Nieobecność sportu i olimpizmu w historiografii uniwersalnej

• Authors: Wojciech Lipoński

Title variants

EN

Absence of Sport and Olympism in Universal Historiography

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od czasu publikacji dzieła Josepha Strutta Sporty i rozrywki ludu angielskiego historiografia sportu poczyniła zaskakujące postępy, szczególnie dostrzegalne w ostatnich dziesięcioleciach. Zaistniały tysiące akademickich artykułów i setki monografii dotyczących najrozmaitszych problemów i aspektów historii sportu na poziomie międzynarodowym, narodowym, a także wśród stowarzyszeń regionalnych, które badają społeczna kulturową i polityczną rolę sportu na różnych terenach i w różnych historycznych okresach. Wszystko to jednak nie powinno przesłaniać faktu, że nawet najważniejsze zjawiska sportowe – mające wpływ na istotne wydarzenia pozasportowe, polityczne czy kulturowe – nie znajdują przekonującego i widocznego miejsca w historiografii ogólnej. Mimo powszechnej obecności na obszarach kultury, polityki i spraw społecznych, sport jest ciągle traktowany w historiografii jako izolowana od pozostałej części życia publicznego sfera wyczynowego współzawodnictwa, dążenia do rekordów bądź zdrowotnej rekreacji. Niniejszy artykuł ukazuje, wykorzystując liczne przykłady, jak najbardziej nawet poważne dzieła historyczne uniwersalnego charakteru, ale także specjalistyczne z zakresu historii literatury, sztuki, filozofii i pedagogiki, zwłaszcza w ciągu ostatnich dekad, ignorowały fenomen sportu i jego szeroką kulturową i polityczną wagę, np. w przypadku Deklaracji sportów Jakuba I i związanej z nią kontrowersji między władzą królewską a purytańskim Parlamentem w Anglii, albo nie doceniały wpływu gimnastyki na rozwój idei niemieckiego nacjonalizmu Ludwiga Friedricha Jahna, wreszcie jak wykorzystywano sport w propagandzie komunistycznej okresu Zimnej Wojny. Artykuł analizuje powody tego zadziwiającego stanu rzeczy w różnych nurtach historiografii. Usiłuje również wskazać środowiska odpowiedzialne za taką sytuację: historyków sportu, nieumiejących z rozmaitych powodów wprowadzić efektów swej pracy do prac o uniwersalnym charakterze, a także historyków ogólnych, cechujących się ignorowaniem lub niedocenianiem sportu. Przedstawione będą również pozytywne przykłady i próby powolnego, choć wciąż niewystarczającego wychodzenia z opisanej i analizowanej sytuacji.

EN

Since the publication of Joseph Strutt’s Sports and Pastimes of the People of England, sports historiography has made tremendous progress, most visible in the last several decades. There have been thousands of scholarly papers, hundreds of monographs on different topics, and international and national and even regional associations examining the role of sport in different periods and areas of history. All this should not, however, veil the observation that even the most important sporting phenomena, essentially influencing many non-sporting, political and cultural events and factors, have not been able to, convincingly and visibly, find their place in general historiography. Despite its overwhelming presence in cultural, social and political affairs sport is still treated in history as a competitive race for prizes and records or as healthy recreation isolated from other public areas. The paper will show, using numerous examples, how the most serious historical works of universal character, especially of the last several decades, but also specialized works on history of literature, art, philosophy and pedagogy, have ignored such sport phenomena of wide political or cultural importance as, for example, the role of the Declaration of Sports of James I in the controversy between the royal authority and the Puritan Parliament in England, the impact of gymnastics on the development of Ludwig Friedrich Jahn’s idea of German nationalism, the function of sport in Communist propaganda during the Cold War. The paper will examine the reasons of a curious state of affairs involving different streams of historiography. It will also attempt to find those responsible for this situation: sports historians unable to introduce effects of their research into universal non-sporting works of history, or ignorant general historians. Some positive examples of slow, although still insufficient improvement are also included and described.

Keywords

PL

historiografia; historia sportu; historia olimpizmu; filozofia sportu; literatura; sportowa; sztuka sportowa; pedagogika sportu; sport olimpijski

• Publisher: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Kultura Fizyczna
• Year: 2016
• Volume: 15
• Issue: 4
• Pages: 13-33

Contributors

author

Wojciech Lipoński

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Barnes H.E., An Existentialist Ethics, New York 1967.
• Becker L.C., Becker Ch.B. (eds.), Encyclopedia of Ethics, vol. 1–2, New York – London 1992.
• Best D., The Aesthetic in Sport, „British Journal of Aesthetics” 1974, vol. 14, issue 3.
• Brinton C., Christopher J.B., Wolff R.L., Winks R.W., A History of Civilization, vol. 1: Prehistory to 1715, New Jersey 1984.
• Coubertin P. de, Dimension philosophique et pedagogique de l’Olympisme, [w:] Textes choisis, t. 2: Olympisme, Zurich – Heldesheim 1986, s. 361–441.
• Coubertin P. de, La philosophie de la culture physique, [w:] Textes choisis, t. 1: Revelation, Zurich – Heldesheim 1986, s. 393–396.
• Davies N., Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 1998.
• Diem C., Weltgeschichte des Sports, Stuttgart 1960.
• Gołaszewska M., Zarys estetyki, Warszawa 1986 (1973).
• Gołembski F., Cywilizacja europejska, Warszawa 2012.
• Greer T., A Brief History of Western Man, wyd. 2, New York – Chicago – San Francisco – Atlanta 1972.
• Hądzelek K., Rejf M., Zdebska-Biziewska H., Żukowski R. (red.), Czysta gra – Fair play, Warszawa 2014.
• Hoffman S.J. (ed.), Sport and Religion, Champaign, Illinois 1992.
• Kaczmarek R., Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.
• Kazimierz Wierzyński and His Poetry of Physical and National Restoration through Sport, [w:] Daniel L. (ed.), L’art et le sport, Actes du XIIe Colloque International du Comité Européen pour l’Historire des Sports, Paris – Biarritz 2009, s. 485–492.
• Keaing J., Sportsmanship as a Moral Category, „Ethics”, October 1964, LXXV, s. 25–35.
• Kuntz P.G., Aesthetics Applies to Sports as Well as to the Arts, „Philosophic Exchange” 1974, vol. 5, nr 1, s. 25–39.
• Lämmer M., Gerhardt V. (herausg.), Fairneß und Fair Play, Sankt Augustin 1993.
• Lämmer M., Waters C. (herausg.), Die Fair-Play-Initiative des deutschen Sports 1986–1996. Presse Dokumentation, Sankt Augustin 1997.
• Langer W.L. (compiled and ed.), An Encyclopedia of World History, Boston 1948.
• Lenk H., Pilz G.A., Das Prinzip Fairneß, Zürich – Osnabrück 1989.
• Lipoński W., Sport, [w:] Sierpowski S. (red.), Polska na tle procesów rozwojowych Europy XX wieku, Poznań 2002, s. 202–228.
• Lipoński W., Z osobistych wspomnień związanych z „Laurem olimpijskim” Kazimierza Wierzyńskiego, [w:] W. Appel (red.), Meandry Skamandrytów, Toruń MMXI (2011), s. 259–274.
• Lis J., Olszański T., Czysta gra, Warszawa 1984.
• MacAloon J., This Great Symbol. Pierre de Coubertin and the Origins of the Modern Olympic Games, Chicago – London 1981.
• Maćków A., Joseph Strutt as a Writer on the History and Folklore of Sports, Poznań 2008.
• Matuszewski R., Rzut oka na lirykę lat międzywojennych, [w:] tegoż, Doświadczenia i mity, Warszawa 1964.
• Mączak A. (red.), Historia Europy, Wrocław – Warszawa – Kraków 1997. Mc Bride P., Philosophy of Sport, London 1932.
• Miller D., Official History of the Olympic Games and the IOC, Athens to London 1896–2012, London 2008.
• Morgan W.J., Meier K.V. (eds.), Philosophic Inquiry in Sport, Champaign, Illinois 1988, s. 241–250.
• Ossowska M., Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa 1985.
• Petrov R., Emergence and and Development of Wrestling in Bulgaria, [in:] So- łakow A. (eds.),
• Physical Culture and Sport i Bulgaria Through the Centuries, Sofia 1983, s. 32–35.
• Pfister G., Reserach on Traditional Games – the Scientific Perspective, „Journal of Comparative Education and Sport” 1997, vol. 19.
• Piasecki E., Dzieje wychowania fizycznego, Lwów 1925 (I wydanie).
• Piasecki E., Dzieje wychowania fizycznego, Lwów 1929 (II wydanie).
• Platon, Państwo, ks. 3, tłum. W. Witwicki, Kęty 2009. Pott H.G., Krótka historia kultury europejskiej, Wrocław 2007.
• Rietbergen P., Europa. Dzieje kultury, Warszawa 2001. Skotarczak D., Bittner K (red.), W kręgu kultury PRL. Sport, Poznań 2015. „Stadion. Internationale Zeitschrift für Geschichte des Sports” 2009, vol. 35: Sport Und Religion – Sport and Relion – Sport et Religion.
• Strutt J., Glig Gamena Angel-Deođ, or Sports and Pastimes of the People of England, London 1810. The Sports and Pastimes of the People of England, London 1833.
• Vardy P., Grosch P., Etyka, tłum. J. Łoziński, Warszawa 1995.
• Wallbank T.W., Taylor A.M., Carson G.B., Civilization. Past and Present, wyd. 5, 1965.
• Żukowska Z. (red.), Fair play – sport – edukacja, Warszawa 1996.
• Żukowska Z. (red.), Fair play w europejskiej kulturze i edukacji, Warszawa 2004.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.16926/kf.2016.15.29