Bytomski „Sportowiec” i jego walka o granice zachodnie II Rzeczypospolitej

• Authors: Tomasz Bohdan

Title variants

EN

Bytom’s „Sportowiec” and his fight for the western borders of the Second Polish Republic

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie fenomenu bytomskiego „Sportowca”, specyficznego pisma sportowego, które w bezpośredni sposób było zaangażowane w agitację plebiscytową w 1920 i 1921 r. oraz w walkę o przyłączenie jak największej części Górnego Śląska do odrodzonego państwa polskiego. Jako metodę badawczą zastosowano analizę zawartości prasy, analizę dokumentów. Ponadto posługiwano się metodą opisową i porównawczą. Polski Komisariat Plebiscytowy zdawał sobie sprawę z tego, że na Górnym Śląsku istniał silny i nieźle zorganizo-wany ruch sportowy, i że powinien on odegrać swoją rolę w walce z Niemcami o sporne tery-torium. Dlatego przy Komisariacie powstał Wydział Wychowania Fizycznego, który wydawał „Sportowca”. Pierwszy numer „Sportowca” ukazał się 4 sierpnia 1920 r. Zespół redakcyjny poza wydawaniem pisma pracował także w terenie. Wygłaszano wykłady o zasadach gry w piłkę nożną, o sędziowaniu, uczono języka polskiego. „Sportowiec” skutecznie wypierał nie-mieckie gazety sportowe, zarówno te wydawany na Górnym Śląsku, jak i docierające z Rzeszy.

EN

The aim of the article is to show the phenomenon of Bytom’s “Sportowiec”, a specific sports magazine, which was directly involved in plebiscite agitation in 1920 and 1921 and in the struggle to connect the largest part of Upper Silesia to a reborn Polish state. The analysis of press content, document analysis was used as a research method. In addition, a descriptive and comparative method was used. The Polish Plebiscytariat was aware that there was a strong and well-organized sports movement in Upper Silesia and that it should play its role in the fight against Germany for disputed territory. Therefore, at the Commissariat, the Faculty of Physical Education was established, which published “Sportowiec”. The first issue of “Sportowiec” appeared on August 4, 1920. The editorial team, apart from publishing the magazine, also worked in the field. There were lectures on the rules of playing football, judging, Polish language were taught. The “Sportowiec” was effectively crowding out German sports newspa-pers, both those published in Upper Silesia and reaching out from the Reich.

Keywords

PL

„Sportowiec”; sport; prasa; plebiscyt na Górnym Śląsku; II Rzeczpospolita

EN

“Sportowiec”; sport; press; The Upper Silesia plebiscite; The Second Polish Republic

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe
• Year: 2019
• Volume: 2
• Issue: 4
• Pages: 29-43

Contributors

author

Tomasz Bohdan

• Politechnika Opolska w Opolu, Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii

References

• Barteczko P., Sportowa droga ku Polsce. W 50. rocznicę III powstania śląskie-go, „Dysk Olimpijski” 1971, nr 5, s. 23–25.
• Brożek K., Wilimowski Maksymilian (1886–1951), [w:] F. Hawranek i in. (red.), Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 606.
• Dubiel P., Prasa w walce plebiscytowej na Górnym Śląsku, „Zeszyty Praso-znawcze” 1971, nr 1, s. 5–16.
• Dudek D., Józef Piłsudski wobec problemów kultury fizycznej (1910–1935), Kraków 2004.
• Glensk J., „Sportowiec”, [w:] F. Hawranek i in. (red.), Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 521–522.
• Grabowski T., Jak redagowałem bytomskiego „Sportowca”, „Dysk Olimpijski” 1971, nr 2, 3, s. 20–21, 28–29.
• Hawranek F., Wydział Kulturalno-Oświatowy Polskiego Komisariatu Plebiscy-towego, [w:] F. Hawranek i in. (red.), Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 622–623.
• Hawranek F., Wydział Prasowy Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, [w:] F. Hawranek i in. (red.), Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 623.
• Łączewski J., Centrala Wychowania Fizycznego, [w:] F. Hawranek i in. (red.), Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 65–66.
• Mała encyklopedia sportu, K. Hądzelek (red.), t. 1, Warszawa 1984.
• Ponczek M., Szczerbiński M., Z dziejów prasy sportowej na Górnym Śląsku i Zagłębiu (1920–1986), Katowice 1988.
• Stecki J., Kluby sportowe polskie, [w:] F. Hawranek i in. (red.), Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 211–212.
• Stecki J., Plebiscytowe tournee polskich klubów sportowych, [w:] F. Hawranek i in. (red.), Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 402.
• Stecki J., Związek Towarzystw Sportowych Okręgu Górnośląskiego, [w:] F. Hawranek i in. (red.), Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 667.
• Tuszyński B., Prasa i sport 1881–1981, Warszawa 1981.
• Tuszyński B., Sprintem przez prasę sportową, Warszawa 1975.
• Wacek R., Lwów na Górnym Śląsku, [w:] R. Wacek i in. (red.), Księga pamiąt-kowa poświęcona 35-leciu działalności Lwowskiego Klubu Sportowego „Po-goń” 1904–1939, Lwów 1939, s. 115–118.
• Wacek R., Wspomnienia sportowe, Opole 1948.
• Zieliński W., Czasopiśmiennictwo polskie orężem walki o zjednoczenie Górnego Śląska z Polską, [w:] H. Rechowicz (red.), W pięćdziesiątą rocznicę powstań śląskich i plebiscytu, Katowice 1971, s. 183–201.
• Zieliński W., Polski Komisariat Plebiscytowy, [w:] F. Hawranek i in. (red.), En-cyklopedia powstań śląskich, Opole 1982, s. 424–428.

Identifiers

DOI

10.16926/sit.2019.02.32