Rodzina unicka w czasie prześladowań carskich

• Authors: Matwiejuk Kazimierz

Title variants

EN

Uniate family during tsarist persecution

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Kościół Chrystusowy jest jeden, święty, powszechny i apostolski. Jedność Kościoła, zagrożona w jego historii różnymi herezjami, została zerwana w XI wieku. Tak została podeptana wola Chrystusa, który pragnął, aby Jego wyznawczy zawsze stanowili jedno. Chrześcijanie wschodni - prawosławni i zachodni - katolicy próbowali odbudowywać zerwaną jedność. Skutecznie została ona odbudowana przez unię brzeską z 1596 roku. Kościół unicki był prześladowany przez władców rosyjskich na terenie imperium rosyjskiego, także Królestwa Polskiego. W 1875 roku została zniesiona unicka diecezja chełmska. Unici, trwający w wierze katolickiej i w jedności kościelnej z papieżem, wiele wycierpieli. Byli bici, niszczeni materialnie, więzieni, zsyłani w głąb Rosji a nawet zabijani. Papież o nich pamiętał i wspierał modlitwą oraz przekazując szczególne uprawnienia misjonarzom, którzy podejmowali troską o duchowy rozwój unitów na Podlasiu. Rok 1905 przyniósł powiew religijnej wolności. Wiele osób, administracyjnie zapisanych do prawosławia, wróciło do Kościoła katolickiego, przyjmując obrządek łaciński.

EN

The Church of Christ is one, holy, universal and apostolic. The unity of the Church, threatened throughout its history by various heresies, was broken in the 11th century. Thus was subepted the will of Christ, who desired that His followers should always be one. Eastern Orthodox Christians and Western Catholics tried to rebuild the broken unity. It was effectively rebuilt by the Union of Brest of 1596. The Uniate Church was persecuted by the Russian rulers in the Russian Empire, including the Kingdom of Poland. In 1875, the Uniate diocese of Chelm was abolished. The Unites, abiding in the Catholic faith and in ecclesiastical unity with the Pope, suffered much. They were beaten, materially destroyed, imprisoned, sent deep into Russia and even killed. The Pope remembered them and supported them with molitigation and by delegating special powers to missionaries who took care of the spiritual development of the Uniates in Podlasie. The year 1905 brought a breath of religious freedom. Many people, administratively enrolled in Orthodoxy, returned to the Catholic Church, adopting the Latin rite.

Keywords

PL

cerkiew unicka; jedność; prześladowanie; rodzina unicka; sakramenty; tortury; unia; unici; wiara; wiara katolicka; wierność

EN

Uniate Church; unity; persecution; uniate family; sacraments; torture; union; uniates; faith; catholic faith; faithfulness

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2024
• Issue: XXI
• Pages: 11-39

Dates

published

2024-12-31

Contributors

author

Matwiejuk Kazimierz

• Siedlce

References

• [Ks. Jan Bojarski], (1885). Czasy Nerona w XIX wieku pod rządem moskiewskim czyli prawdziwie neronowskie prześladowanie unii w dyecezyi chełmskiej. Fakta zebrane przez kapłanów unickich i naocznych świadków. Lwów: Nakładem Drukarni Ludowej.
• Chotkowski, W. Pismo do Dyrekcji Biblioteki Jagiellońskiej – 25 luty 1916 rok. W: Listy unitów z diecezji chełmskiej, zesłanych do guberni orenburskiej, pisane do ks. Władysława Chotkowskiego, t. 1, 28 X 1888-25 I 1891. Pobrano z: https://archive.org/details/jbc.bj.uj.edu.pl.NDIGORP023054/page/n3/mode/2up [20.01.2024].
• Chotkowski, W. (opr.), (1893). Z męczeńskich dziejów Unii. Listy unitów wygnanych do Orenburgskiej guberni, cz. I, wyd. II. Kraków: Drukarnia "Czas" Fr. Kluczyckiego i Spółki pod zarządem Józefa Łakocińskiego. Pobrano z: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=104375 [20.01.2024].
• Danieluk, R. (opr. i wstęp), (2009). Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1878-1904). Columbae simplicitate et serpenti prudentia. Wybór dokumentów z archiwów zakonnych Krakowa, Rzymu i Warszawy. Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM – Wydawnictwo WAM.
• Dąbrowska, M. (2002). Unia Lyońska. W: O. Jurewicz (red.), Encyklopedia kultury bizantyńskiej (487-488). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Dylągowa, H. (1996). Dzieje Unii Brzeskiej (1596-1918). Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne.
• Geresz, J. (1991). Unitów podlaskich droga do świętości. Lublin: Podlaska Oficyna Wydawnicza "Rapid-Press".
• Geresz, J. W Korczówce i Olszance. Pielgrzymka do Rzymu. Pobrano z: https://echokatolickie.pl/w-korczowce-i-olszance-pielgrzymka-do-rzymu/ [18.02.2024].
• Kempa, T. (2013). Smotrycki Malecjusz. W: E. Gigilewicz i in. (red.),Encyklopedia katolicka, t. 18 (460-461). Lublin: TN KUL.
• Kossowski, A. (1973). Aleksander III. W: F. Gryglewicz i in. (red.),Encyklopedia katolicka, t. 1 (333-334). Lublin: TN KUL.
• Kraupa, A. (2009). Pierwsza wycieczka misyjna [1903]. W: R. Danieluk (opr. i wstęp), Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1878-1904). Columbae simplicitate et serpenti prudentia. Wybór dokumentów z archiwów zakonnych Krakowa, Rzymu i Warszawy (661-676.) Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM - Wydawnictwo WAM.
• Kraupa, A. (2009). Druga wycieczka misyjna [1904].W: R. Danieluk (opr. i wstęp),Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1878-1904). Columbae simplicitate et serpenti prudentia. Wybór dokumentów z archiwów zakonnych Krakowa, Rzymu i Warszawy (682-730). Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM – Wydawnictwo WAM.
• Kuniewicz, F. (2004). Krótki pamiętnik z 1904 roku, pielgrzymki unickiej do Rzymu, Nadbużańskie Sławatycze, z. 5, 17-29.
• Lewandowski, J. (1996). Na pograniczu. Polityka władz państwowych wobec unitów Podlasia i Chełmszczyzny 1772-1875. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Lewicki, A. (1899). Unia Florencka w Polsce. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Listy unitów z diecezji chełmskiej, zesłanych do guberni orenburskiej, pisane do ks. Władysława Chotkowskiego, t. 1, 28 X 1888-25 I 1891. Pobrano z: https://archive.org/details/jbc.bj.uj.edu.pl.NDIGORP023054/page/n1/mode/2up [20.01.2024].
• Łupiński, J. (2001). Ukaz tolerancyjny cara Mikołaja II z 17/30 kwietnia 1905 roku, Saeculum Christianum 8, nr 1, 183-200.
• Małecki, J. (1998). "Śluby krakowskie". Pomoc Krakowa dla unitów prześladowanych w Królestwie Polskim. W: P. Natanek, R.M. Zawadzki (red.), Unia brzeska przeszłość i teraźniejszość 1596-1996, Materiały międzynarodowego sympozjum, Kraków 19-20.11.1996 r. (153-172). Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT
• Miary rosyjskie. Pobrano z: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3940382 [13.02.2024].
• Nowakowski, P. (red.), (2020). Statuty Synodu Zamojskiego 1720 roku. Nowe tłumaczenie z komentarzami. Kraków: Avalon.
• Ottonówna [Jadwiga Amelia Łubieńska]. (1908). Podlaskie "Hospody pomyłuj" 1872-1905. Kronika 33 lat prześladowania Unii przez naocznego świadka. Kraków.
• Petrani, A. (opr.), (1966). Dziennik z podróży do Petersburga Filipa Szymborskiego, biskupa chełmskiego, w roku 1840. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 13, 269-300.
• Pikuła, P. Nielegalne śluby. Pobrano z: http://syracydes.pl/nielegalne-sluby/ [12.01.2024].
• Pruszkowski, J. (2021). Martyrologium czyli męczeństwo Unii na Podlasiu, Wyd. jubileuszowe, cz. I. Siedlce: Unitas.
• Radwan, M. (2004). Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim 1796-1839. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
• Reymont, W. St. (1916). Z ziemi chełmskiej, Wrażenia i notatki, Wydanie nowe. Kraków: Gebethner i Wolff. Pobrano z: https://epdf.pub/z-ziemi-chemskiej.html [12.10.2024].
• Sawa, M. R. (2011). Petycja z pielgrzymki unitów do papieża w 1904 roku. Nasza Przeszłość 115-116, 525-534.
• Serwatowski, W. (1893). Kopia listu ś.p. Walerego Serwatowskiego do Ks. Adama Słotwińskiego, Rektora OO. Pijarów (7.07.1885). W: A. Słotwiński, Unia podlasko – chełmska, od r. 1875 – 1885(41-42). Czaca: Nakładem Autora. Pobrano z: https://www.google.pl/books/edition/Unia_podlasko_che%C5%82mska_od_r_1875_1885/QiAoTXbXGhsC?hl=pl&gbpv=1&dq=inauthor:%22Adam+S%C5%82otwi%C5%84ski%22&printsec=frontcover [21.11.2024].
• Sęczek, P. (2016). Kult relikwii Jozafata Kuncewicza w Białej Podlaskiej w XVIII – XIX wieku. Radzyński Rocznik Humanistyczny 14, 59-65.
• Słotwiński, A. (1893). Unia podlasko – chełmska, od r. 1875 – 1885, Czaca: Nakładem Autora. Pobrano z: https://www.google.pl/books/edition/Unia_podlasko_che%C5%82mska_od_r_1875_1885/QiAoTXbXGhsC?hl=pl&gbpv=1&dq=inauthor:%22Adam+S%C5%82otwi%C5%84ski%22&printsec=frontcover [21.11.2024].
• Stopniak, F. (1975). Kościół na Lubelszczyźnie i Podlasiu na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Unici. Pobrano z: https://tadeuszczernik.wordpress.com/2011/05/19/unici/ [12.01.2024].
• Urban, J. (1923). Wśród unitów na Podlasiu. Pamiętniki wycieczek misyjnych. Kraków: Wydawnictwo Księży Jezuitów.
• Wereda, D. (2018). Kościół unicki w dziejach diecezji siedleckiej. W: B. Błoński, R. Dmowski, D. Wereda, Diecezja siedlecka 1818-2018. Studia i materiały z dziejów (393-428). Siedlce: Unitas.
• Wereda, D. Święty Jozafat Kuncewicz, Z Podlasia do Watykanu. Pobrano z: https://zyciesiedleckie.pl/pl/19_wiadomosci-z-regionu/36077_swiety-jozafat-kuncewicz-z-podlasia-do-watykanu.html [07.08.2023].
• Weyssenhoff, J. (1930). Pod piorunami. Warszawa: Wyd.: Gebether i Wolff.
• Wiech, S. (1999). Walka o dusze czy o narodowość? Polityka rosyjska wobec Kościoła Greckokatolickiego w Królestwie Polskim w latach 1864-1905. Nasza Przeszłość 92, 267-309.
• Wielkopolscy księża od XVIII do XIX wieku. Pobrano z: http://www.wtg-gniazdo.org/ksieza/main.php?akcja=opis&id=438 [12.01.2024].
• Wyczawski, H.E (1982). Smoczyński Wincenty (1842-1903).W: Tenże (red.), Słownik polskich teologów katolickich, t. 4 (110-112). Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.14905696