Wykorzystanie etnografii wielomiejscowej w badaniach procesów migracji edukacyjnej wśród mniejszości litewskiej w Polsce

• Authors: Katarzyna Wójcikowska

Title variants

EN

The use of multiplace ethnography in the research on educational migration processes among the lithuanian minority in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia zastosowanie strategii metodologicznej, inspirowanej etnografią wielomiejscową w badaniu migracji mniejszości litewskiej z pogranicznych terenów Suwalszczyzny do centrów kraju macierzystego i kraju zamieszkania. W pierwszej części artykułu podsumowuję dominujące nurty w badaniach nad mniejszościami narodowymi w Polsce, w tym nad mniejszością litewską. Stawiam tezę, iż współcześnie, gdy jednym z najważniejszych zjawisk w tej grupie jest wzrastający poziom mobilności młodego pokolenia, który podważa stanowiące przez dekady kluczowy element tożsamości przywiązanie do ziemi, niezbędna jest zmiana sposobu prowadzenia badań. Proponuję strategię polegającą na modyfikacji tradycyjnej antropologicznej metody terenowej, opartej na długim przebywaniu badacza w jednej społeczności na rzecz badania określonej problematyki w wielu przestrzeniach i w różnych punktach czasowych . Przedstawiam badania prowadzone przeze mnie od niemal trzech lat w Polsce i w Litwie. Obejmują one studentów oraz absolwentów – zarówno tych, którzy po studiach osiedlili się w dużych miastach Polski i Litwy, jak i tych, którzy powrócili do swojej społeczności pochodzenia, a także – pozostałych na pograniczu przedstawicieli mniejszości –liderów etnicznych i „zwykłych mieszkańców". W drugiej części tekstu przedstawiam zidentyfikowane przeze mnie różnice w przebiegu badań wśród przedstawicieli tej samej grupy, wynikające z ich lokalizacji oraz ich znaczenie dla pozyskanego materiału. Ostatni element stanowi refleksja nad korzyściami i zagrożeniami wynikającymi z przyjętego podejścia

EN

The article discusses the use of methodological strategy inspired by multiplace ethnography in the research on migration of the Lithuanian minority from the borderland of Suwalki to the centres of the mother country and the state of permanent residence. The first part of the article sums the prevailing trends in the research on national minorities in Poland including the Lithuanian minority. I propose the following thesis; nowadays, as one of the most important phenomena in this group is the increasing level of mobility of the young generation, which undermines the shaped throughout decades key element of identity which is the attachment to the land, there is a need to change the way the research is being carried out. I suggest a strategy which modifies the traditional, anthropologist field method based on long term stay of the researcher in one community in order to examine a particular issue in many spaces and in different time points. I present my research carried out for almost three years in Poland and Lithuania. They include both students and graduates – those who having completed universities settled in big cities in Poland and Lithuania as well as those who came back to their native communities, and also – those left in the borderland representatives of minority – ethnic leaders and ‘ordinary inhabitants’. In the second part of the text I present identified by me differences in the course of the research among the representatives of the same group resulting from their location as well as their significance for the obtained material. The final part is an afterthought over the advantages and threats arising from the accepted approach.

Keywords

PL

etnografia wielomiejscowa; badania terenowe; antropologia; migracje; mniejszości narodowe

EN

multiplace ethnography; fieldwork; anthropology; migration; minorities

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2015
• Volume: 41
• Issue: 1
• Pages: 93-106

Contributors

author

Katarzyna Wójcikowska

• Uniwersytet Warszawski

References

• Babbie E. (2004), Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa.
• Babiński G. (1998), Pogranicze polsko-ukraińskie, Nomos, Kraków.
• Barth F. (1969), Introduction, Ethnic Groups and Boundaries. The Social Organisation of Culture Difference: 9-38, red. F. Barth, Universitets Forlaget, Oslo.
• Brubaker R. (1998), Nacjonalizm inaczej. Struktura narodowa i kwestie narodowe w nowej Europie, tłum. J. Łuczyński, PWN, Warszawa-Kraków.
• Cervonnaja S.M. (2009), Litovcy v Pol’še: istoriâ i sovremennoe položenie nacional’nogo men’šinstva, Wydawnictwo Mado, Toruń.
• Charmaz K. (2009), Teoria ugruntowana. Przewodnik po analizie jakościowej, tłum. B. Komorowska, PWN, Warszawa.
• Clifford J. (2006), Praktyki przestrzenne: badania terenowe, podróże i praktyki dyscyplinujące w antropologii, [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej – kontynuacje, red. M. Kempny, E. Nowicka, PWN, Warszawa.
• Donnan H., Wilson T.M. (2007), Granice tożsamości, narodu, państwa, tłum. M. Głowacka‑Grajper, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Faist T. (2000), The Volume and Dynamics of International Migration and Transnational Social Spaces, Oxford University Press, Oxford.
• Gupta A, Ferguson J. (1992), Beyond “Culture”. Space, Identity and the Politics of Difference, „Cultural Anthropology”, 7, 1, 6-23.
• Hammersley M., Atkinson P. (2000), Metody badań terenowych, tłum. S. Dymczyk, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Hastrup K. (2008), Droga do antropologii, tłum. E. Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Kalnius P. (red.) (2006), Punsko ir Seinų krato lietuviai. Etninio ir kultûrinio tapatumo bruožai, Aušra, Puńsk.
• Kaźmierska K. (2005), Granica jako doświadczenie indywidualne i kolektywne. Przypadek Sejn, [w:] Granice na pograniczach. Z badań społeczności lokalnych wschodniego pogranicza Polski, red. J. Kurczewski, H. Bojar, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Łodziński S. (2005), Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku, Nomos, Warszawa.
• Łodziński S. (2006), Trauma i władza liczb. Wybrane problemy społecznego odbioru pytania o narodowość w Narodowym Spisie Powszechnym 2002, www.wne.uw.edu.pl/studia_podyplomowe/mm/ii/materialy2007/SNP-md.pdf.
• Makowski B. (1986), Litwini w Polsce 1920-1939, PWN, Warszawa.
• Marcus G. (1995), Ethnography in/of the World System: The Emergence of Multi-Sited Ethnography, „Annual Review of Anthropology”, 24 (1), 95-117.
• Melchior M. (1990), Społeczna tożsamość jednostki (w świetle wywiadów z Polakami pochodzenia żydowskiego urodzonymi w latach 1944-1955), Uniwersytet Warszawski, Wydział Stosowanych Nauk Społecznych, Warszawa.
• Rokkan S. (1975), Dimensions of State Formation and Nation-Building: A Possible Paradigm for Research on Variations within Europe, [w:] The Formation of National States in Western Europe, red. Ch. Tilly, Princeton University Press, Princeton.
• Shils E. (1975), Centers and Periphery. Esseys in Makrosociology. Chicago: University of Chicago Press, Chicago.
• Stravinskiene V. (2004), Lenkijos lietuvių bendruomenė 1944-2000 metais, Aušra, Puńsk.
• Tarka K. (1998), Litwini w Polsce 1944-1997, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
• Vertovec S. (2012), Transnarodowość, tłum. I. Kołbon, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Zarycki T. (2009), Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro-peryferyjnych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Żołędowski C. (2003), Białorusini i Litwini w Polsce, Polacy na Białorusi i Litwie: uwarunkowania współczesnych stosunków między większością i mniejszościami narodowymi, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.