Edukacja seksualna małych dzieci w koncepcji Izabeli Moszczeńskiej

• Authors: Babik Marek

Title variants

EN

Izabela Moszczeńska’s Conception of Sex Education for Young Children

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest omówienie koncepcji wychowania seksualnego małych dzieci zaproponowanej przez Izabelę Moszczeńską w książce zatytułowanej „Jak rozmawiać z dziećmi o kwestyach drażliwych”. Pozycja ta ukazała się w 1904 roku i była bardzo szeroko dyskutowana w kręgach pedagogów początku XX wieku. Analiza materiału źródłowego wykazuje, że propozycja wychowania seksualnego I. Moszczeńskiej była przemyślana i uporządkowana. Odwoływała się do ówczesnej wiedzy oraz wskazywała konkretne rozwiązania praktyczne, z których mogli korzystać rodzice przy uświadamianiu swojego dziecka. Propozycja edukacji seksualnej opracowana przez I. Moszczeńską została ujęta w czterech punktach: 1. Praca z dzieckiem powinna przede wszystkim skłonić rodziców do przemyślenia, jaki obraz seksualności chcą przekazać swojemu dziecku. Płciowość człowieka powinna być ukazywana w kontekście prokreacji i odpowiedzialności rodziców za wychowanie dziecka. Celem takiego postępowania jest przygotowanie dziecka do pełnienia przyszłych ról rodzinnych i społecznych. 2. Zalecaną metodą pracy z dzieckiem jest rozmowa odwołująca się do opracowań naukowych oraz do przykładów zaczerpniętych ze świata przyrody. 3. Praca z dzieckiem powinna się opierać na szczerości i prawdomówności. 4. Zakres tematyczny uświadamiania dziecka powinien bazować na jego zainteresowaniach wyrażanych w zadawanych rodzicom (matce) pytaniach. Propozycja edukacyjna Izabeli Moszczeńskiej była skierowana do rodziców z warstwy inteligenckiej. Brak w niej wskazówek dla rodziców z najuboższych sfer.

EN

The aim of this article is to discuss the conception of sex education for young children put forward by Izabela Moszczeńska in her book How to Talk to Children about Sensitivities. The book was published in 1904, and was widely discussed in educational circles at the beginning of the 20th century. Analysis of the source materials show that the conception of sex education proposed by Izabela Moszczeńska was well-considered and systematic. It referred to the that time knowledge and indicated specific practical solutions which could be applied by parents when explaining the facts of life to their children. Her conception of sex education can be summarised in four points: 1. Working with a child should primarily inspire parents to consider what kind of image of sexuality they want to transmit to their child. Child sexuality ought to be presented in the context of procreation, as well as of parents’ responsibility for their child’s education. The purpose of such an approach is to prepare the child for its future roles in the family and in society. 2. The recommended method for working with a child is to give a talk that refers to scientific studies and examples derived from nature. 3. Working with a child ought to be based on frankness and truthfulness. 4. The scope of thematic information for a child should be based on their own interests, as revealed verbally in the questions they direct to their parents (the mother). Moszczeńska’s educational proposal was directed at parents from the bourgeois intelligentsia. There is no mention of any recommendations for parents from the less wealthy spheres of society.

Keywords

PL

edukacja seksualna; historia edukacji seksualnej w Polsce; Izabela Moszczeńska; pionierzy edukacji seksualnej w Polsce; edukacja elementarna

EN

sex education; the history of sex education; Izabela Moszczeńska; pioneers of sex education in Poland; elementary education

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2016
• Volume: 11
• Issue: 1(39)
• Pages: 101-113

Contributors

author

Babik Marek

References

• Babik M., Polskie koncepcje wychowania seksualnego w latach 1900-1939, WAM, Kraków 2010.
• Bendel Z., O zapobieganiu zboczeniom seksualnym młodzieży, „Muzeum”, 24(1908)1.
• Czarnowski A., Życie płciowe i jego znaczenie ze stanowiska zdrowotno-obyczajnego, Wydawnictwo Przewodnika Zdrowia, Berlin 1904.
• Ethelmer E., Skąd się wziął twój braciszek?, M. Arcta, Warszawa 1903.
• Hopkins E., Matki i synowie czyli potęga kobiecości, Gebethner i Wolff, Warszawa 1906.
• Key E., Stulecie dziecka, „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1928.
• Lilientalowa R., Istotnie poważna sprawa, „Ogniwo”, (1903)50.
• Moszczeńska I., Co każda matka swojej dorastającej córce powiedzieć powinna, M. Arcta, Warszawa 1912.
• Moszczeńska I., Czego nie wiemy o naszych synach, „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1904.
• Moszczeńska I., Dla rodziców rady i wskazówki przy wychowywaniu dzieci, M. Arcta, Warszawa 1903.
• Moszczeńska I., Jak rozmawiać z dziećmi o kwestyach drażliwych. Wskazówki dla matek, M. Arcta, Warszawa 1904.
• Moszczeńska I., Zdradne sieci. Przestroga dla dziewcząt, C. Walewska, Warszawa 1912.
• Rzepecki J., Moszczeńska Izabela, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 22, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1977.
• Rzepecki J., Moszczeńska Izabela, [w:] Słownik biograficzny wychowania fizycznego i sportu, „Wychowanie Fizyczne i Sport” XII(1968)2.
• Stopińska-Pająk A., Izabela Moszczeńska i jej rodzina – w służbie polskiej oświaty, [w:] Powiązania rodzinne wśród twórców polskiej teorii i praktyki edukacyjnej, red. W. Jamrożek, K. Kabacińska, K. Ratajczak, W. Szulakiewicz, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007.
• Szulakiewicz W., Historia oświaty i wychowania w Polsce 1918-1939. Studium historiograficzne, UMK, Toruń 2000.
• Wertensteinowa S., Poważna sprawa, „Ogniwo” (1903)45 i 46.