Rozważania wokół korporacji,shareholder primacy i wspólnotowych podstaw współdziałania

• Authors: Andrzej Kwarciński

Title variants

EN

The Reasoning on the Subject of Corporation, Shareholder Primacy and the Community Cooperation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wśród koncepcji teoretycznych próbujących wyjaśniać zasady tworzenia i działania, oraz cele, jakie korporacja ma wypełniać w rzeczywistości społeczno-gospodarczej, istnieje spór ideologiczny. Z jednej strony dominują koncepcje kontraktualne (contractual), bazujące na wolności umów stron-podmiotów gospodarczych i czerpiące inspirację z koncepcji liberalizmu. To podejście uwydatnia się w tzw. shareholder primacy – przekonaniu, że cele stawiane przed korporacją zostaną wypełnione dzięki maksymalizacji zysku dla akcjonariuszy – właścicieli korporacji. Z drugiej strony pozostają teoretyczne koncepcje korporacji jako tworu z natury społecznego lub powstającego dzięki koncesji nadanej przez państwo, które mają na uwadze interesy szerszego (poza „właścicielami”) otoczenia i zakładają realizację celów m.in. redystrybucyjnych. To drugie podejście bliższe jest myśli komunitarian. Autor pragnie zidentyfikować, jak te podejścia teoretyczne łączą się ze sobą, budując podstawę systemu nadzoru korporacyjnego. Mimo zauważalnych tendencji w budowaniu nadzoru korporacyjnego na wzór liberalnego systemu USA, wątki społecznej odpowiedzialności korporacji i nacisk na kształtowanie ram korporacji przez państwo, są w bliższym nam systemie (w Polsce i Europie) równie widoczne. Jaka będzie ścieżka rozwoju korporacji i społecznego odbioru i definiowania stawianych przed korporacją celów, nie jest jeszcze ostatecznie przesądzone.

EN

Among the theoretical concepts attempting to explain the principles of the establishment, peration, and the goals that the corporation has to fulfill in the socio-economic reality, there is an ideological dispute. On the one hand, dominate contractual concept, based on the freedom of contracted parties and strontium traders, drawing inspiration from the concept of liberalism. This approach enhances the so-called shareholder primacy with trust that the objectives set for the corporation will be fulfilled by maximizing profit for the shareholders- “owners” of corporations. On the other hand, theoretical concepts remain, in which the corporation is a formation of social nature, or established through a concession granted by the State, which take into account the interests of wider audience (beyond the „owners”) that aims at fulfilling various goals, not excluding redistribution. The latter approach is closer to the communitarian concept. The author wishes to identify how these theoretical approaches are linked together by building the basis for a system of corporate governance in Europe and Poland. Despite the noticeable trends in the construction of corporate governance on the model of the liberal US system, the threads of corporate social responsibility and emphasis on the development of the corporate framework by the state, or the European Union, are also visible in our systems. What the path of development of a corporation and its public perception will be, as well as defined goals and purpose of it’s structures, that is yet to be determined.

Keywords

PL

nadzór korporacyjny; CSR; komunitarianizm; liberalizm

EN

corporate governance; CSR; communitarianism; liberalism

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2016
• Volume: 158/2
• Pages: 269-296

Contributors

author

Andrzej Kwarciński

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

References

• Bebchuk L. A. Roe M. J., 1999, A theory of Path Dependence in Corporate Ownership and Governance, „Stanford Law Review”, 52: 127.
• Benett A., Gobhai C., O’Reilly A., Welch G., 2009, Good for business The Rise of the Conscious Corporation. New York: Palgrave Macmillan.
• Berle A., Means G., 1932, The Modern Corporation and Private Property, Tenth Printing 2009. New Brunswick, London: Transactions Publishers.
• Blair M.M., Stout L.A., 1999, A Team Production Theory of Corporate Law, „Virginia Law Review”, 85, 2: 247–328.
• Dine J., 2000, The Governance of Corporate Groups. Cambridge: Cambridge University Press.
• Dood E. M., 1932, For whom are corporate managers trustees?, „Harvard Law Review”, XVL, 7.
• Gruszecki T., 2002, Współczesne teorie przedsiębiorstwa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hansmann H., Kraakman R., 2000, The end of History for Corporate Law, „Discussion Paper” No. 280, 3/2000, Harvard Law School, Cambridge.
• Farrar J., 2008, Corporate Governance, Theories, Principles and Practice, Third Edition, Oxford: Oxford Uniwersity Press.
• Friedmann M., 1970, The Social Responsibility of Business Is to Increase its Profi ts, „New York Times Magazine”, 13 September. W: Chadwick R., Schroeder D. (ed.), Applied Ethicks, Critical Concepts in Philosophy, Vol. V: Business and Economics. London, New York: Routledge.
• Hayek F. A., 1998, Indywidualizm i porządek ekonomiczny. Kraków: Znak.
• Hayek F. A., 1967, Studies In Philosophy, Politics And Economics, https://direitasja.files.wordpress.com/2012/05/studies-in-philosophy-and-economics-friedrich-a-hayek.pdf [dostęp 10.01.2016].
• Jerzemowska M., 2002, Nadzór korporacyjny. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Lis K.A., Sterniczuk H., 2005, Nadzór korporacyjny. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
• Mesjasz Cz., 2000, Kontrakty i problem przedstawicielstwa w teorii nadzoru nad przedsiębiorstwem, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie”, 544.
• Mesjasz Cz., 2006, Przegląd teoretycznych koncepcji nadzoru korporacyjnego, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie”, 700.
• Mesjasz Cz., 2011, Ład (nadzór) korporacyjny. Geneza, definicje i podstawowe pojęcia. W: Dobija D., Koładkiewicz I. Ład korporacyjny. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wolters Kluwer business.
• Millon D., 1990, Theories of the Corporation, „Duke Law Journal”, 201.
• Nartowski A. S., 2011, Perspektywa samoregulacji polskiego rynku. Umowa społeczna czy interwencja państwa? W: Dobija D., Koładkiewicz I., Ład korporacyjny. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wolters Kluwer business.
• Noga A., 2009, Teorie przedsiębiortsw. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Oplustil K., 2010, Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej. Warszawa: C.H. Beck.
• Prostak R., 2004, Rzecz o sprawiedliwości. Komunitarystyczna krytyka współczesnego liberalizmu amerykańskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Rudolf S., Janusz T., Stos D., Urbanek P., 2002, Efektywny nadzór korporacyjny. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Smith A., 2007, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Teichmann Ch., 2006, Binnenmarktkonformes Gesellschaftsrecht. Berlin: De Gruyter.
• Wells H., 2013, „Corporation Law is Dead”: Heroic Managerialism, The Cold War, and the Puzzle of Corporation Law at the Height of the American Century. „University of Pennsylvania Journal of Business Law”, 15.