Relacje rodzice – dziecko i ich prawne konteksty

• Authors: DYRDÓŁ Małgorzata

Title variants

EN

The Parent-Child Relationship and it’s Legal Contexts

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Przedmiotem rozważań w artykule są prawne regulacje relacji pomiędzy rodzicami a ich dziećmi, odnoszące się do władzy rodzicielskiej, z jednej strony, i praw dziecka – z drugiej. Punktem wyjścia dla tych rozważań jest charakterystyka relacji: rodzice – dziecko, obejmująca ich przejawy i rodzaje, kulturowe zróżnicowanie oraz przemiany, jakim te relacje ulegały. W artykule pokazano jak zmieniło się postrzeganie władzy rodzicielskiej i jak rozumie się ją we współczesnym świecie (głównie w Polsce); opisane zostały podstawowe zasady sprawowania władzy rodzicielskiej, w tym zasada dobra dziecka i interesu społecznego, konieczności poszanowania podmiotowości dziecka i uwzględniania jego wieku oraz dojrzałości w podejmowaniu decyzji, które go dotyczą. Wymienione zostały atrybuty władzy rodzicielskiej i opisano pieczę nad osobą dziecka. W omówieniu instytucji władzy rodzicielskiej podkreślono znaczenie występującego często błędnego jej rozumienia, jak również niejasności w rozumieniu „dobra dziecka”. Z władzą rodzicielską – szczególnym stosunkiem prawnym łączą się prawa dziecka jako prawa naturalne, a nie dziecku nadane. W tekście ukazano historyczny kontekst tych praw i wyeksponowano prawa osobiste dziecka. W omówieniu prawnych kontekstów relacji rodzice – dziecko podkreślono służebną rolę prawa w regulacji tych relacji. Opisano jak przepisy prawa odnoszą się do wychowania i partnerstwa w interakcjach dorosłych z dzieckiem. Tekst kończy się wskazaniem na znaczenie, jakie dla kształtowania relacji rodzice – dziecko mają: wiedza i przekonania (rodziców i ich dzieci), dotyczące praw dziecka i władzy rodzicielskiej oraz wynikająca z tego znaczenia konieczność poznania: tej wiedzy i tych przekonań.

EN

The subject of the dissertations in the article is law regulations relating to parents and their children, referring to parental authority on one hand and children’s rights on the other. The starting point for these dissertations is study of the parent–child relationship, including its types and ways of expression, cultural diversity and transformations through which this relationship has undergone. It is pointed out in the article how the perception of parental authority has changed and how it’s understood in the modern world (mainly in Poland). Basic principles on exercising parental authority are described including the principle of children’s sake and the public interest, the necessity of respecting children’s subjectivity and taking into account children’s age and maturity when making decisions which concern them. Attributes of parental authority were listed and custody over the child described. When discussing on institution of parental authority it was emphasized that this term is often misunderstood as well as the term “children’s sake” causing ambiguities. Parental authority is linked legally with children’s rights as natural rights, not given rights. The historical context of those rights is shown in the text with the emphasis put on children’s personal rights. In discussing the legal contexts of parent-child relationship it was highlighted that the law is only of ancillary importance for the adjustment of these relations. It is described how regulations refer to upbringing and partnership in interactions between adults and children. The text ends by pointing out the significance of knowledge and beliefs (of parents and their children) on children’s rights and parental authority for developing a parent– child relationship. Consequently, this significance results in the need to study this knowledge and these beliefs.

Keywords

PL

relacje interpersonalne; styl wychowania; postawy rodzicielskie; swoboda; przymus; władza rodzicielska; dobro dziecka; prawa dziecka; podmiotowość dziecka

EN

interpersonal relations; way of upbringing; parental attitudes; freedom; compulsion; parental authority; children’s sake, children’s rights; children’s subjectivity

• Publisher: Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
• Journal: Wychowanie w Rodzinie
• Year: 2014
• Volume: X (2/2014)
• Pages: 271-296

Dates

published

2014

Contributors

author

DYRDÓŁ Małgorzata

• Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Adamski F., Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
• Andrzejewski M. (red.), Prawa dziecka. Konteksty prawne i pedagogiczne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012.
• Andrzejewski M., O (niewielkiej) użyteczności prawa dla ochrony uczuć, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2005, nr 1.
• Andrzejewski M., Prawo rodzinne i opiekuńcze, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2004.
• Bołdyrew A., Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795–1918, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2008.
• Czyż E., Prawa dziecka, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2002.
• Fontana D., Psychologia dla nauczycieli, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1995.
• Frączek Z., Lulek B., Wybrane problemy pedagogiki rodziny, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2010.
• Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, LexisNexis, Warszawa 2010.
• Jakowicka M., Stech K., Pedagogiczne aspekty paktów praw człowieka i konwencji praw dziecka. Założenia i rzeczywistość, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. T. Kotarbińskiego, Zielona Góra 2000.
• Kawula S., Rodzina jako grupa i instytucja opiekuńczo-wychowawcza, [w:] S. Kawula, J. Brągiel, A.W. Janke, Pedagogika rodziny, Obszary i panorama problematyki, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1998.
• Kwak A., Mościskier A., Rzeczywistość praw dziecka w rodzinie, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2002.
• Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2003.
• Osuchowski W., Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykładu, PWN, Warszawa 1986.
• Pałecki K., Społeczne opinie o prawie i jego sądowym stosowaniu w dziedzinie stosunków rodzinnych, [w:] M. Borucka-Arctowa (red.), Poglądy społeczeństwa polskiego na stosowanie prawa, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978.
• Plopa M., Psychologia rodziny. Teoria i badania, Oficyna Wyd. Impuls, Kraków 2005.
• Przetacznik-Gierowska M., Włodarski Z., Psychologia wychowawcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Radwański Z., Pojecie i funkcja „dobra dziecka” w polskim prawie rodzinnym i opiekuńczym, „Studia cywilistyczne. Tom XXXI”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa – Kraków 1981.
• Romaniuk A., Prawne aspekty rodzicielstwa – władza rodzicielska, [w:] A. Kwak (red.), Rodzicielstwo. Między domem, prawem, służbami społecznymi, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2008.
• Sauk J., Granice obowiązków i praw rodziców wobec dzieci i społeczeństwa. Studium prawno-porównawcze, Wydawnictwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1967.
• Smyczyński T., Konwencja o Prawach Dziecka. Analiza i wykładnia, Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Ars boni et aequi”, Poznań 1999.
• Sójka-Zielińska K., Historia prawa, LexisNexis, Warszawa 2009.
• Strzebińczyk J., Prawo rodzinne, „Zakamycze”, Kraków 2003.
• Ziemska M., Postawy rodzicielskie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.
• Ziemska M., Rodzina a osobowość, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977.

Identifiers

ISSN

2082-9019

ISSN

2300-5866

ISBN

978-83-62618-16-3