Taksonomiczna miara zrównoważonego rozwoju obszarów metropolitalnych w Polsce

• Authors: Maciej Koszel , Piotr Bartkowiak

Title variants

EN

The Taxonomic Measure of Sustainable Development of Metropolitan Areas in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto problematykę poziomu zrównoważonego rozwoju jednostek samorządu terytorialnego tworzących obszary metropolitalne (OM) w Polsce. Do oceny i sporządzenia rankingów zrównoważonego rozwoju wybrano metodę wzorca Hellwiga. W badaniach wykorzystano dane pochodzące z Banku Danych Lokalnych (GUS). Dokonano oceny 345 gmin i miast tworzących osiem polskich obszarów metropolitalnych w aspektach ekonomicznym, społecznym, ekologicznym i przestrzennym oraz w ujęciu całościowym. Wykorzystano dane z 2015 r. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że poziom zrównoważonego rozwoju badanych jednostek jest zależny od lokalizacji, liczby ludności, rodzaju oraz przynależności do konkretnego obszaru. Wyższy poziom zrównoważonego rozwoju w aspektach ekonomicznym, społecznym i przestrzennym wykazują jednostki miejskie, zlokalizowane w centralnej strefie, o liczbie ludności powyżej 50 tys. mieszkańców (OM Warszawy). W przypadku aspektu ekologicznego wyższy poziom wykazują jednostki wiejskie, peryferyjne i o niższej liczbie ludności (OM Szczecina i OM Łodzi).

EN

The article examines the problem of measuring the sustainable development of local self-government units that constitute metropolitan areas (MA) in Poland. In order to evaluate and compile sustainable development rankings, a taxonomic method, Hellwig̛s standard method, was chosen. Drawing on Central Statistical Office (GUS) data from 2015, an assessment was made of 345 municipalities and cities forming eight Polish metropolitan areas in five dimensions: economic, social, ecological, spatial and overall (mega aggregate). The level of sustainability of local government units shows a clear dependence on their location, population, type and area. A higher level of sustainable development in the economic, social and spatial aspects is demonstrated by urban units located in the central zone and with a population of over 50,000 inhabitants (Warsaw MA). With respect to environmental sustainability rural, peripheral and smaller populations (Szczecin MA and Lodz MA) show better assessment scores.

Keywords

PL

zrównoważony rozwój; obszary metropolitalne; metody taksonomiczne; syntetyczna miara rozwoju

EN

sustainable development; metropolitan areas; taxonomic methods; synthetic measure of development

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Journal: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Year: 2018
• Issue: 3(975)
• Pages: 83-100

Contributors

author

Maciej Koszel

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Wydział Zarządzania, Katedra Inwestycji i Nieruchomości, ul. Powstańców Wielkopolskich 16, 61-895 Poznań, Poland

author

Piotr Bartkowiak

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Wydział Zarządzania, Katedra Inwestycji i Nieruchomości, ul. Powstańców Wielkopolskich 16, 61-895 Poznań, Poland

References

• Bartkowiak P., Koszel M. (2011), Przestrzenne ujęcie zrównoważonego rozwoju miasta (w:) Zrównoważony rozwoj organizacji a relacje z interesariuszami, red. P. Bartkowiak, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, nr 199, Poznań.
• Bober J. (2017), Obszary metropolitalne jako wyzwanie dla polityki rozwoju XXI w. (w:) Funkcjonowanie metropolii w Polsce. Gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo, red. M. Kudłcza, J. Hausner, CeDeWu, Warszawa.
• Borén T., Gentile M. (2007), Metropolitan Processes in Post-communist States: An Introduction, „Geografiska Annaler: Series B, Human Geography”, vol. 89, nr 2, https://doi.org/10.1111/j.1468-0467.2007.00242.x.
• Borys T. (2011), Zrównoważony rozwój – jak rozpoznać ład zintegrowany, „Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development”, vol. 6, nr 2.
• Chojnicki Z. (1988), Koncepcja terytorialnego systemu społecznego, „Przegląd Geograficzny”, t. LX, z. 4.
• Dziekański P. (2013), Wskaźnik syntetyczny w procesie oceny gospodarki finansowej gmin wiejskich, „Ekonomia”, nr 3(24).
• ESPON 1.1.1. Potentials for Polycentric Development in Europe. Final Report (2005), Nordregio – Nordic Centre for Spatial Development, Stockholm.
• ESPON Project 1.4.3. Study on Urban Functions. Final Report (2007), Institut de Gestion de l’Environnement et d’Aménagement du Territoire, Université Libre de Bruxelles, Bruxelles.
• Hellwig Z. (1968), Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr, „Przegląd Statystyczny”, nr 4.
• Ilnicki D. (2002), Próba określenia zmienności czasowej zjawisk przestrzennych metodami wzorcowymi – przykład metody Hellwiga (w:) Możliwości i ograniczenia zastosowań metod badawczych w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej, red. H. Rogacki, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Janusz M. (2014), Poziom życia i jego przestrzenne zróżnicowanie w województwie warmińsko-mazurskim, „Economics and Management”, nr 4.
• Kiełczewski D. (2003), O pojęciu trwałego rozwoju, „Studia Ecologiae et Bioethicae”, nr 1.
• Kolipiński B. (2011), Ład przestrzenny w Polsce – stan i problemy, Wydawnictwo Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Leetmaa K., Tammaru T. (2007), Suburbanization in Countries in Transition: Destinations of Suburbanizers in the Tallinn Metropolitan Area, „Geografiska Annaler: Series B, Human Geography”, vol. 89, nr 2, https://doi.org/10.1111/j.1468-0467.2007.00244.x.
• Łogwiniuk K. (2011), Zastosowanie metod taksonomicznych w analizie porównawczej dostępu do infrastruktury ICT przez młodzież szkolną w Polsce, „Economy and Management”, nr 1.
• Mierzejewska L. (2008), Zrównoważony rozwój miasta: aspekty planistyczne, „Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu”, Seria: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, nr 5, Poznań.
• Mierzejewska L. (2010), Rozwój zrównoważony miasta. Zagadnienia poznawcze i praktyczne, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
• Panek T. (2009), Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Parysek J.J. (2007), Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań.
• Parysek J.J. (2013), Polityka miejska i współczesne problemy funkcjonowania i rozwoju miast polskich (w:) Dynamika, cele i polityka zintegrowanego rozwoju regionów. Aspekty teoretyczne i zarządzanie w przestrzeni, red. W.M. Gaczek, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future (1987), World Commision on Environment and Development, www.un-documents.net/our-common-future.pdf (data dostępu: 1.09.2017).
• Rhotenberg Pack J., Potter S.R., Gale W.G. (2002), Problems and Prospects of Urban Areas, www.brookings.edu (data dostępu: 11.09.2017).
• Rogall H. (2010), Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Stappen R.K. (2008), A Sustainable World Is Possible. Problemlösungen für das 21. Jahrhundert mit dem Wise-Consensus Verfahren, Working Paper 1.4, http://faape.org/wise-consensus-4-2008.pdf (data dostępu: 1.09.2017).
• Stratigea A., Papadopoulou Ch., Panagiotopoulou M. (2015), Tools and Technologies for Planning the Development of Smart Cities, „Journal of Urban Technology”, vol. 22, nr 2, https://doi.org/10.1080/10630732.2015.1018725.
• Stec M. (2011), Uwarunkowania rozwojowe województw w Polsce – analiza statystyczno-ekonometryczna, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”, nr 20.
• Stec M. (2012), Analiza porównawcza rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa podkarpackiego, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”, nr 25.
• Ustawa z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. nr 80, poz. 717.
• Wallis A.D. (1994), Evolving Structures and Challenges of Metropolitan Regions, „National Civic Review”, vol. 83, nr 1, https://doi.org/10.1002/ncr.4100830108.

Identifiers

DOI

10.15678/ZNUEK.2018.0975.0306