Legal Status of the Injured Person in Polish Criminal Proceedings

• Authors: Marek Smarzewski

Title variants

PL

Status prawny pokrzywdzonego w polskim postępowaniu karnym

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Criminal proceedings is the plane in which is actual implementation of substantive criminal law norms - in fact on the basis on proceedings these norms are set in motion, in relation to the functioning order of the procedure. However adjudication in question of criminal responsibility of the accused is the object of criminal action. Penal liability shall be incurred by a perpetrator who commits an act prohibited under penalty, as defined in the act in force at the time of its commission, assuming that it is also unlawful, culpable and socially harmful in a higher level than negligible. This act, therefore, comes from a man, usually affecting the other subject, who is a natural person, legal person or institution - a passive subject of a crime1. It should be emphasized that the role of the passive subject of a crime - the victim of a crime, can’t be reduced solely to the function of the object, perceived by the prism of his legal rights, directly violated or threatened by the perpetrator. “Camoufla¬ging” the passive subject of a crime within the structure of the type of a crime by indentifying him with the subject matter of an executory act, cannot be considered appropriate. Thus it’s necessary to indicate at subjec¬tivity of a victim, which subsequently should receive due its expression in the criminal proceedings. In this context it usually leads to consider the victim, analyzing her significance, as the subject of the specific criminal proceedings - an injured person. The injured person is a subject that less or more par¬ticipate in the proceedings and have an impact on its course, depending on the stage of the proceedings, its stadium and the measures, as provided by law, which victim has undertaken. From his act or omission depends on his status in the trial. In close relationship with a specific, prescribed by law, activity of a injured person may finally remains being of proceedings. The victim’s behavior then determines indication and conduct of criminal procee¬dings as a positive condition.

PL

W artykule zaprezentowane zostały rozważania dotyczące pokrzywdzonego w polskim postępowaniu karnym. Autor podejmuje próbę przedstawienia pozycji prawnej pokrzywdzonego w przekroju całego postępowania karnego, tj. zarówno w postępowaniu przygotowawczym i postępowaniu jurysdykcyjnym, jak i na etapie postępowania wykonawczego. Autor stara się również podkreślić znaczenie pokrzywdzonego, jako podmiotu, do którego ochrony należy przywiązywać szczególną wagę. Jest to bowiem jednostka, która cierpi wskutek popełnionego czynu zabronionego - podmiot bierny przestępstwa. Stąd wskazuje się również na potrzebę tworzenia dalszych rozwiązań prawnych, mających na celu zapewnienie ofierze minimalizacji jej cierpień oraz stosownego zadośćuczynienia.

Keywords

EN

criminal proceedings; injured person; victim; passive subject of a crime; perpetrator; auxiliary prosecutor; civil plaintiff; private prosecutor

PL

postępowanie karne; pokrzywdzony, ofiara; podmiot bierny przestępstwa; sprawca; oskarżyciel posiłkowy; powód cywilny; oskarżyciel prywatny

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2013
• Volume: 23
• Issue: 1
• Pages: 25-47

Contributors

author

Marek Smarzewski

• Center for Legal Information Technology, Faculty of Law, Canon Law and Administration of the John Paul II Catholic University of Lublin; Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin

References

• Bieńkowska E., W kierunku lepszej realizacji funkcji kompensacyjnej przez polskie prawo karne – propozycje zmian, [w:] Karnomaterialne i procesowe aspekty naprawienia szkody w świetle kodyfikacji karnych z 1997 r. i propozycji ich zmian, ed. Z. Ćwiąkalski, G. Artymiak, Warszawa 2010.
• Bieńkowska E., Mazowiecka L., Prawa ofiar przestępstw, Warszawa 2009.
• Boratyńska K. T., Górski A., Sakowicz A., Ważny A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2007.
• Borkowska I., Rozwój mediacji w sprawach karnych w Polsce, [w:] Pozycja ofiary w procesie karnym - standardy europejskie a prawo krajowe, ed. T. Cielecki, J. B. Banach-Gutierrez, A. Suchorska, Szczytno 2008.
• Bryk J., Nawiązka - środek karny o charakterze kompensacyjnym, [w:] Księga pamiątkowa ku czci prof. Z. Gostyńskiego, ed. S. Waltoś, B. Nita, P. Trzaska, M. Żurek, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2002, no. 2.
• Chlebowicz P., Kotowska-Romanowska M., Problematyka mediacji z perspektywy wiktymologicznej, [w:] Pozycja ofiary w procesie karnym - standardy europejskie a prawo krajowe, ed. T. Cielecki, J. B. Banach-Gutierrez, A. Suchorska, Szczytno 2008.
• Cieślak M., O ściganiu na wniosek w obowiązującym prawie karnym, „Państwo i Prawo” 1973, no. 1.
• Daszkiewicz W., Powództwo cywilne w procesie karnym, Warszawa 1976.
• Daszkiewicz W., Ściganie na wniosek w polskim procesie karnym (Uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda), „Państwo i Prawo” 1956, no. 3.
• Gostyński Z., Karnoprawny obowiązek naprawienia szkody, Katowice 1984.
• Gostyński Z., Obowiązek naprawienia szkody w nowym ustawodawstwie karnym, Kraków 1999.
• Grajewski J., Konsekwencje procesowe oświadczenia pokrzywdzonego o nie- zadaniu ścigania sprawcy przestępstwa wnioskowego, „Państwo i Prawo” 1977, no. 6.
• Grzeszczyk W., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2007.
• Janda P., Kiełtyka A., Ustawa o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw. Komentarz, Warszawa 2010.
• Kiełtyka A., Praktyczne aspekty stosowania ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw, [w:] Karnomaterialne i procesowe aspekty naprawienia szkody w świetle kodyfikacji karnych z 1997 r. i propozycji ich zmian, ed. Z. Ćwiąkalski, G. Artymiak, Warszawa 2010.
• Kmiecik R., Glosa do postanowienia Sadu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1993 r., WZ 87/93, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1994, no. 2.
• Kmiecik R., Jeszcze w sprawie wniosku o ściganie nieznanego sprawcy, „Palestra” 1972, no 3.
• Kulesza C., Prawa podmiotowe osoby pokrzywdzonej przestepstwem w świetle niektórych zasad procesowych, „Państwo i Prawo” 1991.
• Kulesza C., Projekt Europejskiej Dyrektywy z dnia 18 maja 2011 r. w sprawie wsparcia i ochrony ofiar w świetle prawa polskiego, „Prokuratura i Prawo” 2011, no. 12.
• Kużelewski D., Mediacja po nowelizacji kodeksu postępowania karnego - krok ku zwiększeniu roli konsensualizmu w polskim procesie karnym?, [w:] Problemy znowelizowanej procedury karnej. Materiały konferencji naukowej Rzeszów-Czarna 17-18 października 2003 r., ed. Z. Sobolewski, G. Artymiak, Cz. P. Kłak, Kraków 2004.
• Mantovani F., Diritto penale. Parte generale, Padova 2009.
• Marek A., Oczkowski T., Obowiązek naprawienia szkody jako środek karny, [w:] System prawa karnego, t. VI: Kary i środki karne. Poddanie sprawcy próbie, ed. M. Melezini, Warszawa 2010.
• Murzynowski A., Instytucja mediacji jako czynnik humanizacji w stosowaniu prawa karnego w Polsce, [w:] W kręgu kryminologii romantycznej. Konferencja zorganizowana w pierwszą rocznice śmierci prof. Lecha Falandysza 18 lutego 2004 r., ed. M. Fajst, M. Płatek, Warszawa 2004.
• Muszyńska A., Naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem, Warszawa 2010.
• Niełaczna M., Kompensata dla ofiar przestępstw - prawo a praktyka. Raport z monitoringu działania ustawy o państwowej kompensacie dla ofiar niektórych przestępstw umyślnych, Warszawa 2007.
• Nowikowski I., Instytucja procesu adhezyjnego w polskim procesie karnym w kontekście tradycji i postępu, „Teka Komisji Prawniczej. Oddział Polskiej Akademii Nauk w Lublinie” 2008.
• Nowińska J., Status prawny powoda cywilnego w procesie karnym, Warszawa 2007.
• Paluszkiewicz H., Nowe środki ochrony pokrzywdzonego w polskim prawie karnym procesowym na tle europejskiej polityki karnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2010, no. 3.
• Papke K., Status pokrzywdzonego w fazie przygotowania do rozprawy głównej, „Palestra” 1995, no. 11-12.
• Płatek M., Mediacja w postępowaniu wykonawczym. Argumenty zgłoszone na rzecz i przeciw mediacji na tle doświadczeń międzynarodowych, [w:] Konferencja naukowa: „Mediacja w polskiej rzeczywistości” (11 września 2002 r.), Warszawa 2003.
• Posnow W., Niektóre aspekty uprawnień pokrzywdzonego, „Nowe Prawo” 1975, no. 1.
• Rosengarten F., Oznaczenie sprawcy we wniosku o ściganie, „Palestra” 1972, no. 3.
• Sakowicz T., Mediacja pomiędzy sprawcą a ofiarą przestępstwa podstawą skutecznej resocjalizacji, [w:] Pozycja ofiary w procesie karnym - standardy europejskie a prawo krajowe, ed. T. Cielecki, J. B. Banach-Gutierrez, A. Suchorska, Szczytno 2008.
• Smarzewski M., Podmiot bierny jako element struktury przestępstwa, „Roczniki Nauk Prawnych” 2010, no. 2.
• Światłowski A. R., Kompensacyjna funkcja czynnego żalu w kodeksie karnym z 1997 r., [w:] Księga pamiątkowa ku czci prof. Z. Gostyńskiego, ed. S. Waltoś, B. Nita, P. Trzaska, M. Żurek, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2002, no. 2.
• Sych W., Zmiana sytuacji pokrzywdzonego w stadium wykonawczym polskiego procesu karnego, „Prokuratura i Prawo” 2006, no. 2.
• Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2008.
• Waluk J., Mediacja - instytucja dla pokrzywdzonego, [w:] Poszanowanie godności ofiar przestępstw, ed. T. Cielecki, Warszawa 2002.
• Wdzięczna E. A., Warunkowe umorzenie postępowania karnego w świetle koncepcji sprawiedliwości naprawczej, Toruń 2010.
• Winiarek K., Mediacja po wyroku, [w:] Sprawiedliwość naprawcza. Idea. Teoria. Praktyka, ed. M. Płatek, M. Fajst, Warszawa 2005.
• Wojciechowska J., Podstawy prawne stosowania procedury mediacyjnej w Polsce, [w:] Gaudium in litteris est. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Genowefie Rejman z okazji osiemdziesiątych urodzin, ed. L. Gardocki, M. Królikowski, A. Walczak-Żochowska, Warszawa 2005.
• Wójcik D., Rola mediacji miedzy pokrzywdzonym a sprawca przestępstwa, [w:] System prawa karnego, t. I: Zagadnienia ogólne, ed. A. Marek, Warszawa 2010.
• Zalewski W., Naprawienie szkody w polskim prawie karnym a postulaty restorative justice, [w:] Księga pamiątkowa ku czci prof. Z. Gostyńskiego, ed. S. Waltoś, B. Nita, P. Trzaska, M. Żurek, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2002, no. 2.