Wpływ języka niemieckiego na system gramatyczny kaszubszczyzny w świetle nowszych badań

• Authors: Bartelik Piotr

Title variants

EN

The German Influence on the Kashubian Past Tense System in the Light of the Latest Research

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The diachronic and synchronic analyses presented in this paper show the possible influences of German on the Kashubian tense system. The diversity of relation between Slavonic substrate and German adstrate, which are determined by the geographical location and historical conditions, are perfectly noticeable in the Kashubian tense system. The Slavonic tense substrate, which manifests itself in the preservation of Slavonic analytic perfect tense and its further analysis to the synthetic form jô béł, co-occur with the periphrastic constructions with the verbs miec and bëc with passive participles. Such structures may – at least partly – result from language contact with German. The confrontative analysis presented in this paper of the Kashubian periphrastic constructions of the verb miec with passive parti-ciples against respective Polish and German constructions are the evidence of the unique structure of Kashubian language system, which merges elements of various provenience.

Keywords

PL

język kaszubski; kontakty językowe; czas gramatyczny; konstrukcje mieć z imiesłowami; gramatykalizacja

EN

Kashubian language; language contacts; tense; periphrstic constructions with mieć and participles; grammaticalization

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2015
• Volume: 7
• Pages: 215-230

Contributors

author

Bartelik Piotr

• Akademia Pomorska Słupsk

References

• Bartelik P. (2011a), Die kaschubischen sein (bëc-) und haben (miec)-Konstruktionen aus der Sicht des Sprachwandels und im Sprachkontrast, [w:] Geschichte und Typologie der Sprachsysteme, wyd. M.L. Kotin, E. Kotorova, Heidelberg, s. 189–197.
• Bartelik P. (2011b), Zum Archetyp deutsch-polnisch-kaschubischer Sprachkontakte in Bezug auf das kaschubische Lexikon in statu nascendi, [w:] Wort – Bedeutung, Sinn und Wirkung. Festschrift für Prof. Dr. habil. O. Prokopczuk zum 70. Geburtstag, wyd. M. Smolińska, Słupsk, s. 21–30.
• Bartnicka E., Hansen B., Klemm W., Lehmann V., Satkiewicz H. (2004), Grammatik des Polnischen, München.
• Biskupski L. (1883), Die Sprache der Brodnitzer Kaschuben im Kreise Karthaus (West-Preussen), Leipzig.
• Breza E., Treder J. (1981), Gramatyka kaszubska. Zarys popularny, Gdańsk.
• Engel U. 1999, Deutsch-polnische kontrastive Grammatik, Warszawa.
• Giger M. (2003), Resultativkonstruktionen im modernen Tschechischen (unter Berücksichtigung der Sprachgeschichte und der übrigen slavischen Sprachen), Berno.
• Giger M. (2009a), Der Resultativ in den slavischen Sprachen, [w:] Die slavischen Sprachen. Ein internationales Handbuch zu ihrer Struktur, ihrer Geschichte und ihrer Erforschung, wyd. S. Kempgen, P. Kosta, T. Berger, K. Gutschmidt, Berlin, s. 269–274.
• Giger M. (2009b), Aspekte des Sprachkontakts bei Genus verbi und Resultativ im Westslawischen, [w:] Von Zuständen, Dynamik und Veränderung bei Pygmäen und Giganten. Festschrift für Walter Breu zu seinem 60. Geburtstag, wyd. L. Scholze, B. Wiemer, Bochum, s. 111–128. c
• Gogolewski S. (1963), Wpływy niemieckie na kaszubski system czasów przeszłych, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTPN”, nr 9, s. 69–75.
• Graves N. (2000), Macedonian a language with three perfects? [w:] Tense and Aspect in the Languages of Europe, red. Ö. Dahl, Berlin, s. 479–494.
• Hilferding A. (1862), Остатки славян на южном берегу Балтийского Моря, Sankt-Petersburg [polskie wydanie: Hilferding A. (1989), Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, tłum. N. Perczyńska, oprac. J. Treder, Gdańsk].
• Hinze F. (1965), Wörterbuch und Lautlehre der deutschen Lehnwörter im Kaschubischen (Pomoranischen), Berlin.
• Jocz L. (2011), Wpływ fonetyczny i fonologiczny języka niemieckiego na łużycczyznę i kaszubszczyznę w kontekście słowiańskim. Wybrane aspekty na tle porównawczym, „Acta Cassubiana”, XIII, s. 67–84.
• Jocz L. (2012), Wpływ fonetyczny i fonologiczny języka niemieckiego na łużycczyznę i kaszubszczyznę w kontekście słowiańskim. Wybrane aspekty na tle porównawczym II, „Acta Cassubiana”, XIV, s. 39–52.
• Kątny A. (2009), Zu Resultativ und Modalverben in epistemischer Lesart aus kontrastiver Sicht, [w:] Modalität/Temporalität in typologischer und kontrastiver Sicht, wyd. A. Kątny, A. Socka, Frankfurt am Main., s. 59–77.
• Kątny A. (2011), Zum possessiven Resultativ in ausgewählten slawischen Sprachen, [w:] Geschichte und Typologie der Sprachsysteme, wyd. M. L. Kotin, E. Kotorova, Heidelberg, s. 181–189.
• Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S. (1981), Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
• Kuroda S. (1999), Die historische Entwicklung der Perfektkonstruktionen im Deutschen, Hamburg.
• Lempp A. (1986), Mieć „to have” in Modern Polish, München.
• Lorentz F. (1903), Slovinzische Grammatik, St. Petersburg.
• Lorentz F. (1919), Kaschubische Grammatik, Gdańsk.
• Lorentz F. (1927), Gramatyka pomorska, z. 1–8, Poznań.
• Lötzsch R. (1967), Das Tempussystem des Slovinzischen im Vergleich zu dem des Sorbischen und Deutschen, „Lětopis”, A14, s. 23–46.
• Lötzsch R. (1968), Někotre wuskutki němskeho wliwa na werbalny system serbšćiny, [w:] Přinoški k serbskemu rěčespytej (Beiträge zur sorbischen Sprachwissenschaft), red. H. Faßke, R. Lötzsch, Budziszyn, s. 337–344.
• Łaziński M. (2001), Was für ein Perfekt gibt es im modernen Polnisch? Bemerkungen zum Artikel „Gibt es ein Perfekt im modernen Polnisch?“ von H. Weydt und A. Kaźmierczak, „Linguistik online”, 8, 1/01, www.linguistik-online.com/1_01/Lazinski.html, (22.04.2010).
• Mendoza I. (2014), Verhinderte Grammatikalisierung? Zur Diachronie von Resulatativ­konstruk­tionen mit mieć ′haben′ im Polnischen, www.academia.edu/5677127/Verhinderte_Gramma­tikali­sierung_Zur_Diachronie_von_Resultativkonstruktionen_mit_miec_haben_im_Pol­nischen, (15.09. 2014).
• Nitsch K. (1913), Nowy czas przeszły złożony, „Język Polski”, nr 1, s. 102–106.
• Nomachi M. (2006), Polska konstrukcja rezultatywno-posesywna mam to zrobione a kaszubskie jô móm to zrobioné, „Język Polski” nr 86, s. 173–183.
• Pisarkowa K. (1964), Składniowa funkcja imiesłowów z czasownikiem mieć, „Język Polski”, nr 44, s. 231–237.
• Piskorz J., Abraham W., Leiss E. (2013), Doppelter Grammatikalisierungzyklus und funktionale Universalgrammatik. Am Beispiel des analytischen Perfekts und des Präteritums in der Sprachgeschichte im Polnischen, „Die Welt der Slaven”, LVIII, 2013, s. 276–307.
• Popowska-Taborska H. (1980), Kaszubszczyzna. Zarys dziejów, Warszawa.
• Popowska-Taborska H., Boryś W. (1996), Leksyka kaszubska na tle słowiańskim, Warszawa.
• Popowska-Taborska H., Feleszko E. (2009), Dialekty kaszubskie w świetle XIX-wiecznych materiałów archiwalnych, Warszawa.
• Rospond S. (2005), Gramatyka historyczna języka polskiego z ćwiczeniami, Warszawa.
• Treder J. (1996), Kaszubska i pomorska frazeologia pochodzenia niemieckiego (na tle słowiańskim), [w:] Problemy frazeologii europejskiej I, red. A. Lewicki, Warszawa, s. 131–146
• Treder J. (2005), Historia kaszubszczyzny literackiej. Studia, Gdańsk.
• Weydt H., Kaźmierczak A. (1999), Gibt es ein Perfekt im modernen Polnisch? „Linguistik online”, 4, 3/99, www.linguistik-online.com/3_99/weydt.html, (22.04.2010).

Identifiers

DOI

DOI 10.14746/gd.2015.7.18