Prezydentura gen. Wojciecha Jaruzelskiego... w świetle teorii i praktyki zarządzania władczymi kompetencjami ustrojowymi

• Authors: Momro Paweł

Title variants

EN

Gen. Wojciech Jaruzelski’s presidency in the light of the theory and practice of governing the ruling competences of the regime

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The institution-legal model of the chair of the President of PPR, designed within the Round Table understanding, was characterised by a strong regime position and many competences, among which an important part took a shape of prerogatives. An important role in shaping the political profile of the one-man head of state was played by political decisions, in light of which this organ was supposed to be given to a representative of a communist party and as a consequence serve to control the transformations in a country, as well as keep the alliances and international commitments. In the catalogue of fourteen ruling and independent competences a special role has been played by the right to present the parliament with commissioning and decommissioning the leader of the Councils of Ministers, a right that has been used by gen. Jaruzelski twice during his presidency. In the light of the factorial decisive analysis, the personal choices of the president, made in the conditions of the increasing political crisis, were dictated by trying to secure the interest of the government-coalition camp, but with regard to the newly accepted rules of political rivalry. The president saw a key role for his home party in the initiated process of political and economic changes, but did not try to preserve the political monopoly of the communist party, and in consequence to keep a part of the opposition from ruling. He was led by a need to achieve social support for the reforms and aimed at realising it with the workflow created for the decisive situations, the immanent part of which was splitting responsibility to other subjects and creating multipersonal decisive centres.

Keywords

PL

Prezydent PRL; prezydentura; Wojciech Jaruzelski; Okrągły Stół

EN

PPR president; presidency; Wojciech Jaruzelski; the Round Table

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica
• Year: 2015
• Issue: 14
• Pages: 65-85

Contributors

author

Momro Paweł

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

References

• Dziennik Ustaw PRL (1980–1989)
• Dziennik Ustaw RP (1990–1991)
• Dziennik Ustaw RP (Londyn) (1989)
• Bachrach P., Baratz M.S. (1962). Two Faces of Power. American Political Science Review, 56.
• Backer R. (2009). „Okrągły Stół” – od totalitaryzmu do demokracji?. Athenaeum, 22.
• Baka W. (2004). W tyglu transformacji ustrojowej. Szkice i komentarze. Warszawa.
• Balcerowicz L. (2012). „Plan Balcerowicza”, http://balcerowicz.wirtualia.pl/planbalcerowicza.htm (dostęp 14.01.2012).
• Bankowicz M. (2013). Prezydentury. Kraków.
• Brzeziński M. (2007). Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach. Warszawa.
• Burakowski J. (2008). Wojciech Jaruzelski jako przedmiot i podmiot historii. Sierpc.
• Chmaj M. (1996). „Sejm kontraktowy” w transformacji systemu politycznego Rzeczypospolitej Polskiej. Lublin.
• Chmaj M. (1999). Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1991–1997 (I i II kadencja). Studium prawnoustrojowe. Warszawa.
• Ciapała J. (2008). Charakter kompetencji Prezydenta RP. Uwagi w kontekście kompetencji w zakresie powoływania sędziów. Przegląd Sejmowy, 4.
• Czajowski A. (2013). Decydowanie w polityce. Wrocław.
• Czajowski J. Grzybowski M., Grzybowska M., Sobolewska-Myślik K. (1999). Ciągłość a zmiana w systemach ustrojowych. Szkice o instytucjach ustrojowych II i III Rzeczypospolitej i Europy Środkowej. Kraków.
• Czepita S. (2008). Formalizacja i konwencjonalizacja w systemie prawnym. W: O. Bogucki, S. Czepita (red.), System prawny a porządek prawny. Szczecin.
• Dobrowolski M. (2009). Ustrój państwa w porozumieniach Okrągłego Stołu. Przegląd Sejmowy, 3.
• Domachowski W. (1984). Syndrom grupowego myślenia. W: W. Domachowski, S. Kowalik, J. Mikulska (red.), Z zagadnień psychologii społecznej. Warszawa.
• Dudek A. (2005). Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990. Warszawa.
• Dudek A. (2007). Historia polityczna Polski 1989–2005. Kraków.
• Dwadzieścia lat transformacji ustrojowej w Polsce. 51 Ogólnopolski Zjazd Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. (2010). M. Zubik (red.). Warszawa.
• Działocha K. (1995). Przepisy utrzymane w mocy. Rozdział 4, art. 33a, W: L. Garlicki (red.), Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa.
• Dziemidok-Olszewska B. (2003). Instytucja prezydenta w państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Lublin.
• Eisler J. (2006). Polski rok 1968. Warszawa.
• Frankiewicz A. (2009). Elementy ustrojowej pozycji Prezydenta RP decydujące o sposobie realizacji jego kompetencji. W: A. Frankiewicz, S.L. Stadniczeńko (red.), Pozycja ustrojowa prezydenta na przykładzie wybranych państw Europy Środkowo--Wschodniej i Niemiec. Opole.
• Friszke A. (2009). Rok 1989. Polska droga do wolności. Warszawa.
• Gebethner S. (1982). Modele rządów prezydenckich. Warszawa.
• Glajcar R. (2006). Relacje prezydenta z organami władzy ustawodawczej. W: R. Glajcar,
• M. Migdalski (red.), Prezydent w Polsce po 1989 r. Studium politologiczne. Warszawa.
• Instytucja prezydenta. Zagadnienia teorii i praktyki na tle doświadczeń polskich oraz wybranych państw obcych. (2010). T. Mołdawa, J. Szymanek (red.). Warszawa.
• Janowski K.B. (1999). Legislacyjne konsekwencje obrad „Okrągłego Stołu”. Przegląd Sejmowy, 1.
• Janowski K.B. (2003). Źródła i przebieg zmiany politycznej w Polsce (1989–1990). Toruń.
• Jarosz A. (2009). Wojciech Jaruzelski – pierwszy prezydent III RP. Rola w okresie przejściowym. W: W. Polak, J. Kufel, M. Chechłowska, P. Nowakowski (red.), Okrągły Stół – dwadzieścia lat później. Toruń.
• Kabat A. (1994). Kompetencja prezydenta wynikająca z art. 18 ust. 4 Małej konstytucji – wnioski do Trybunału Konstytucyjnego. W: J. Trzciński (red.), Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym. Warszawa.
• Kasińska-Metryka A. (2000). Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej 1989–1999. Kielce.
• Kijowski M. (2004). Udział Sejmu i Senatu w ratyfikacji umów międzynarodowych (1919–2003). Rzeszów.
• Kołodko G., Gotz-Kozierkiewicz D., Skrzeszewska-Paczek E. (1991). Hiperinflacja i stabilizacja w gospodarce posocjalistycznej. Warszawa.
• Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. (1995). L. Garlicki (red.). Warszawa.
• Kopeć J. (1991). Dossier generała. Warszawa.
• Krasowski R. (2012). Po południu. Upadek elit solidarnościowych po zdobyciu władzy. Warszawa.
• Krasowski R. (2014). Czas gniewu. Rozkwit i upadek imperium SLD. Warszawa.
• Kruk M. (1998). Prawo inicjatywy ustawodawczej w nowej Konstytucji RP. Przegląd Sejmowy, 2.
• Kuca G. (2010). Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w systemie podzielonych władz (zarys problemu). W: T. Mołdawa, J. Szymanek (red.), Instytucja prezydenta. Zagadnienia teorii i praktyki na tle doświadczeń polskich oraz wybranych państw obcych. Warszawa.
• Lukes S. (2006). Władza w ujęciu radykalnym. W: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski,
• J. Szacki, M. Ziółkowski (wyb. i oprac.). Współczesne teorie socjologiczne, t. 1, Warszawa.
• Matyja R. (2009). Model instytucjonalny 1989 – próba rekonstrukcji. Przegląd Sejmowy, 3.
• Mazowiecki T. (1989). Spiesz się powoli. Tygodnik Solidarność, 7.
• Michnik A. (1989). Wasz prezydent – nasz premier. Gazeta Wyborcza, 40.
• Miller L. (2013). Anatomia siły. Rozmowa z Robertem Krasowskim. Warszawa.
• Mojak R. (1994). Instytucja Prezydenta RP w okresie przekształceń ustrojowych 1989– 1992. Warszawa.
• Mojak R. (1997). Pozycja ustrojowa Prezydenta RP w świetle nowej Konstytucji. Państwo i Prawo, 11–12.
• Muszyński J. (2000). Transformacja ustroju politycznego Polski w latach 1989–1998.Warszawa.
• Okrągły Stół – dwadzieścia lat później. (2009). W. Polak, J. Kufel, M. Chechłowska, P. Nowakowski, D. Chrul (red.). Toruń.
• Opaliński B. (2011). Rada Gabinetowa w polskim systemie ustrojowym. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 1.
• Opaliński B. (2012). Rozdzielenie kompetencji władzy wykonawczej między Prezydenta RP oraz Radę Ministrów na tle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. Warszawa.
• Piecuch H. (2012). Stan wojenny, http://www.hen1939.bdl.pl/henryk_piecuch/?p=19 (dostęp 21.05.2014).
• Pietraś Z.J. (1998). Decydowanie polityczne. Warszawa–Kraków.
• Pietrzak M. (1999). Demokratyczne świeckie państwo prawne. Warszawa.
• Pietrzałek A., Szmyt A. (1994). Podmioty prawa inicjatywy ustawodawczej. W: J. Trzciński (red.), Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym. Warszawa.
• Polska 1986–1989: koniec systemu. Materiały międzynarodowej konferencji, Miedzeszyn,
• 21–23 października 1999. T. 3: Dokumenty. (2002). A. Dudek, A. Friszke (red.), Warszawa.
• Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym. (1994). J. Trzciński. Warszawa.
• Pozycja ustrojowa prezydenta na przykładzie wybranych państw Europy Środkowo--Wschodniej i Niemiec. (2009). A. Frankiewicz, S.L. Stadniczeńko (red.). Opole.
• Prawa człowieka – społeczeństwo obywatelskie – państwo demokratyczne. (2010). P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubas. Warszawa.
• Prawo konstytucyjne. (1995). P. Tuleja (red.). Warszawa.
• Prerogatywy. W: Encyklopedia politologii, M. Żmigrodzki (red.). T. II: Instytucje i systemy polityczne, B. Dziemidok-Olszewska i W. Sokół (red.), Warszawa 2012.
• Prezydent w Polsce po 1989 r. Studium politologiczne. (2006). R. Glajcar i M. Migalski (red.). Warszawa.
• Rakowski M.F. (1991). Jak to się stało. Warszawa.
• Sarnecki P. (1995). Władza wykonawcza w Małej Konstytucji. Państwo i Prawo, 7.
• Scott J. (2006). Władza. Warszawa.
• Seidler B. (2009). Szok wolności. Reportaże i doniesienia z sejmu 1989 roku. Gdańsk.
• Sielski J. (2013). Teoretyczne aspekty przywództwa politycznego. Casus Polski. Toruń.
• Siemieński F. (1989). Kwietniowa nowela konstytucyjna 1989 roku, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 4.
• Słomka T. (2005). Prezydent Rzeczypospolitej po 1989 roku. Ujęcie porównawcze. Warszawa.
• Sokolewicz W. (1989). Kwietniowa zmiana Konstytucji. Państwo i Prawo, 44.
• Stelmachowski A. (2011). Kształtowanie się ustroju III Rzeczypospolitej. Warszawa.
• System prawny a porządek prawny. (2006). O. Bogucki, S. Czepita (red.). Szczecin.
• Szustek A. (1994). Model władzy w myśli politycznej Stronnictwa Demokratycznego. W: K. Przybysz (red.), Studia z dziejów polskiej myśli politycznej. T. 3. Warszawa.
• Szyja B. (2013). Demokracja skonsolidowana jako efekt tranzycji. Analiza podstawowych pojęć i poglądów. Wrocławskie Studia Politologiczne, 14.
• Szymczak T. (1975). Ewolucja instytucji prezydenta w socjalistycznym prawie państwowym. Łódź.
• Witkowski Z. (2010). Konstytucja pisana a konstytucja faktyczna w Polsce – garść refleksji. W: P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubasa (red.), Prawa człowieka – społeczeństwo obywatelskie – państwo demokratyczne. Warszawa.
• Wojtyczek K. (1995). Prezydent Rzeczypospolitej. W: P. Tuleja (red.), Prawo konstytucyjne. Warszawa.
• Współczesne teorie socjologiczne. (2006). (wyb. i oprac.) A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, T. 1. Warszawa.
• Wyciąg z opracowania Komisji Analiz i Prognoz Społeczno-Politycznych KC PZPR na temat konsekwencji sukcesu wyborczego opozycji przedstawiony członkom Biura Politycznego 20 czerwca 1989 r. (2002). W: A. Dudek, A. Friszke (red.), Polska 1986–
• 1989: koniec systemu. Materiały międzynarodowej konferencji, Miedzeszyn, 21–23 października 1999. T. 3: Dokumenty. Warszawa.
• Ziembiński Z. (1991). O zawiłościach związanych z pojmowaniem kompetencji. Państw i Prawo, 4.
• Żmigrodzki M. (red.), Encyklopedia politologii. T. 2: Instytucje i systemy polityczne.
• B. Dziemidok-Olszewska, W. Sokół (red.). Warszawa.