Piciorys w przestrzeni dyskursu terapeutycznego. Wstęp do lingwistycznej charakterystyki gatunku

• Authors: Żmigrodzka Bożena

Title variants

EN

Piciorys in therapeutic discourse. Introduction to linguistic description of the genre

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Piciorys (ang. story, personal story) to tekst autobiograficzny tworzony w trakcie terapii choroby alkoholowej, którego geneza związana jest z działalnością ruchu Anonimowych Alkoholików. W artykule podjęto próbę wstępnej charakterystyki gatunku sytuującą się w nurcie lingwistyki tekstu i dyskursu. Po zarysowaniu uwarunkowań pragmatycznych związanych z sytuacją komunikacyjną (mityng AA), wskazano specyficzne funkcje piciorysu (na tle innych narracji terapeutycznych) i przedstawiono zarys struktury tekstu. Piciorys oraz inne wzorowane na nim uzależnieniorysy można zaliczyć do rodziny gatunków (proponowana nazwa ponadgatunkowa: świadectwo przemiany), łącznie z takimi tekstami, jak: świadectwo religijne, coming out i samokrytyka.

Piciorys (Eng. Story, Personal Story) is an autobiographical text created by a person undergoing treatment for alcoholism. Its roots can be traced back to the activity of the Alcoholics Anonymous movement. In the article, attempts at making a preliminary description of the genre, within the boundaries of text and discourse linguistics, were made. After discussing pragmatic aspects of the communicative situation (AA meeting), specific functions of piciorys were pointed out (in comparison to other therapeutic texts) and the outline of text structure was laid out. Ways in which this particular text type, along with other similar stories based on different addictions, could be situated in the family of genres were suggested (suggested collective name: evolution testimony). The other similar genres include: religious testimony, coming out and self-criticism (pertaining to speeches at communist party conventions).

Keywords

PL

gatunek; rodzina gatunków; dyskurs terapeutyczny

EN

text genre; family of text genres; therapeutic discourse

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2018
• Issue: 32
• Pages: 107–122

Dates

published

2018

Contributors

author

Żmigrodzka Bożena

References

• Czelakowska A. 2014: Polisemia regularna – między semantyką a kontekstem, LingVaria 17, 45–58.
• Duszak A. 1998: Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Feltham C. 2013: Czym są poradnictwo i psychoterapia?, [w:] Feltham C., Horton I. (red.), Psychoterapia i poradnictwo, t. 1, przeł. J. Bartosik, S. Pikiel, E. Zaremba, P. Bucki, Sopot: Wydawnictwo GWP, 43–53.
• Feltham C., Horton I. (red.) 2013: Psychoterapia i poradnictwo, t. 1, przeł. J. Bartosik, S. Pikiel, E. Zaremba, P. Bucki, Sopot: Wydawnictwo GWP.
• Ficek E., 2012: Dyskurs terapeutyczny i jego uwarunkowania – rekonesans badawczy, Tekst i dyskurs – Text und Diskurs 5, 249–259.
• Ficek E. 2013: Poradnik. Model tekstowy i jego aktualizacje, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Ficek E. 2016: Językowe manifestacje dyskursu terapeutycznego (na wybranych przykładach), [w:] Witosz B., Sujkowska-Sobisz K., Ficek E. (red.), Dyskurs i jego odmiany, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 95–102.
• Grzesiuk L. 2005: Wstęp, [w:] Grzesiuk L. (red.), Psychoterapia. Teoria, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia, 13–22.
• Grzesiuk L. (red.) 2005: Psychoterapia. Teoria, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
• ISJP – Bańko M. (red.) 2000: Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jacyno M. 2007: Kultura indywidualizmu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Józefik B. 2011: Psychoterapia jako dyskurs kulturowy, Psychiatria Polska 45, 5, 737–748.
• Kaczmarczyk I. 2008: Wspólnota Anonimowych Alkoholików w Polsce. Alkoholowe dno i co to znaczy trzeźwieć, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
• Kita M. 2017: „Coming-out” w polskiej przestrzeni dyskursywnej, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Knapp H. 2009: Komunikacja w terapii, przeł. M. Trzcińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Labocha J. 2004: Tekst pisany – tekst zapisany, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 60, 5–10.
• Nowak M.D. 2005: Świadectwo religijne. Gatunek – język – styl, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• NSP – Smółkowa T. (red.) 1999: Nowe słownictwo polskie: materiały z prasy lat 1985–1992, cz. 2: P–Ż, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
• Piętkowa R., Witosz B. 1994: Relacje nadawczo-odbiorcze w tekście terapeutycznym, [w:] Gajda S., Nocoń J. (red.), Kształcenie porozumiewania się. Materiały konferencji naukowej Opole 26–28.09.1994, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 309–315.
• PSWP – Zgółkowa H. (red.) 1994–2005: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1–50, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
• Skowronek K. 2016: Kultura konsumpcji – kultura terapii. Studia językoznawcze, Kraków: Wydawnic-two Libron.
• Soroko E. 2008: Zmiana w terapiach narracyjnych, [w:] Słapińska J. (red.), Pojęcie zmiany w teorii i praktyce psychologicznej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 91–120.
• Sośniak K. 2006: Historie picia alkoholików – terapeutyczne hybrydy tekstowe, [w:] Kamińska-Szmaj I., Piekot T., Zaśko-Zielińska M. (red.), Język a Komunikacja 12: Oblicza komunikacji I. Perspektywy badań nad tekstem, dyskursem i komunikacją, t. 2, Kraków: Wydawnictwo Tertium, 863–875.
• Szehidewicz E. 2014: Dyskurs psychoterapeutyczny w perspektywie językoznawczej – przegląd badań, [w:] Łukasik M., Mikołajewska B. (red.), Studi@ Naukowe, t. 17: Języki specjalistyczne wczoraj, dziś i jutro, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej Uniwersytetu Warszawskiego, 399–410.
• Tokarska U. 2002: Narracja autobiograficzna w terapii i promocji zdrowia, [w:] Trzebiński J. (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 221–261.
• Witosz B. 2005: Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Witosz B. 2009: Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Wojtak M. 1994: Przyjacielsko, miło, zrozumiale, czyli o stylu poradnika, [w:] Gajda S., Nocoń J. (red.), Kształcenie porozumiewania się. Materiały konferencji naukowej Opole 26–28.09.1994, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 301–307.
• Wojtak M. 2001: Pragmatyczne aspekty analiz stylistycznych tekstów użytkowych, [w:] Witosz B. (red.), Stylistyka a pragmatyka, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 38–47.
• Wojtak M. 2004: Wzorce gatunkowe wypowiedzi a realizacje tekstowe, [w:] Ostaszewska D. (red.) Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2: Tekst a gatunek, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 29–39.
• Wołowiec G. 2000: Samokrytyka pisarza jako gatunek wypowiedzi, [w:] Bolecki W., Opacki I. (red.), Genologia dzisiaj, Warszawa: Wydawnictwo IBL, 209–224.

Identifiers

DOI

10.17651/SOCJOLING.32.7