Ocena regionalnego zróżnicowania współzależności czynników przyrodniczych i organizacyjno-produkcyjnych w polskim rolnictwie

• Authors: Jerzy Kopiński , Mariusz Matyka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W pracy oceniono regionalne zróżnicowanie interakcji pomiędzy czynnikami przyrodniczymi i organizacyjnymi w polskim rolnictwie. Przeprowadzona w ujęciu dynamicznym analiza obejmowała lata 2002-2013, a wskaźniki dla poszczególnych województw porównywano do średnich dla Polski, jako układu odniesienia. W badaniach, oprócz statystyk opisowych, zastosowano również grupowanie województw z wykorzystaniem analizy skupień metodą k-średnich. Przeprowadzone badania wskazują, że kierunek i siła wzajemnego oddziaływania wybranych czynników przyrodniczych i organizacyjnych jest zróżnicowana pomiędzy poszczególnymi regionami Polski. Obserwowane ogólnokrajowe tendencje i wzajemne zależności analizowanych czynników przyrodniczych i organizacyjnych nie odzwierciedlają właściwie skali i skutków ich zmian w różnych regionach kraju. Ze względu na wieloczynnikowe uwarunkowania prowadzenia produkcji rolniczej skutki ich oddziaływania w poszczególnych regionach są mocno zróżnicowane. Przejawem tego jest realizacja, w poszczególnych częściach Polski, odmiennych modeli produkcji rolniczej, charakteryzujących się różnym poziomem organizacji i intensywności. Dokonana analiza wskazuje na konieczności regionalizacji krajowej polityki rolnej, w tym Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Podejście takie powinno przyczynić się do bardziej efektywnego wydatkowania środków kierowanych do rolnictwa i na obszary wiejskie, poprzez optymalizowanie procesu ich rozwoju.

EN

In the paper are assessed regional differences in the interaction between the natural and organizational factors in Polish agriculture. The analysis carried out in the dynamic approach covering the years 2002-2013, and the indicators for individual voivodships were compared to the average for Polish as a reference system. In research, in addition to descriptive statistics, it was also used grouping of voivodships with the use of cluster analysis with method of k-means. Conducted research indicates that the direction and strength of the interaction of selected environmental and organizational factors is differentiated between Polish regions. Observed nationwide trends and interdependence of analyzed natural and organizational factors do not reflect properly to the scale and effects of changes in different regions of the country. Because of the multifactorial determinants of agricultural production consequences of their impact in the regions are highly different. Manifestation of this is the realization, in various parts of the Polish, different models of agricultural production, which are characterized by different levels of the organization and intensity. The analysis indicates the need for regionalization of national agricultural policy, including the Rural Development Programme. This approach should contribute to more effective spending of funds addressed to agriculture and rural areas, by optimizing the process of their development.

Keywords

PL

rolnictwo; uwarunkowania przyrodnicze; uwarunkowania organizacyjne; regionalne zróżnicowanie

EN

agriculture; natural conditions; organisational conditions; regional differences

• Publisher: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy
• Journal: Zagadnienia Ekonomiki Rolnej
• Year: 2016
• Issue: 1(346)
• Pages: 57-79

Contributors

author

Jerzy Kopiński

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB, ul.Czartoryskich 8, 24-100 Puławy, Poland

author

Mariusz Matyka

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB, ul.Czartoryskich 8, 24-100 Puławy, Poland

References

• Andreae, B. (1974). Ekstensywnie organizować – intensywnie gospodarować. Warszawa: PWRiL, s. 121.
• Banaś, K. (2008). Konkurencyjność produktów rolniczych na przykładzie gospodarstwa specjalizującego się w produkcji roślinnej. Rocz. Nauk. SERiA, nr 10(3), s. 20-24.
• Brelik, A., Grzelak, A. (2011). The evaluation of the trends of Polish farms incomes in the FADN regions after the integration with the EU. J. Agrib. Rural Devel., seria Ekonomia, nr 2(20): 5-11.
• Czyżewski, B., Majchrzak, A. (2015). Związek dochodów, cen i produktywności w rolnic¬twie w Polsce – ujęcie makroekonomiczne. Rocz. Nauk. SERiA, nr 17(2), s. 26-31.
• Harasim, A. (2006). Przewodnik ekonomiczno-rolniczy w zarysie. Puławy: IUNG-PIB, s. 171.
• Józwiak, W., Mirkowska, Z. (2011). Trendy w rolnictwie polskim (lata 1990-2009) i próba projekcji na 2013 rok. W: Procesy zachodzące w rolnictwie polskim w latach 1990-2010, projekcje na rok 2013 i pożądana wizja rolnictwa w 2020 roku – zagadnienia wybrane. (s. 9-31). Program Wieloletni 2011-2014. Warszawa: IERiGŻ-PIB.
• Klepacki, B. (1997). Wybrane pojęcia z zakresu organizacji gospodarstw, produkcji i pracy w rolnictwie. Warszawa: SGGW.
• Kopiński, J. (2014). Określenie stopnia polaryzacji głównych kierunków produkcji zwierzę¬cej w Polsce. Roczn. Nauk. SERiA, nr 16(2), s. 142-147.
• Kopiński, J. (2012). Realizacja celów środowiskowych i ekonomicznych w gospodarstwach o różnych kierunkach specjalizacji. Problemy Inżynierii Rolniczej, nr 2(76), s. 37-45.
• Kopiński, J. (2013). Stopień polaryzacji intensywności i efektywności produkcji rolniczej w Polsce w ostatnich 10 latach. Rocz. Nauk. SERiA, nr 15(1), s. 97-103.
• Kot, S., Jakubowski, J., Sokołowski, A. (2007). Statystyka. Warszawa: Wyd. Difin, s. 520.
• Krasowicz, S. (2009). Regionalne zróżnicowanie zmian w rolnictwie polskim. Studia i Raporty IUNG-PIB, nr 15, s. 9-36.
• Krasowicz, S., Górski, T., Budzyńska, K., Kopiński, J. (2012). Agricultural characteristics of the territory of Poland. W: J. Igras i M. Pastuszak (red.), Temporal and spatial differen¬ces in emission of nitrogen and phosphorus from Polish territory to the Baltic Sea. Wyd. IUNG-PIB Puławy − MIR Gdynia, s. 45-108.
• Matyka, M., Krasowicz, S., Kopiński, J., Kuś, J. (2013). Regionalne zróżnicowanie zmian produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, nr 32(6), s. 143-165.
• Niedzielski, E. (2015). Funkcje obszarów wiejskich i ich rozwój. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, nr 2(343), s. 84-93.
• Poczta, W. (2010). Przemiany w rolnictwie. Polska wieś 2010. Raport o stanie wsi. Warszawa: Scholar, s. 9-43.
• Poczta, W., Czubak, W., Pawlak, K. (2009). Zmiany w wolumenie produkcji i dochodach rol¬niczych w warunkach akcesji Polski do UE. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, nr 4(321), s. 40-52.
• Rocznik statystyczny rolnictwa 2002-2013. Warszawa: GUS, 2002-2013.
• Runowski, H. (2014). Ekonomika rolnictwa – przemiany w gospodarstwach rolnych. W: Rolnictwo, gospodarka żywnościowa, obszary wiejskie – 10 lat w Unii Europejskiej. Warszawa: Wyd. SGGW, s. 31-48.
• Szymańska, J. (2014). Ubytek ziemi rolniczej w województwie dolnośląskim w długim okre¬sie (wybrane problemy za lata 1998-2012). W: A. Olszańska (red.), Agrobiznes w teorii i w praktyce. Wrocław: Wyd. UE, s. 100-110.
• Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich w 2002- -2013 r. Warszawa: GUS, 2002-2013.
• Wigier, M. (red.). (2011). Analiza efektów realizacji polityki rolnej wobec rolnictwa i obsza¬rów wiejskich. Program Wieloletni 2011-2014. Warszawa: IERiGŻ-PIB, s. 144.
• Witek, T. i in. (1981). Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin. Seria A-40, Puławy: Wyd. IUNG.
• Zegar, J. (2013). Konkurencyjność celów ekologicznych i ekonomicznych w rolnictwie. Program Wieloletni 2011-2014. Warszawa: IERiGŻ-PIB, s. 28-46.

Identifiers

DOI

10.5604/00441600.1196363