Gilles Deleuze i Michel Foucault o Platońskim „Polityku”. Od pozorów prawdy do krytyki władzy

• Authors: Ewa Jakimowska

Title variants

EN

Gilles Deleuze and Michel Foucault on Plato's "Statesman". From Appearances of Truth to the Critic of Power

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Osobliwa interpretacja Platońskiego „Polityka” doprowadza Gillesa Deleuze’a do uznania, że grecki filozof nie był pewien możliwości odróżnienia świata zmysłowego, jako odbicia Idei, od świata, który jedynie pod to odbicie się podszywa. W postmodernistycznym ujęciu, Platońskie zwątpienie w możliwość rozpoznania prawdy otwiera drogę innej filozofii, w której świat jest „kopią bez oryginału”, symulacją prawdy, ukrywającą jednak swe fałszywe oblicze. Ta własność świata, możliwość pozorowania swojego odniesienia do ukrytej za językiem obiektywnej rzeczywistości, powoduje, że idea Prawdy jest niebywale wrażliwa na polityczne wykorzystanie. Prekursorem takiego podejścia jest, wg postmodernistów, Nietzsche, który pyta o polityczny interes skrywany za pragnieniem mówienia innym „prawdy”, a także narzucania jej siłą. Michel Foucault podejmuje ten wątek uznając, że „prawda”, zwłaszcza w naukach społecznych, ma znaczenie polityczne: służy ujarzmianiu i blokowaniu ludzkich jednostek. Filozof odnajduje te praktyki we współczesnych i historycznych formach władzy . Może nas od nich uniezależnić jedynie uświadomienie sobie fikcyjnej natury rzeczy, zdemaskowanie oszustwa pozoru i w tym sensie „odwrócenie” filozofii Platona, które – paradoksalnie – on sam, wedle Deleuze’a, zapoczątkował.

EN

Gilles Deleuze’s unique interpretation of Plato’s Statesman leads him to the conclusion that the Greek philosopher was not certain that it was possible to distinguish the sensory world as a reflection of the Ideas from a world that only impersonates that reflection. In a post-modern take, a Platonic doubt regarding the possibility of recognising the truth opens the way to another philosophy where the world is a “copy without an original”, a simulation of a truth that, however, conceals its false face. That property of the world, the possibility of simulating its reference to an objective reality concealed behind language means that the idea of Truth is exceptionally sensitive to political exploitation. According to post-modernists, Nietzsche is the precursor of this approach. He examined the political interests concealed behind the desire to tell the “truth” to other people, and also of imposing it on them by force. Michel Foucault took up this theme by recognising that the “truth” – particularly in the social sciences – has political significance: it serves to subjugate and invest individuals. The philosopher finds these practices in the contemporary and historical techniques of power. We cannot free ourselves of them without realization of the matter’s fictional nature and the unmasking of the deception of appearance, and in this sense “inverting” Plato’s philosophy, which – paradoxically – in Deleuze’s view he himself began.

Keywords

PL

postmodernizm; pozór (łac. simulacrum); mimesis; metadyskurs (fr. métarécits); blokowanie (fr. investissement); ujarzmienie (fr. assujettissement)

EN

postmodernism

appearance; simulacrum (Latin: simulacrum); mimesis; metadiscourse (French: métarécits); investment (French: investissement); subjugation (French: assujettissement)

• Publisher: Instytut Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką
• Year: 2019
• Volume: 13
• Pages: 111-130

Contributors

author

Ewa Jakimowska

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

References

• Allen B ., Prawda w filozofii, Warszawa 1994 .
• Descombes V ., To samo i inne, Czterdzieści pięć lat filozofii francuskiej (1933-1978) , Warszawa 1996 .
• Deleuze G ., Nietzsche i filozofia , Warszawa 1997 .
• Deleuze G ., Różnica i powtórzenie, „Colloquia Communia” 1988, nr 1-3, s . 191-220 .
• Foucault M ., Nietzsche, Freud, Marks, „Literatura na Świecie” 1988, nr 6 .
• Foucault M ., Trzeba bronić społeczeństwa, Warszawa 1998 .
• Foucault M ., Nadzorować i karać, Fundacja Aletheia, Warszawa 1998 .
• Foucault M ., Wola Wiedzy, [w]: Historia seksualności, Warszawa 1995 .
• Foucault M ., Archeologia Wiedzy, Warszawa 1977 .
• Foucault M ., Filozofia, historia, polityka. Wybór pism , Warszawa-Wrocław 2000 .
• Klossowski P ., Nietzsche, politeizm i parodia, „Colloquia Communia” 1988, nr 1-3 .
• Lyotard J-F ., Kondycja ponowoczesna, Warszawa 1997 .
• Lyotard J-F ., Postmodernizm dla dzieci, Warszawa 1998 .
• Nietzsche F ., Z genealogii moralności, pismo polemiczne, Warszawa 1911 .
• Nietzsche F ., Zmierzch bożyszcz, czyli jak filozofuje się młotem, Warszawa 1906 .
• Nietzsche F ., Poza dobrem i złem, [w]: Dzieła wszystkie, Warszawa 1912 .
• Platon, Polityk, [w]: Platon, Dialogi, T II, tłum . W . Witwicki, Kęty 1999 .
• Quinard P ., Seks i Trwoga, Warszawa 2002 .