Wojciech Kętrzyński jako historyk prawa

• Authors: Białuński Grzegorz

Title variants

EN

Wojciech Kętrzyński as a Historian of Law

DE

Wojciech Kętrzyński als Rechtshistoriker

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article concerns Wojciech Kętrzyński (1838–1918), the long-term director of the Ossoliński National Institute in Lviv. He was above all an outstanding historian, a passionate researcher with great methodological background. For the contemporaries, he was undoubtedly a scientific authority, an expert in the Polish Middle Ages, Prussian lands, genealogy and diplomacy, and a publisher of historical sources. Less known are his other merits in the field of research, such as interest in the history of law. There is no doubt that they remained beyond his main scientific interests; nevertheless one may say that Kętrzyński was also a researcher in the history of law. It should also be noted that he received a good education in this respect during his studies in Königsberg, especially in the field of Roman law and German law. Mostly, his research concerned the history of law in the Prussian lands and the original socio-legal system of Polish lands. It should be emphasized, however, that in these disciplines Kętrzyński usually limited himself to searching for sources of law and the system, their analysis and explanation. He rarely made detailed analytical or wider synthetic conclusions. He kept up to date with the historical and legal literature; he also maintained intense contacts with the entourage of Polish and foreign (German-speaking) scholars dealing with the history of law. Kętrzyński’s findings were scarcely maintained, but they undoubtedly constituted a step forward in the development of historical and legal sciences. The source publications and possibly their translations remain valid, as do numerous extracts from archival sources, which are nowadays partly missing.

DE

Der Artikel behandelt Wojciech Kętrzyński (1838–1918), den langjährigen Direktor des Nationalen Ossoliński-Instituts in Lemberg. Er war vor allem ein bedeutender Historiker, ein Forscher mit Leidenschaft und ausgezeichneter handwerklicher Vorbereitung. Für sein Zeitgenossen war er ein unanfechtbare wissenschaftliche Autorität, ein Kenner des polnischen Mittelalters, der preußischen Gebiete, der Genealogie und Diplomatik sowie ein Herausgeber von historischen Quellen. Weniger bekannt sind seine anderern Verdienste auf dem Feld der Froschung wie zum Beispiel das Interesse für Rechtsgeschichte. Ohne Zweifel nahmen sie gegenüber seinen wissenschaftlichen Hauptinteressen nur eine Nebenrolle ein, dennoch kann man die Aussage wagen, dass Kętrzyński auch ein Erforscher der Rechtsgeschichte war. Es sollte auch gesagt werden, dass er in diesem Bereich bereits während seiner Studien in Königsberg eine solide Ausbildung erhalten hatte, vor allem im römischen und deutschen Recht. Seine Forschungen betrafen hauptsächlich die Geschichte des Rechts in preußischen Landen und die ursprüngliche sozial-rechtliche Ordnung in den polnischen Gebieten. Es ist jedoch zu betonen, dass Kętrzyński sich in diesen Disziplinen normalerweise mit der Suche nach den Quellen des Rechts und der Ordnung, ihrer Besprechung und Übersetzung begnügte. Seltener bemühte er sich um besondere analytische oder um breitere synthetische Schlussfolgerungen. Er verfolgte ständig die historisch-juristische Literatur und unterhielt auch intensive Kontakte mit den Kreisen polnischer und ausländischer (deutschsprachiger) Gelehrter, die sich mit Rechtsgeschichte befassten. Von den Befunden Kętrzyńskis hat sich nicht viel gehalten, doch ohne Zweifel stellten sie einen Schritt nach vorn in der Entwicklung der historisch-juristischen Wissenschaften dar. Aktuell bleiben die Quellenausgaben und eventuell ihre Übersetzungen sowie die zahlreichen Exzerpte aus archivalischen Quellen, die heute zu Teil verloren sind.

Keywords

EN

Prussia; the 19th century; methodology of history; Ossoliński National Institute in Lviv

DE

Preußen; 19. Jahrhundert; Methodologie der Geschichtswissenschaft; Nationales Ossoliński-Institut in Lemberg

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2018
• Volume: 83
• Issue: 3
• Pages: 117-141

Dates

published

2018-09-01

Contributors

author

Białuński Grzegorz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

References

• Achremczyk, Stanisław. Wojciech Kętrzyński. Historyk, bibliotekarz, poeta. Kętrzyn: Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2008.
• Achremczyk, Stanisław. Wojciech Kętrzyński. Kustosz narodowej pamięci. Kętrzyn: Kętrzyńskie Centrum Kultury, 2018.
• Balzer, Oswald. Słowo o przekładach polskich statutów średniowiecznych, zwłaszcza kodeksie dzikowskim, przekład taki zawierającym. Lwów: nakł. Księgarni Gubrynowicza i Schmidta, 1888.
• Barycz, Henryk. “Studia historyczne Wojciecha Kętrzyńskiego w świetle urzędowych źródeł Uniwersytetu Królewieckiego.” In Ossolineum. Księga pamiątkowa w 150-lecie Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 215–218. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1967.
• Białuński, Grzegorz. ‘Gerichte und Gerechtigkeit, auch andere gute Policey und Ordnung’. Studia z dziejów prawa i ustroju na ziemiach pruskich. Olsztyn: Pracownia Wydawnictw Naukowych, 2016.
• Białuński, Grzegorz. “Zmiany w prawie Prus Krzyżackich po wojnie trzynastoletniej. O dokumencie wielkiego mistrza Marcina Truchsessa dla rycerstwa posiadającego dobra na prawie magdeburskim dla obojga płci z 1487 roku.” Czasopismo Prawno-Historyczne 69/2 (2016): 17–32.
• Bieniak, Janusz and Alicja Szymczakowa, eds. Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII–XVw. Spisy. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1985.
• Chmiel, Adam. Rękopisy biblioteki hr. Tarnowskich w Dzikowie. Kraków: Adam Chmiel, 1908.
• Chojnacki, Władysław. Wojciech Kętrzyński a Mazury. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1948.
• Conrad, Klaus, ed. Preußisches Urkundenbuch, vol. 5/1. Marburg: N. G. Elwert Verlag, 1969.
• Cramer, Hermann. Geschichte des vormaligen Bisthums Pomesanien. Ein Beitrag zur Landes- und Kirchen-Geschichte des Königreichs Preußen. Marienwerder: Im Selbstverlag des Historischen Vereins für den Regierungs-Bezirk Marienwerder, 1884.
• Cramer, Hermann, ed. Urkundenbuch zur Geschichte des vormaligen Bisthums Pomesanien, vol. 1. Marienwerder: Im Selbstverlag des Historischen Vereins für den Regierungs-Bezirk Marienwerder, 1885.
• Długokęcki, Wiesław. “Prusy w starożytności i we wczesnym średniowieczu.” In Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, edited by Marian Biskup and Roman Czaja, 23–50. Warszawa: PWN, 2008.
• Dużyk, Józef. “Listy Wojciecha Kętrzyńskiego w Bibliotece PAN w Krakowie.” Rocznik Olsztyński 5 (1963): 249–258.
• Dużyk, Józef. “Wojciecha Kętrzyńskiego związki naukowe z Krakowem.” Komunikaty Mazursko-Warmińskie (1991) issue 1–2: 15–28.
• Dygo, Marian. “O przywileju Hermana Balka dla rycerzy polskich na ziemi chełmińskiej z lat 1235–1239.” In Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury XII–XVII wieku. Ofiarowane Marianowi Biskupowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, edited by Zenon Hubert Nowak, 113–121. Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego, 1992.
• Dygo, Marian. Studia nad początkami władztwa zakonu niemieckiego w Prusach (1226–1259). Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 1992.
• Gause, Fritz. “Geschichte der Landgerichte des Ordenslandes Preußen.” Altpreussische Forschungen 3 (1926): 5–69.
• Glauert, Mario. Das Domkapitel von Pomesanien (1284–1527). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2003.
• Goetz, Walter. “Die bairische Geschichtsforschung im 19. Jahrhundert.” Historische Zeitschrift 138 (1928): 255–314.
• Graske, Karl. “Die Verschwörung Georgs von Wirsberg.” Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins 34 (1894): 93–104.
• Helcel, Antoni Zygmunt, ed. Starodawne prawa polskiego pomniki z ksiąg rękopiśmiennych dotąd nieużytych główniej zaś z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, vol. 2. Kraków: nakł. Ludwika Helcla, 1870.
• Jasiński, Grzegorz. “Wrocławski zbiór korespondencji Wojciecha Kętrzyńskiego.” Komunikaty Mazursko-Warmińskie (1991) issue 1–2: 29–36.
• Jasiński, Janusz. “Studia i początki pracy naukowej Wojciecha Kętrzyńskiego.” In Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Krzewienie wiedzy, edited by Stanisław Achremczyk, 56–67. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2005.
• Jasiński, Kazimierz. “Wojciech Kętrzyński jako dyplomatyk.” Komunikaty MazurskoWarmińskie (1970) issue 3: 335–345.
• Jóźwiak, Sławomir, Krzysztof Kwiatkowski, Adam Szweda and Sobiesław Szybkowski. Wojna Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411. Malbork: Muzeum Zamkowe, 2010.
• Kamińska, Krystyna. Sądownictwo miasta Torunia do połowy XVII wieku na tle ustroju sądów niektórych miast Niemiec i Polski. Warszawa, Poznań, Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
• Kętrzyński, Wojciech. “Króla Aleksandra zbiór statutów przełożonych na język polski w roku 1501.” Przewodnik Naukowy i Literacki (1883): 961–969.
• Kętrzyński, Wojciech. “Lemborskie akta grodzkie i ziemskie.” Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu 2/2 (1911): 17–21.
• Kętrzyński, Wojciech. O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich. Lwów: nakł. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1882.
• Kętrzyński, Wojciech. O narodowości polskiej w Prusiech Zachodnich za czasów krzyżackich. Studyjum historyczno-etnograficzne. Kraków: [s. n.], 1874.
• Kętrzyński, Wojciech. “O pierwotnym ustroju społecznym w Polsce.” Ateneum 2 (1881): 463–477.
• Kętrzyński, Wojciech. Przydomki szlachty pomorskiej. Lwów: nakł. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1905.
• Korzon, Krystyna. Wojciech Kętrzyński 1838–1918. Zarys biograficzny. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1993.
• Kowalkowski, Jacek. Badania genealogiczne Wojciecha Kętrzyńskiego (1838–1918). Poznań, Wrocław: Wydawnictwo Historyczne, 2002.
• Kujot, Stanisław. Dzieje Prus Królewskich. Cz. 1: Do roku 1309 (dokończenie). Toruń: nakł. Towarzystwa Naukowego, 1916.
• Kutrzeba, Stanisław. Historia źródeł dawnego prawa polskiego, vol. 1. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1925.
• Luciński, Jerzy. “Przywilej chełmiński z 1233 r., jego treść oraz dzieje jego postanowień.” In Studia Culmensia Historico-Juridica czyli Księga pamiątkowa 750-lecia prawa chełmińskiego, vol. 1, edited by Zbigniew Zdrójkowski, 81–144. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1990.
• Lück, Heiner. “‘Deutsches Recht im Osten.’ Strukturen, Kontexte und Wirkungen eines sensiblen Forschungsthemas (19. Jh. bis 1990).” Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte: Germanistische Abteilung 126 (2009): 175–206.
• Luig, Karl. “Muther Theodor.” In Neue Deutsche Biographie, vol. 18, 650. Berlin: Duncker & Humblot, 1997.
• Matuszewski, Józef and Jacek Matuszewski, eds. Najstarszy zwód prawa polskiego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1995.
• Matuszewski, Józef, ed. Iura Prutenorum. Toruń: TNT, Łódź: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963.
• Matuszewski, Józef, ed. Najstarszy zwód prawa polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.
• Mikulski, Krzysztof. “Geneza i rozwój ławniczych sądów ziemskich w państwie krzyżackim w XIII–XV wieku.” In Prusy i Inflanty. Między średniowieczem a nowożytnością. Państwo – społeczeństwo – kultura, edited by Bogusław Dybaś and Dariusz Makiłła, 45–61. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2003.
• Mitkowski, Józef. “Wojciech Kętrzyński jako uczony.” Komunikaty Działu Informacji Naukowego Instytutu Mazurskiego w Olsztynie 10–11 (1947): 1–19.
• Muther, Theodor. Zur Geschichte der Rechtswissenschaft und der Universitäten in Deutschland. Gesammelte Aufsätze. Jena: [s.n.], 1876.
• Naworski, Zbigniew. Szlachecki wymiar sprawiedliwości w Prusach Królewskich (1454–1772). Organizacja i funkcjonowanie. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2004.
• Piekosiński, Franciszek, ed. “Tłumaczenie polskie statutów ziemskich.” Archiwum Komisyi Prawniczej 3 (1895): 1–172.
• Powierski, Jan. “Wojciech Kętrzyński jako historyk Prus.” Komunikaty Mazursko-Warmińskie (1970) issue 3: 347–380.
• Powierski, Jan. “Wojciech Kętrzyński jako historyk ziem pruskich. Uwarunkowania i poprzednicy.” In Wojciech Kętrzyński, 1838–1918. W sto czterdziestą rocznicę urodzin, 31–51. Olsztyn: Oficyna Druków Artystycznych SSK „Pojezierze”, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1982.
• Schnippel, Emil. “Ein Landgerichtsurteil aus dem 14. Jahrhundert.” Altpreussische Monatsschrift 52 (1916): 141–158.
• Senyk, Yaroslav. “Materiały do biografii Wojciecha Kętrzyńskiego w zbiorach Działu Rękopisów Lwowskiej Biblioteki im. W. Stefanyka NAN Ukrainy.” Komunikaty Mazursko-Warmińskie (1999) issue 1: 123–130.
• Serwański, Edward. Syn Odzyskanej Ziemi. Wojciech Kętrzyński (1838–1918). Warszawa: Pax, 1989.
• Sommerfeldt, Gustav. “Die Lage des Deutschen Ordens nach der Schlacht bei Tannenberg und die Anfänge der ‘Verschwörung’ des Georg von Wirsberg.” Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins 51 (1909): 53–71.
• Steffenhagen, Emil. Deutsche Rechtsquellen in Preussen vom XIII. bis zum XVI. Jahrhundert. Leipzig: Duncker & Humboldt, 1875.
• Steffenhagen, Emil. “Julius Hugo.” In Meyers Großes Konversations-Lexikon, vol. 18, 884–885. Leipzig, Wien: Bibliogr. Inst., 1909.
• Targowski, Michał. Na prawie polskim i niemieckim. Kształtowanie się ziemskiej własności szlacheckiej na Pomorzu Gdańskim w XIII–XVI wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2014.
• Teichmann, Albert. “Kaltenborn von Stachau, Karl Baron.” In Allgemeine Deutsche Biographie, vol. 15, 43–45. Leipzig: Duncker & Humblot, 1882.
• Tymieniecki, Kazimierz. “Wojciech Kętrzyński jako historyk Słowiańszczyzny.” Z Otchłani Wieków 9–10 (1947): 123–126.
• Voigt, Johannes, ed. Codex diplomaticus Prussicus, vol. 1. Königsberg: Gebrüdern Vornträger, 1836.
• Wenskus, Reinhard. “Über die Bedeutung des Christburger Vertrages für die Rechtsund Verfassungsgeschichte des Preußenlandes.” In Studien zur Geschichte des Preußenlandes. Festschrift für Erich Keyser zu seinem 70. Geburtstag dargebracht von Freunden und Schülern, edited by Ernst Bahr, 97–118. Marburg: N. G. Elwert Verlag, 1963.
• Zając, Edward. Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka, 2002.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2018.43