Wyzwania dla systemu rachunkowości w uniwersytetach w Polsce po wejściu w życie nowej ustawy o szkolnictwie wyższym

• Authors: Kalinowski Jacek

Title variants

EN

The challenges of the accounting system in universities in Poland after the enactment of the new Higher Education Act

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel: Celem artykułu jest objaśnienie znaczenia systemu rachunkowości w polskich uniwer-sytetach oraz stojących przed nim nowych wyzwań po wejściu w życie w 2019 roku nowej ustawy o szkolnictwie, biorąc pod uwagę uwarunkowania historyczne i tradycję działalności uniwersytetów w Polsce. Metodyka/podejście badawcze: W artykule zastosowano metody badawcze: analizę litera-tury przedmiotu, obserwację bezpośrednią oraz analizę dokumentów źródłowych: statutów oraz strategii wybranych uczelni. Wyniki: Na podstawie przeprowadzonych badań uzyskano obraz zmian zachodzących w polskich uczelniach w systemie rachunkowości od momentu wejścia w życie nowych regulacji dotyczących szkolnictwa wyższego, czyli od 01.10.2019 roku. Stan zaawansowania w tym obszarze oceniono jako początkowy, formułując szereg wniosków, mogących mieć praktyczną implikację przy ich uwzględnieniu w przyszłości. Praktyczne implikacje: Zaprezentowane treści pozwalają na ich wykorzystanie w prak-tyce przy tworzeniu systemów rachunkowości w uczelniach, uwzględniając nowe wyzwania sformułowane w strategiach tych jednostek, jak również wyzwania o charakterze global-nym, m.in. cyfryzację procesów biznesowych czy zmianę świadomości zarządczej społeczności akademickiej. Ponadto mogą być one podstawą do stworzenia zbioru dobrych praktyk w zakresie kompleksowego systemu rachunkowości dla uczelni. Oryginalność/wartość: Artykuł, o charakterze ogólnego przeglądu problematyki systemu rachunkowości w uniwersytetach, wypełnia lukę badawczą, która występuje w literaturze w tym obszarze. Może być on oryginalnym wkładem w proces reformowania uczelni w Polsce wskazującym, na tle historii uniwersytetów, na potencjalne zagrożenia przy jednoczesnym wyznaczaniu nowych wyzwań.

EN

Purpose: The article’s purpose is to explain the accounting systems in Polish universities and the challenges that have arisen following 2019’s entry into force of the new Act on Higher education, considering the historical background and traditions of universities in Poland. Methodology/approach: The author uses three research methods: literature analysis, direct observation, and analysis of source documents, such as statutes and the strategies of selected universities. Findings: An overview is presented of the changes in Polish universities in the accounting system that followed the new regulations on higher education entry into force, i.e., from 01/10/2019. Having assessed the development level of this research area as preliminary, the author formulated several conclusions that may have practical implications in the future. Practical implications: The content can be used in creating accounting systems in uni-versities while considering new challenges formulated in the strategies of these units, as well as challenges of a global nature – for instance, the digitalization of business processes or the shift of management awareness in academic communities. Moreover, it can serve as a base to create a set of desirable practices in complex accounting systems for universities. Originality/Value: The article, being a general review of the accounting system used at universities, fills the research gap in the literature of this specific area. It can be an origi-nal contribution to the process of reforming universities in Poland, indicating potential threats based on the history of universities, followed by setting new challenges for these institutions.

Keywords

PL

rachunkowość w uczelniach; system rachunkowości; uczelnie publiczne; rachunkowość zarządcza; ustawa o szkolnictwie wyższym

EN

accounting at universities; accounting system; public universities; management accounting; the Act on Higher Education

• Publisher: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP), Zarząd Główny, Rada Naukowa
• Journal: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Year: 2021
• Issue: 45(3)
• Pages: 107-127

Contributors

author

Kalinowski Jacek

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania, Katedra Rachunkowości

References

• Baldridge V.J. (1971), Models of University Governance: Bureaucratic, Collegial, and Politi-cal. Stanford Center for Research and Development in Teaching, Research and Development Memorandum No. 77.
• Braun D., Merrien F.-X. (eds.), (1999), Towards A new model of governance for universities? A comparative view in Higher Education Series, Jessica Kingsley Publishers Ltd, London–Philadephia.
• Capano G. (2011), Government continues to do its job: A comparative study of governance shifts in the higher education sector, „Public Administrationˮ, 89 (4), s. 1622–1642.
• Clark B.R. (1979), The many pathways of academic coordination, „Higher Educationˮ, 8 [Amsterdam], s. 251 – 267.
• Clark B.R. (1983), The Higher Education System. Academic Organization in Cross-National Perspective, University of California Press, Berkeley, LA.
• Czeżowski T. (1946), O uniwersytecie i studiach uniwersyteckich, Księgarnia Naukowa T. Szczęsny i S-ka, Toruń.
• de Ridder-Symoens H. (2006), The university as European cultural heritage: a historical approach, „Higher Education in Europeˮ, 31(4), s. 369–379.
• Dobbins M., Knill C., Vogtle E. M. (2011), An analytical framework for the cross-country comparison of higher education governance, „Higher Educationˮ, 62: s. 665–683.
• Gajda J. (1989), Sofiści, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Gos W., Kalinowski J. Luty Z., Wiszniowski E. (2019), Koszty działalności badawczo-rozwojowej i autorskiej w uczelniach publicznych w warunkach nowych zasad finansowania szkolnictwa wyższego w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Grote G. (1850), History of Greece, vol. VIII, John Murray, Albemarle Street, London.
• Jabłecka J. (2016), Niezależność, autonomia i wolność akademicka a modele koordynacji szkolnictwa wyższego. Na marginesie artykułu C. Kerra, „Nauka i Szkolnictwo Wyższeˮ, 1, s. 58–77.
• Kalinowski J., Gos W., Nita B. (2018), System rachunkowości w zarządzaniu finansami uczelni, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa.
• Leja K. (2011), Koncepcje zarządzania współczesnym uniwersytetem, Wydawnictwo Poli-techniki Gdańskiej, Gdańsk.
• McNay J. (1995), From collegial academy to the corporate enterprise: The changing cultures of universities, [w:] Shuller T. (ed.), The Changing University?, Taylor & Francis, Bristol, s. 105–116.
• Olsen J.P. (2005), The institutional dynamics of the (European) University, Centre for European Studies, University of Oslo, Oslo.
• Pedersen O. (2000), The First Universities. Studium generale and the origins of university education in Europe, Cambridge University Press, Cambridge.
• Szczepański J. (1976), Szkice o szkolnictwie wyższym, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Tatarkiewicz W. (2014), Historia filozofii, t. 1: Filozofia starożytna i średniowieczna, Wydaw-nictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Tatarkiewicz W. (2021), Historia filozofii, t. 2: Filozofia nowożytna do roku 1830, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Dz.U. 2018 poz. 1668 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Dz.U. 2017 poz. 2183 z późn. zm.
• Wójcik Z. (2007), Historia powszechna. Wiek XVI-XVII, Wydawnictwo Naukowe PWN, War-szawa.
• Zakowicz I. (2012), Idea uniwersytetu Wilhelma von Humboldta – kontynuacja czy zmierzch?, „Ogrody Nauk i Sztukˮ, 2, s. 62–74.
• Zarzycka E. (2016), Koncepcje i tendencje rozwoju zawodu specjalisty rachunkowości zarząd-czej. Wymiar krajowy i międzynarodowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/uczelnie-wykazy (dostęp 21.03.2021).
• https://www.krup.edu.pl/uczelnie-czlonkowskie (dostęp 08.04.2021).
• https://www.uj.edu.pl/uniwersytet-z-collegium-medicum/historia (dostęp 28.04.2021).
• https://radon.nauka.gov.pl/dane/instytucje-systemu-szkolnictwa-wyzszego-i-nauki (dostęp 18.03. 2021).
• Statut Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z 27 czerwca 2019 roku https://bip.kul.lublin. pl/files/1658/statut_2019/211_statut_tekst_1.pdf (dostęp 28.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu – tekst ujednolicony 05.01.2021 https://bip.amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0031/177871/Statut-UAM-2019-tekst-ujed-nolicony.pdf (dostęp 26.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Gdańskiego z 13 czerwca 2019 roku https://bip.ug.edu.pl/sites/default/ files/nodes/akty_normatywne/89310/files/statut_ug_zal_81u19.pdf (dostęp 28.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Gdańskiego z 13 czerwca 2019 roku – tekst ujednolicony obowiązują-cy od 01.10.2021 https://bip.ug.edu.pl/sites/default/files/nodes/akty_normatywne/102762 /files/01a_tj_statut_iii_2021_od_1_ix_2021_bip.pdf (dostęp 28.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Jagiellońskiego z 29 maja 2019 roku z późn. zm. https://www.uj.edu.pl /documents/10172/84592034/30.09.2020_Statut.pdf/56730632-121e-41b0-9484-5e6a9e30 0559 (dostęp 27.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach z 27 czerwca 2019 roku z późn. zm. https://bip.ujk.edu.pl/bip/files/2019/08/STATUT_wersja_PDF.pdf (dostęp 27.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie z 27 czerwca 2019 roku z późn. zm. https://uksw.edu.pl/images/dokumenty/uniwersytet/komisje/o_2_2021.pdf (dostęp 28.03.2021)
• Statut Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy z 25 kwietnia 2019 roku https://www.ukw.edu.pl/zdj/ftp/3414/statut-ukw-2019.pdf (dostęp 27.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Łódzkiego z 27 maja 2019 roku z późn. zm. https://www.bip.uni.lodz. pl/index.php/strona/szczegoly/statut-ul (dostęp 28.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej z 29 maja 2019 roku z późn. zm. https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2021/0329/084511-statut-umcs-29-05-2019-tekst-ujednolicony-marzec-2021.pdf (dostęp 28.04.2021).
• Statut Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu z 16 kwietnia 2019 roku https://www. umk.pl/uczelnia/dokumenty/statut/Statut-UMK.pdf (dostęp 28.03.2021)
• Statut Uniwersytetu Opolskiego z 9 maja 2019 roku https://uni.opole.pl/biblioteka/docs/ Statut%20UO/2-zalacznik_Uchwala_--_Senatu_UO-2_2020-2024.pdf (dostęp 26.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie https://upjp2.edu.pl/download/ ynKgwRBBsTOx0vAAxgUFx-ZX9WdAl3Dx8-OgYWcDw0UXpvYWdac14ODhUfOTYZ DUp4SExyc2tFJkQyGCU0MVZIDWNoRHRvfGcFNFwKCBwfeHhkAlw1HBpkfWUXN1E9X0B_Mx0eSiYMXDA_Py8TMloPPVBOBm02CHJ1Fgs1MjUOJlE8EhQBekJKGGEMXHERf3wqfgxQQxkTNidkXgwpBg8yJDM4OEoiBCUoJR4CRjwPQXB_YBpYIUoaQ1NYNiMoAwxgUB4qczo/statut_nowy_upjpii_2020_.pdf (dostęp 28.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Szczecińskiego z 30 maja 2019 roku z późn. zm. – tekst jednolity na 16.04.2021 https://bip.usz.edu.pl/artykul/9/14157/ujednolicona-wersja-statutu-uniwersy tetu-szczecinskiego-na-dzien-16-kwietnia-2021-r (dostęp 28.04.2021).
• Statut Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z 28 maja 2019 roku z późn. zm. http://bip.us. edu.pl/sites/bip.us.edu.pl/files/prawo/statut_2021.pdf (dostęp 28.03.2021).
• Statut Uniwersytetu w Białymstoku z 26 czerwca 2019 roku z późn. zm. https://bip.uwb. edu.pl/uwb/statut/1591,Statut-UwB.html (dostęp 28.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 26 czerwca 2019 r. z późn. zm. https://monitor. uw.edu.pl/Lists/Uchway/Attachments/4934/M.2019.190.U.443.pdf (dostęp 27.03.2021)
• Statut Uniwersytetu Wrocławskiego z 29 maja 2019 roku z późn. zm. https://bip.uni.wroc. pl/download/attachment/21027/statut-uniwersytetu-wroclawskiego.pdf (dostęp 27.03. 2021).
• Statut Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie z 21 maja 2019 roku http://bip. uwm.edu.pl/files/STATUT494.pdf (dostęp 28.03.2021).
• Statut Uniwersytetu Rzeszowskiego z 4 kwietnia 2019 roku z późn. zm. https://www.ur.edu .pl/storage/file/core_files/2020/4/20/9cdd900dfc37b4568d1d951c1d5bbcfc/Za%C5%82%C4%85cznik%20do%20Uchwa%C5%82y%20551%2004%202020%20STATUT%20UR%20-%20tekst%20jednolity%20z%209%20kwietnia%202020.pdf (dostęp 28.03.2021)
• Statut Uniwersytetu Zielonogórskiego z 26 czerwca 2019 roku z późn. zm. – tekst jednolity z 20.05.2020 https://www.uz.zgora.pl/download.php?f=3483c776856371ab70c63bd01cb0 0677 (dostęp 28.03.2021).