Antoni Malczewski jako magnetyzer. Opowiadanie Zdarzenie prawdziwe Michała Modzelewskiego w kontekście literatury o magnetyzmie

• Authors: Emiliano Ranocchi

Title variants

EN

Antoni Malczewski as a Magnetizer. The Short Story Zdarzenie prawdziwe by Michała Modzelewski in the Context of Literature on Magnetism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest zagadkowemu tekstowi Michała Modzelewskiego pt. Zdarzenie prawdziwe, w którym przedstawiono przebieg terapii magnetycznej, prowadzonej przez Antoniego Malczewskiego na Zofii Rucińskiej, ostatniej towarzyszce życia wołyńskiego poety. Choć autor zasadniczo nie podważa hipotezy jego poprzedników co do tego, że Malczewski mógł być autorem tekstu (być może francuskojęzycznego), który był pierwowzorem dla opowiadania Modzelewskiego, to jednak wnikliwa analiza Zdarzenia prawdziwego oraz usytuowanie opowiadania w szerokim kontekście literatury magnetycznej pozwala na wysunięcie nowych hipotez odnośnie do jego genezy oraz na lepsze zrozumienie zarówno typowości, jak i wyjątkowości historii leczenia Zofii Rucińskiej. Nadal pewne pytania pozostają bez odpowiedzi, ale jedno wyłania się z całą pewnością: wbrew literackiemu toposowi biernej, uwiedzionej przez przebiegłego magnetyzera kobiety, to Zofia Rucińska okazuje się tu stroną czynną, burząc wszelkie stereotypy genderowe tamtych czasów.

EN

The article is devoted to a mysterious text by Michał Modzelewski titled Zdarzenie prawdziwe [A Real Event], which describes the course of a magnetic therapy conducted by Antoni Malczewski on Zofia Rucińska, the last life companion of the Volhynian poet. Although the author basically does not challenge the hypothesis of his predecessors, claiming that Malczewski could be the author of the text (perhaps written in French) which was the prototype for Modzelewski’s short story, a careful analysis of Zdarzenie prawdziwe and situating the short story in the broad context of magnetic literature allows to put forward new hypotheses concerning its genesis and provide a better understanding of both the typical and unique character of the history of Zofia Rucińska’s treatment. While some questions remain unanswered, one thing emerges with certainty: despite the literary topos of the passive woman seduced by the cunning magnetizer, it is Zofia Rucińska who turns out to be the active party, destroying all gender stereotypes of that time.

Keywords

PL

Antoni Malczewski; magnetyzm; romantyzm; somnambulizm; hipnoza

EN

Antoni Malczewski; magnetism; romanticism; somnambulism; hypnosis

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 1: Literatura polska
• Pages: 9-22

Contributors

author

Emiliano Ranocchi

• Università degli Studi di Udine

References

• Baudouin de Courtenay Jan, Głębsze uważanie mesmeryzmu czyli część teorii praktycznej magnetyzmu zwierzęcego, Warszawa 1821.
• Czeczot Katarzyna, Magnetyzm, Warszawa: IBL 2016.
• Deleuze Joseph-Philippe-François, Histoire critique du magnétisme animal, première partie, Paris 1813.
• Dernałowicz Maria, Antoni Malczewski, Warszawa: PIW 1967.
• Ellenberger Henri F., Die Entdeckung des Unbewußten. Geschichte und Entwicklung der dynamischen Psychiatrie von den Anfängen bis zu Janet, Freud, Adler und Jung, Zürich: Diogenes 2005. Kluge Carl Alexander Ferdinand, Versuch einer Darstellung des animalischen Magnetismus als Heilmittel, Berlin: C. Salfeld 1811.
• „Maria” i Antoni Malczewski. Compendium źródłowe, oprac. Halina Gacowa, Wrocław: Ossolineum 1974.
• Sauvan Ludwik, Niektóre uwagi nad magnetyzmem zwierzęcym, „Pamiętnik Magnetyczny” 1817, s. 2.
• Schubert von Gotthilf Heinrich, Ansichten von der Nachtseite der Naturwissenschaft, Dresden 1808. Wójcicki Kazimierz W., Cmentarz Powązkowski, t. I, Warszawa 1855.
• Zaorski Jacek, Nieznane materiały do biografii Antoniego Malczewskiego, „Prace Polonistyczne” 19(1963), s. 107-125.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.1-2