowanych zagadnień współczesnej filozofii. W artykule argumentujemy przeciwko standardowemu podejściu do tego problemu w kategoriach (in)kompatybilizmu i „zasady alternatywnych możliwości”. Odwołując się do argumentacji Gottfrieda Leibniza oraz kilku XX-wiecznych teoretyków, pokazujemy, że uwaga filozofów skupić się powinna na kwestii poczucia sprawstwa, które towarzyszy naszym dobrowolnym działaniom. W ostatniej części artykułu wskazujemy kilka obiecujących kierunków rozwoju badań nad empirycznymi podstawami poczucia sprawstwa prowadzonych z perspektywy kognitywistyki, neuronauk i paradygmatu ucieleśnionego poznania.

EN

The problem of free will and the related problem of attributing moral responsibility are among the most discussed issues in contemporary philosophy. In the present paper we argue against the standard approach to this issue in terms of (in)compatibilism and the Principle of Alternate Possibilities. Invoking the arguments of Leibniz and some twentieth-century authors, we show that philosophers should focus on the issue of the conscious sense of agency that accompanies our voluntary actions. In the final part of the paper we point out some promising lines of research on the empirical grounds of the sense of agency conducted by neurobiologists, cognitive scientists, and advocates of the embodied cognition paradigm.

Keywords

PL

wolna wola; odpowiedzialność moralna; poczucie sprawstwa; Leibniz; Frankfurt; Velleman; Gallagher

EN

free will; moral responsibility; sense of agency; Principle of Alternative Possibilities; Leibniz; Frankfurt; Velleman; Gallagher

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2012
• Issue: 34
• Pages: 51-78

Contributors

author

Maja Kittel

• Uniwersytet Jagielloński

author

Leopold Hess

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Eilan & Roessler [2003] – N. Eilan, J. Roessler, Agency and Self-Awareness Mechanisms and Epistemology, [w:] N. Eilan, J. Roessler (red.), Agency and Self-Awareness Mechanisms and Epistemology, Oxford University Press, New York 2003.
• Farrer & Franck [2009] – C. Farrer, N. Franck, Sense du corps dans la schizophrénie, „L’Encéphale” 35 (1) 2009.
• Frankfurt [1969] – H. Frankfurt, Alternate possibilities and moral responsibility, „Journal of Philosophy” 66 (23) 1969.
• Frith [1992] – C. Frith, The cognitive neuropsychology of schizophrenia, Lawrence Erlbaum, Hove 1992.
• Gallagher [2000] – S. Gallagher, Self-reference and schizophrenia: A cognitive model of immunity to error through misidentification, [w:], D. Zahavi (red.), Exploring the Self: Philosophical and Psychopathological Perspectives on Self-experience, John Benjamins, Amsterdam & Philadelphia 2000.
• Hanna & Thompson [2003] – R. Hanna, E. Thompson, The Mind-Body-Body Problem, „Theoria Et Historia Scientiarum” (7) 2003.
• Inwagen [1983] – P. van Inwagen, An Essay on Free Will, Oxford University Press, Oxford 1983.
• Kulstad [1991] – M. Kulstad, Leibniz on Apperception, Consciousness, and Reflection, Philosophia, München 1991.
• Leibniz [1948] – G.W. Leibniz, Textes inédits d'après les manuscrits de la Bibliothèque provin- ciale de Hanovre, G. Grua (red.), Presses Universitaires de France, Paris 1948.
• Leibniz [1955] – G.W. Leibniz, Nowe rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, tłum. Izydora Dąmbska, PWN, Warszawa 1955.
• Leibniz [1969] – G.W. Leibniz, Wyznanie wiary filozofa, tłum. St. Cichowicz, PWN, Warszawa 1969.
• Leibniz [1978] – G.W. Leibniz, Die philosophischen Schriften, t. I-VII, C.J. Gerhardt (red.), Georg Olms Verlag, Hildesheim-New York 1978.
• Libet [1985] – B. Libet, Unconscious cerebral initiative and the role of conscious will in voluntary action, „Behavioral and Brain Sciences” (8) 1985.
• McRae [1976] – R. McRae, Leibniz: Perception, Apperception, and Thought, Toronto UP, Toronto 1976.
• Marcel [2003] – A. Marcel, The Sense of Agency: Awareness and Ownership of Action, [w:] N. Eilan, J. Roessler (red.), Agency and Self-Awareness Mechanisms and Epistemology, Oxford University Press, New York 2003.
• Pereboom [2001] – D. Pereboom, Living Without Free Will, Cambridge University Press, Cambridge 2001.
• Pereboom [2009] – D. Pereboom, Further Thoughts about a Frankfurt-style argument, „Philo- sophical Explorations” (12) 2009.
• Velleman [1992] – J.D. Velleman, What Happens When Someone Acts?, Mind” 101 (403) 1992.
• Wegner [2002] – D.M. Wegner, The Illusion of Conscious Will, MIT Press, Cambridge, MA 2002.
• Widerker [1995] – D. Widerker, Libertarianism and Frankfurt’s attack on the principle of alternative possibilities, „Philosophical Review” (104) 1995.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.34.2012.498