Realizacja obowiązku szkolnego w szkołach ludowych Galicji w latach 1774–1873 (na przykładzie łacińskiej diecezji przemyskiej)

• Authors: Pelczar Roman

Title variants

EN

The Implementation of Compulsory Education in Folk Schools in Austrian Galicia, 1774–1873 (on the Example of the Latin Diocese of Przemysl)

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In 1774, state authorities in Austria and its crownland Galicia introduced compulsory elementary education for children. The aim of the article is to show the conditions and the degree of fulfillment of educational obligations by the plebeians living in Galicia. For this purpose, the situation in the Latin Diocese of Przemysl was analysed. The compulsory school system was intended for children from peasant and bourgeois families. In order to implement it, state institutions issued several legal acts. Nevertheless, attendance in almost all compulsory schools was low throughout the analyzed period. The problem was particularly striking in rural schools. Peasants did not want to send their children to school. They did not see the benefits of education. They preferred to employ children on their farms or send them to other people for gainful employment. Children often went to school only at certain times of the year or regularly left school during the school year. In towns, too, the degree of fulfillment of school duties was quite unsatisfactory. In general, boys had a better attendance record than girls. In spite of the compulsory character of schools, state authorities often did not enforce educational obligations.

Keywords

PL

Galicja; szkoły ludowe; diecezje łacińskie; Przemyśl; szkoły główne; szkoły trywialne; obowiązek szkolny; absencja szkolna

• Publisher: Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Rozprawy z Dziejów Oświaty
• Year: 2017
• Volume: 54
• Pages: 39–73

Contributors

author

Pelczar Roman

• Katedra Historii i Teorii Wychowania Instytutu Pedagogiki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

References

• M. Adamczyk, Szkolnictwo ludowe w obwodzie sądeckim w latach 1772–1848, „Rocznik Sądecki” 1987, t. 18.
• M. Chamcówna, Szkoła ludowa w okresie przedautonomicznym, [w] Historia chłopów polskich, red. S. Inglot, t. 2, Warszawa 1972.
• A. Dańczak, Dzieje miasta Sokołowa, Muzeum Regionalne w Rzeszowie, mps, cz. 2.
• K. Falkiewicz, Rozwój szkolnictwa ludowego w Galicyi w latach 1848–1898, Lwów 1899.
• T. Fiutowski, Szkolnictwo ludowe w Galicji w dobie porozbiorowej, Lwów 1913.
• W. Gaj-Piotrowski, Stan szkolnictwa i oświaty w rejonie Rozwadowa w latach 1772–1874, „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1975.
• Galizisches Provinzial-Handbuch für das Jahr 1868, Lwów [1868].
• S. Gruiński, Dzieje szkolnictwa ludowego w Galicji, cz. 1 Czasy przed zaprowadzeniem autonomii 1772–1861, Lwów 1916.
• J. Hoff, Rozwój demografi czny, szkolnictwo, kultura Łańcuta i okolic w okresie autonomicznym, [w] Łańcut. Studia i szkice z dziejów miasta, red. W. Bonusiak, Rzeszów 1997.
• Instrukcja dla nauczycieli szkół parafi alnych, czyli trywialnych z roku 1785, wyd. F. Majchrowicz, Lwów 1901.
• E. Juśko, Szkolnictwo powszechne w powiecie tarnowskim w latach 1918–1939, Lublin 2003.
• M. Krupa, Szkolnictwo ludowe w obwodzie przemyskim w końcu XVIII wieku, [w] Z dziejów oświaty w Galicji, red. A. Meissner, Rzeszów 1989.
• M. Krupa, Szkoła ludowa w Galicji w latach 1772-1790, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1981, t. 24.
• B. Kumor, Szkolnictwo ludowe w Diecezji Tarnowskiej 1786–1850, [w] Z dziejów oświaty w Galicji, red. A. Meissner, Rzeszów 1989.
• B. Lubojemska, Zarys dziejów szkolnictwa we Frysztaku 1424–1984, Krosno 2001.
• A. Ładyżyński, Galicyjskie szkoły główne w latach 1774–1869, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Prace Pedagogiczne XCIII, 1993.
• Cz. Majorek, Początki austriackiego systemu szkolnictwa ludowego w Galicji w latach 1772–1780, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1976, t. 19.
• Cz. Majorek, W. Marmon, Oświata i kultura regionu tarnowskiego w okresie rozbiorów i niewoli, [w] Tarnów. Dzieje miasta i regionu, t. 2, red. F. Kiryk, Z. Ruta, Tarnów 1983.
• A. Meissner, Szkolnictwo ludowe w powiecie jarosławskim w latach 1867–1914, „Przemyskie Zapiski Historyczne” 1991–1992.
• S. Nabywaniec, Diecezja przemyska greckokatolicka w latach 1772–1795, „Premislia Christiana” 1992/1993, t. 5.
• R. Pelczar, Szkoły parafialne na pograniczu polsko-ruskim (ukraińskim) w Galicji w latach 1772–1869, Lublin 2009.
• R. Pelczar, Recepcja austriackiego ustawodawstwa oświatowego w Galicji w latach 1774-1816, [w] Historia i dziedzictwo regonów w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w., red. M. Stolarczyk, A. Kawalec, J. Kuzicki, Rzeszów 2011.
• R. Pelczar, Rzymskokatolickie szkoły trywialne w Galicji w latach 1774–1875, Lublin 2014.
• E. Podgórska, Sytuacja szkolnictwa i oświaty w zaborze austriackim. Szkolnictwo elementarne, [w] Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej, red. S. Michalski, t. 1, Warszawa 1982.
• D. Quirini-Popławska, Szkolnictwo krośnieńskie od XVII w. do 1914 r., [w] Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu, red. J. Garbacik, t. 2, Kraków 1973.
• Z. Ruta, Szkolnictwo klucza muszyńskiego w czasach zaboru austriackiego (1772–1918), „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie”. Prace Historyczne XII, 1987.
• F. Rzemieniuk, Unickie szkoły początkowe w Królestwie Polskim i w Galicji 1772–1914, Lublin 1991.
• Sprawozdanie c.k. Rady szkolnej krajowej o stanie wychowania w kraju w latach szkolnych 1870 i 1871, Lwów 1872.
• J. Stachowicz, Oświata, kultura i język Jaćmierza i Bażanówki, „Rocznik Sanocki” 1967.
• J. Świeboda, Szkolnictwo ludowe w Rzeszowie pod zaborem austriackim (1772–1918),
• „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1978.
• J. Świeboda, Szkolnictwo, [w] Dzieje Rzeszowa, red. F. Kiryk, t. 2, Rzeszów 1998.
• A. Szary, Dzieje parafi i Świlcza w czasach nowożytnych, Świlcza 2002.
• Szematyzmy szkół ludowych i ich nauczycieli pod kierunkiem konsystorza przemyskiego obrz. łac. na lata 1819–1868, Przemyśl-Jasło 1819–1867.
• A. Zielecki, Pod zaborem austriackim, [w] Dzieje Żołyni, red. W. Bonusiak, Żołynia 1998.