Socjologiczne opętanie

• Authors: Marek M. Kurowski

Title variants

EN

Sociological possession

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podejmuje się dyskusję z tezą o wyparciu myślenia o szatanie z nowożytnej nauki, filozofii i teologii. Obecność figury szatana w socjologii najdobitniej dochodzi do głosu w rozważaniach Maxa Webera na temat procesu racjonalizacji i wykształcania się „sfer życia”. Autor przedstawia główne tezy Niklasa Luhmanna, dotyczące autonomii podsystemu religii we współczesnym funkcjonalnie zróżnicowanym społeczeństwie, jako rewizję weberowskiej teorii zróżnicowania społecznego, odwołującej się do motywacji aktorów społecznych. Przy tej okazji wskazany jest diaboliczny charakter oświeceniowej socjologii oraz luhmannowski postulat jego przezwyciężenia, wyrażający się w rezygnacji z krytycznej roli socjologii i moralizowania rzeczywistości społecznej.

EN

In the paper the proposition on the repression of the awareness of the existence of the devil from modern social science, philosophy and theology is discussed. The figure of devil is prominent in Max Weber’s description of rationalization and differentiation process of autonomic „spheres of life”. The author presents Niklas Luhmann’s characteristics of autonomy of religion subsystem in modern functional differentiated society as a revision of social differentiation theory based on actors’ motivations presented by Weber. In this perspective the demonic features of enlightenment sociology are indicated as well as Luhmann’s desiderata of its overcoming: abandonment of critical stance practiced by sociology and resignation from moralization of social reality.

Keywords

PL

teoria systemów; zróżnicowanie funkcjonalne; socjologia religii; Luhmann; diabeł

EN

system theory; functional differentiation; sociology of religion; devil

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2011
• Issue: 1(1)
• Pages: 48-63

Dates

published

2011

Contributors

author

Marek M. Kurowski

References

• Baecker, D. 2002. Wozu Systeme? Berlin: Kadmos.
• Bechmann, G. i Stehr, N. 2002. The Legacy of Niklas Luhmann. „Society” 2(39)/2002: 67–75.
• Beetz, M. 2010. Gesellschaftstheorie zwischen Autologie Und Ontologie. Bielefeld: Transcript.
• Desrosières, A. 1993. La politique des grandes nombres. Paris: Découverte.
• Grabowska, M. i Szawiel, T. (red.) 2005. Religijność społeczeństwa polskiego lat 80. Warszawa: WFiS UW.
• Hacking, I. 1975. The Emergence of Probability. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
• Hacking, I. 1991. The Taming of Chance, Cambridge: Cambridge Univ. Press.
• Kneer, G. 2003. Reflexive Beobachtung zweiter Ordnung. W: Giegel, H.J. i Schimank, U. (red.). Beobachter der Moderne. Frankfurt/Main: Suhrkamp, s. 301–332.
• Kostro, C. 2001. Funkcjonalna teoria moralności Niklasa Luhmanna. Kraków: Nomos.
• Kurowski, M. 2010. Tożsamość socjologii. W: Śpiewak, P. (red.). Dawne idee, nowe problemy. Warszawa: WUW, s. 193–214.
• Luhmann, N. 1977. Funktion der Religion, Frankfurt/Main: Suhrkamp. (Wyd. pol. Tenże. 1998. Funkcja religii. Kraków: Nomos.)
• Luhmann, N. 1982. Liebe als Passion, Frankfurt/Main: Suhrkamp.
• Luhmann, N. 1986. Ökologische Kommunikation, Opladen: Westdeutscher Verlag.
• Luhmann, N. 1987. Die Unterscheidung Gottes. W: Tenże. Soziologische Aufklärung 4. Opladen: Westdeutscher Verlag, s. 250– 268.
• Luhmann, N. 1989. Ausdifferenzierung der Religion. W: Tenże. Gesellschaftsstruktur und Semantik III. Frankfurt/Main: Suhrkamp, s. 259– 358.
• Luhmann, N. 1990a. Wissenschaft der Gesellschaft. Frankfurt/Main: Suhrkamp.
• Luhmann, N. 1990b. Die Weisung Gottes als Form der Freiheit. W: Tenże. Soziologische Aufklärung 5. Opladen: Westdeutscher Verlag, s. 75–92.
• Luhmann, N. 1990c. Risiko und Gefahr. W: Tenże. Soziologische Aufklärung 5. Opladen: Westdeutscher Verlag, s. 122– 62.
• Luhmann, N. 1991. Soziologie des Risikos. Berlin–New York: de Gruyter.
• Luhmann, N. 1992. Beobachtungen der Moderne. Opladen: Westdeutscher Verlag.
• Luhmann, N. 1993. „Was ist der Fall?“ und „was steckt dahinter?”. Bielefeld: Universität Bielefeld.
• Luhmann, N. 1995. Die Soziologie des Wissens. W: Tenże. Gesellschaftsstruktur und Semantik IV. Frankfurt/Main: Suhrkamp, s. 151– 180.
• Luhmann, N. 1996. Die Realität der Massenmedien. wyd. 2. Opladen: Westdeutscher Verlag.
• Luhmann, N. 1997. Gesellschaft der Gesellschaft. Frankfurt/Main: Suhrkamp.
• Luhmann, N. 2000a. Das Medium der Religion. „Soziale Systeme” (6) 1/2000: 39– 51.
• Luhmann, N. 2000b. Religion der Gesellschaft. Frankfurt/Main: Suhrkamp.
• Luhmann, N. 2008. Soziologie der Moral. W: Tenże. Die Moral der Gesellschaft. Frankfurt/Main: Suhrkamp, s. 97– 122.
• Łuczewski, M. 2011. Demoniczne źródła nauk społecznych, „Stan Rzeczy” 1.
• Mannheim, K. 1952. Ideologie und Utopie, wyd. 3. Frankfurt/Main: Luchterhand. (Wyd. pol. Tenże. 1992. Ideologia i utopia. Lublin: Test. ) Pollak, D. 1988. Religiöse Chiffrierung und soziologische Aufklärung. Frankfurt/Main: P. Lang Verlag.
• Srubar, I. 2009. Kultur und Semantik. Wiesbaden: VS Verlag, s. 221–258.
• Schimank, U. 2003. Theorie der moderner Gesellschaft nach Luhmann –eine Bilanz in Stichworten. W: Giegel, H.J. i Schimank, U. (red.). Beobachter der Moderne. Frankfurt/Main: Suhrkamp, s. 261– 298.
• Schwinn, Th. 2001. Differenzierung ohne Gesellschaft. Weilerswist: Velbrück Wissenschaft.
• Sojak, R. 2004. Paradoks antropologiczny. Wrocław: WUWr.
• Tyrell, H. 1992. „Das Religiöse” in Max Webers Religionssoziologie. „Saeculum” 43/1992: 173–230.
• Weber, M. 1920a. Die protestantische Ethik und der Geist der Kapitalismus. W: Tenże. Gesammelte Aufsätze zur Religionssoziologie I. Tübingen: Mohr Verlag, s. 17–206.
• Weber, M. 1920b. Zwischenbetrachtung: Theorie der Stufen und Richtungen religiöser Weltablehnung. W: Ibidem, s. 536–573.
• Weber, M. 1922. Wissenschaft als Beruf. W: Tenże. Gesammelte Aufsätze zur Wissenschaftslehre. Tübingen: Mohr Verlag. s. 582–613.
• Wehling, P. 2006. Im Schatten des Wissens? Perspektiven der Soziologie des Nichtwissens. Konstanz: UVK.
• Welker, M. 1992. Einfache oder multiple Kontingenz? Minimalbedingungen der Beschreibung von Religion und emergenten Strukturen sozialen Systeme. W: Krawietz, W. i Welker, M. (red.). Kritik der Theorie sozialer Systeme. Frankfurt/Main: Suhrkamp, s. 355–370.

Identifiers

ISSN

2083-3059