Teorie pracy granicznej jako wyzwanie dla koncepcji Work-Life Balance. Zarys perspektywy dla badania relacji praca–życie

• Authors: Mroczkowska Dorota , Kubacka Małgorzata

Title variants

EN

Border/Boundary Theory as a Challenge for the Concept of Work-Life Balance. The Delineation of a Perspective for Work-Life Relation Research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst podejmuje problem roli i znaczenia koncepcji granic między pracą i życiem (Border i Boundary Theory) w relacji do koncepcji równowagi między pracą a życiem (Work-Life Balance). Pierwsza część artykułu to krytyczny przegląd badań oraz podejść do problematyki WLB w kontekście zachodnim i na rodzimym gruncie. Autorki wskazują na wielość koncepcji służących badaniu i wyjaśnianiu równowagi praca–życie oraz na ich główne ograniczenia. W drugiej części tekstu przedstawiono teoretyczny zarys koncepcji obszarów granicznych z perspektywy teorii granic praca–życie, wskazując na główne cechy granic, ich umiejscowienie oraz style i taktyki zarządzania nimi. Opisano także model służący do badania dynamiki domen praca–życie z uwzględnieniem perspektywy indywidualnej oraz organizacyjnej.

EN

The article deals with the problem of the role and significance of the concept of work-life borders/boundaries in relation to the concept of Work-Life Balance (WLB). In the first part, the authores conduct a critical review of approaches and research on WLB issues in Western societies and in Poland. They point out the multitude of concepts for researching and explaining work-life balance, and their main limitations. In the second part, the authores present the theoretical delineation of the concept of border areas from the perspective of Border/Boundary Theory, indicating the main features of boundaries, their setting as well as styles and tactics of their management. Based on the concept of boundaries, authores propose a model for researching the dynamics of work-life domains considering the individual and organizational perspective.

Keywords

PL

praca; czas wolny; work-life balance; zarządzanie granicami; teorie obszarów granicznych

EN

work; work-life balance; leisure; border management; Border/Boundary Theory

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2020
• Issue: 4(239)
• Pages: 37-59

Contributors

author

Mroczkowska Dorota

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

author

Kubacka Małgorzata

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

References

• Allen, Tammy, Eunae Cho, Laurenz L. Meier. 2014. Work–Family Boundary Dynamics. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 1, 1: 99–121. DOI: 10.1146/annurev-orgpsych-031413-091330.
• Ammons, Samantha K. 2013.Work-family boundary strategies: Stability and alignment between preferred and enacted boundaries. Journal of Vocational Behavior, 82, 1: 49–58. DOI: 10.1016/j.jvb.2012.11.002.
• Ashforth, Blake E., Glen E. Kreiner, Mel Fugate. 2000. All in a Day’s Work: Boundaries and Micro Role Transitions. The Academy of Management Review, 25, 3: 472–91.
• Baran, Małgorzata, Monika Kłos. 2014. Pokolenie Y – prawdy i mity w kontekście zarządzania pokoleniami. Marketing i Rynek,5: 923–929.
• Biddle, Bruce J. 1986. Recent developments in role theory. Annual Review of Sociology, 12: 67–92. DOI: 10.1146/annurev.so.12.080186.000435.
• Borkowska, Stanisława. 2011. Ile pracy, ile życia poza nią? W: S. Borkowska, red. Programy praca –życie z teorii i praktyki. Warszawa: IPiSS, 22–23.
• Brief, Arthur P., Ann H. Butcher, Jennifer M. George, Karen E. Link. 1993. Integrating bottom-up and top-down theories of subjective well-being: the case of health. Journal of personality and social psychology, 64, 4: 646.
• Burlita, Augustyna. 2018. Relacja: praca – życie pozazawodowe jako problem pracownika i organizacji (wyniki badań). Marketing i Rynek, 4: 89–98.
• Burlita, Augustyna, Krzysztof Błoński. 2017. Wspieranie równowagi pomiędzy pracą a życiem osobistym pracowników jako przejaw społecznej odpowiedzialności biznesu. Marketing i Rynek,12: 22–30.
• Champoux, Joseph E. 1978. Perceptions of Work and Nonwork: A Reexamination of the Compensatory and Spillover Models. Sociology of Work and Occupations, 5, 4: 402–422. DOI:10.1177/073088847800500402.
• Chang, Artemis, Paula McDonald, Pauline Burton. 2010. Methodological choices in work-life balance research 1987 to 2006: a critical review. The International Journal of Human Resource Management, 21, 13: 2381–2413. DOI: 10.1080/09585192.2010.516592.
• Clark, Sue Campbell. 2000. Work/Family Border Theory: A New Theory of Work/Family Balance. Human Relations, 53, 6: 747–70. DOI: 10.1177/0018726700536001.
• Currie, Jan, Joan Eveline. 2011. E-Technology and Work/Life Balance for Academics with Young Children. Higher Education, 62, 4: 533–50. DOI: 10.1007/s10734-010-9404-9.
• Dąbrowska, Karolina. 2014. Programy na rzecz równowagi życia zawodowego i rodzinnego. Annales. Etyka w życiu gospodarczym, 17. 2: 41–53.
• Durasiewicz, Arkadiusz. 2014. Kierunki rozwoju polityki rodzinnej w Polsce – dylemat społeczny zachodzących zmian i wyzwań na przyszłość. W: M. Kubiak, red. Polityka społeczna wobec wyzwań i zmian zachodzących we współczesnym świecie. Gdańsk: Uniwersytet Gdański, 102–121.
• Edley, Paige P. 2001. Technology, employed mothers, and corporate colonization of the lifeworld: A gendered Paradox of work and family balance. Women and Language, 24, 2: 28–35.
• Frone, Michael R., John K. Yardley, Karen S. Markel. 1997. Developing and Testing an Integrative Model of the Work–Family Interface. Journal of Vocational Behavior, 50, 2: 145–67. DOI: 10.1006/jvbe.1996.1577.
• Gajdzik, Bożena. 2018. Przejście od «Work-life Balance» do «Tech-life Harmony» w Przemyśle 4.0. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach. Katowice.
• Galicki, Radosław, Lucyna Machol-Zajda, Cecylia Sadowska-Snarska, Agnieszka Smoder. 2015. Godzenie pracy z życiem rodzinnym: aspekt implementacyjny w wymiarze regionalnym. Rada OPZZ Województwa Podlaskiego.
• Gambles, Richenda, Suzan Lewis, Rhona Rapoport. 2006. The Myth of Work‒Life Balance: The Challenge of Our Time for Men, Women and Societies. West Sussex: John Wiley&Sons, Ltd.
• Guest, David E. 2006. Perspectives on the Study of Work-life Balance. Social Science Information, 41, 2: 255–279. DOI:10.1177/0539018402041002005.
• Gądecki, Jacek, Marcin Jewdokimow, Magdalena Żadkowska. 2017. Tu się pracuje! Socjologiczne studium pracy zawodowej prowadzonej w domu na zasadach telepracy. Kraków: LIBRON – Filip Lohner.
• Głogosz, Dorota. 2008. Rezultaty programów Praca–Życie w krajach UE – korzyści dla pracowników i ich rodzin. W: C. Sadowska-Snarska, red. Równowaga praca–życie–rodzina. Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku.
• Grabowska, Izabela, Ewelina Słotwińska-Rosłanowska. 2017. Konflikt pomiędzy pracą zawodową a obowiązkami rodzinnymi w Polsce. Studia Demograficzne, 2, 172: 97–118. DOI: 10.33119/SD.2017.2.3.
• Grabus, Małgorzata, Marta Rogowska. 2013. Program równowaga praca–życie w projekcie międzynarodowym (studium przypadku). Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 1, 90: 49–62. DOI: 10.33119/SD.2017.2.3.
• Greenhaus, Jeffrey H., Nicholas J. Beutell. 1985. Sources of Conflict between Work and Family Roles. The Academy of Management Review, 10, 1: 76–88. DOI: 10.2307/258214.
• Greenhaus, Jeffrey H., Gary N. Powell. 2006. When Work And Family Are Allies: A Theory of Work-Family Enrichment. Academy of Management Review, 31, 1: 72–92. DOI: 10.5465/amr.2006.19379625.
• Greenhaus, Jeffrey H., Karen M. Collins, Jason D. Shaw. 2003. The relation between work–family balance and quality of life. Journal of vocational behavior, 63, 3: 510–31. DOI:10.1016/S0001-8791(02)00042-8.
• Heller, Daniel, David Watson. 2005. The dynamic spillover of satisfaction between work and marriage: the role of time and mood. Journal of Applied Psychology, 90, 6: 1273. DOI: 10.1037/0021-9010.90.6.1273.
• Hildt-Ciupińska, Katarzyna. 2017. Równowaga praca–życie widziana oczami pracowników. Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka, 547, 04: 20–23. DOI: 10.5604/01.3001.0009.8781.
• Hughes, Joanna, Nikos Bozionelos. 2007. Work-life balance as source of job dissatisfaction and withdrawal attitudes. Personnel Review, 36: 145–154. DOI: 10.1108/00483480710716768.
• Ilies, Remus, Kelly Schwind Wilson, David T. Wagner. 2009. The spillover of daily job satisfaction onto employees’ family lives: The facilitating role of work-family integration. Academy of Management Journal, 52, 1: 87–102. DOI: 10.5465/AMJ. 2009.36461938
• Judge, Timothy A., Carl J. Thoresen, Joyce E. Bono, Gregory K. Patton. 2001. The job satisfaction–job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological bulletin, 127, 3: 376.
• Kacprzak, Agnieszka, Marcin Żemigała. 2013. Wyzwania stojące przed rodzicami w miejscu pracy. Humanizacja Pracy, 46, 4: 87–104.
• Katz, Daniel, Robert L. Kahn. 1978. The social psychology of organizations. New York: Wiley.
• Kaźmierczak-Kałużna, Izabela. 2018. Work in the Lives of Women with Many Children Living in Poverty in the Context of Reforms in Poland’s Family Policy – Continuation or Change? Przegląd Socjologiczny, 67, 3: 85–110. DOI: 10.26485/ PS/2018/67.3/4.
• Kelliher, Clare, Julia Richardson, Galina Boiarintseva. 2019. All of work? All of life? Reconceptualising work-life balance for the 21st century. Human Resource Management Journal, 29, 2: 97–112. DOI: 10.1111/1748-8583.12215.
• Kirchmeyer, Catherine. 2000. Work-life initiatives: greed or benevolence regarding workers› time? Trends in Organizational Behavior, 7: 79–94. DOI: 10.1177/2158244014544289.
• Kolny, Beata. 2019. Implikacje Work-Life Balance dla zagospodarowania i zwiększenia ilości czasu wolnego pracownika. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 20: 145–56.
• Kossek, Ernst Ellen, Cynthia Ozeki. 1998. Work–family conflict, policies, and the job–life satisfaction relationship: A review and directions for organizational behavior–human resources research. Journal of applied psychology, 83, 2: 139.
• Kossek, Ellen Ernst, Brenda A. Lautsch. 2010. CEO of Me: Creating a Life That Works in the Flexible Job Age. New Jersey: Pearson Education.
• Kossek, Ellen Ernst, Marian N. Ruderman, Phillip W. Braddy, Kelly M. Hannum. 2012. Work–nonwork boundary management profiles: A person-centered approach. Journal of Vocational Behavior, 81, 1: 112–28. DOI: 10.1016/j.jvb.2012.04.003.
• Kreiner, Glen. 2002. Boundary preferences and work-family conflict: A person-environment fit perspective. Paper presented at the annual meeting of the Academy of Management Conference, Denver, CO.
• Kubacka Małgorzata, Dorota Mroczkowska. 2020. Znaczenie technologii komunikacyjnych i mobilnych w praktykach zarządzania granicami między pracą a życiem osobistym wśród osób samozatrudnionych i pracujących na etacie. Miscellanea Anthropologica et Sociologica, 1: 43–60.
• Kreiner, Glen E., Elaine C. Hollensbe, Mathew L. Sheep. 2009. Balancing Borders and Bridges: Negotiating the Work-Home Interface via Boundary Work Tactics. Academy of Management Journal, 52, 4: 704–30. DOI: 10.5465/amj.2009.43669916.
• Krzykus, Justyna. 2019. Równowaga między pracą zawodową a życiem prywatnym – wyzwania współczesnej kobiety. W: E.Gruszewska, M.Roszkowska, red. Współczesne problemy ekonomiczne w badaniach młodych naukowców. T. 3, Analizy makro- i mezoekonomiczne. Białystok: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 159–68.
• Lambert, Susan J. 1990. Processes Linking Work and Family: A Critical Review and Research Agenda. Human Relations, 43, 3: 239–57. DOI: 10.1177/001872679004300303.
• Lamont, Michèle, Virág Molnár. 2002. The Study of Boundaries in the Social Sciences. Annual Review of Sociology, 28: 167–95. DOI: 10.1146/annurev.soc.28.110601.141107.
• Lu, Luo, Cary L. Cooper, Shu-Fang Kao, Ting-Ting Chang, Tammy D. Allen, Laurent M. Lapierre, Michael P. O’Driscoll, Steven A. Y. Poelmans, Juan I. Sanchez, Paul E. Spector. 2010. Cross-cultural Differences on Work-to-Family Conflict and Role Satisfaction: A Taiwanese-British comparison. Human Resource Management, 49, 1: 67–85. DOI: 10.1002/hrm.20334.
• Lyness, Karen, S., Marcia B. Kropf . 2005. The relationships of national gender equality and organizational support with work-family balance: A study of European managers. Human Relations, 58, 1: 33–60. DOI:10.1177/0018726705050934.
• Łysik, Łukasz, Piotr Machura. 2014. Rola i znaczenie technologii mobilnych w codziennym życiu człowieka XXI wieku. Media i Społeczeństwo. Medioznawstwo – Komunikologia – Semiologia – Socjologia Mediów – Media a Pedagogika, 4: 15–26.
• Mazur-Wierzbicka, Ewa. 2015. Równowaga na płaszczyźnie życie zawodowe–życie prywatne w przedsiębiorstwach rodzinnych. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 16, 7: 215–27.
• Menderak, Robert. 2019. Równoważenie życia prywatnego i zawodowego pracowników w przedsiębiorstwie o strukturze macierzowej – studium przypadku. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie, 33: 128–43.
• Mroczkowska, Dorota, Małgorzata Kubacka. 2019. W kieracie codzienności – dynamika obszarów granicznych wśród osób zatrudnionych na etat i samozatrudniających się. Przegląd Socjologii Jakościowej 1, XV:136–153.
• Mrozowicki, Adam, Elżbieta Kolasińska, Joanna Róg-Ilnicka. 2015. Introduction: Social boundaries of work. Forum Socjologiczne, 1: 9–15.
• Nieżurawska-Zając, Joanna. 2018. Atrakcyjność systemów kafeteryjnych, work-life-balance i koncepcji «hygge» w opinii generacji Y – badania pilotażowe. Marketing i Zarządzanie, 51, 1: 309–18. DOI: 10.18276/miz.2018.51-30.
• Nippert-Eng, Christena. 1996. Calendars and keys: The classification of “home” and “work. Sociological Forum, 11, 3: 563–82. DOI: 10.1007/BF02408393.
• Pitt-Catsouphes, Marcie, Ellen E. Kossek, Stephen Sweet, eds. 2006. The Work and Family Handbook. New York: Routledge.
• Rękas, Magdalena. 2013. Równowaga praca–życie wyzwaniem wobec problemów demograficznych krajów UE. Studia Ekonomiczne, 145: 77–87.
• Robak, Elżbieta. 2012. Równowaga między pracą a życiem osobistym pracowników jako istotny czynnik wpływający na kapitał ludzki. Studia Ekonomiczne. Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 110: 113–21.
• Robak, Elżbieta, Anna Słocińska. 2013. Kształtowanie równowagi praca–życie wśród pracowników poprzez społeczne środowisko pracy. Humanizacja pracy, 4, 274: 105–118.
• Robak, Elżbieta, Anna Słocińska. 2016. Równoważenie pracy z życiem osobistym pracowników jako istotny czynnik warunkujący gospodarowanie współczesnymi zasobami pracy. Studia Ekonomiczne, 257: 159–67.
• Sadowska-Snarska, Cecylia. 2008. Równowaga praca–życie–rodzina. Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej.
• Sadowska-Snarska, Cecylia. 2013. Wspieranie równowagi praca–życie pracowników na poziomie firm : teoria i praktyka. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 292: 100–117.
• Schädel, Chris. 2012. Work-life Balance Among Cruise Ship Crews: A Quantitative Research Approach. Hamburg: Diplomica Verlag.
• Siemieniak, Paulina, Małgorzata Rembiasz. 2018. Work life balance w życiu kobiet – obecnych i potencjalnych przedsiębiorców. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, Organizacja i Zarządzanie, 76: 229–242. DOI: 10.21008/j.0239-9415.2018.076.17.
• Simmel, Georg. 1955. Conflict and the web of group-affiliations. New York: Free Press.
• Smoder, Agnieszka. 2010. Równowaga praca–życie–wybór czy konieczność? Polityka Społeczna, 4: 12–18.
• Smoder, Agnieszka. 2015. Czas pracy a problemy równowagi między pracą i życiem pozazawodowym. Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka, 3: 132–48.
• Stankiewicz, Janina, Hanna Bortnowska, Patrycja Łychmus. 2014. Conditions necessary to maintain work-life balance of employees-in the light of the research results”. Management,18, 1: 326–40. DOI: 10.2478/manment-2014-0024.
• Stańczak, Aleksander, Dorota Merecz-Kot, Aleksandra Jacukowicz. 2017. The comparison of Polish and Norwegian policy and research on work-life balance–current state of knowledge and future perspectives. Narrative review. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 61: 5–23. DOI: 10.18778/0208-600X.61.01.
• Sturges, Jane. 2012. Crafting a Balance between Work and Home, Human Relations, 65, 12: 1539–1559. DOI: 10.1177/0018726712457435.
• Stypinska, Justyna, Jolanta Perek-Białas. 2014. Working carers in Poland-successful strategies of reconciliation of work and care of an older adult. Anthropological Notebooks, 20, 1: 87–104.
• Syper-Jędrzejak, Marzena. 2019. Zasoby ludzkie zróżnicowane wiekowo w kontekście postrzegania oferty wellness na przykładzie pracowników uczelni. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 20, 1: 111–23.
• Szczygieł, Elżbieta. 2019. Współpraca międzyinstytucjonalna na rzecz godzenia życia zawodowego z rodzinnym w Polsce–wyzwania work–life balance. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 1, 41: 13–24.
• Szydlik-Leszczyńska, Agata. 2013. Niewykorzystany potencjał pracy kobiet barierą rozwoju nowej gospodarki. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług: 263–78.
• Szyszka, Małgorzata. 2015. Kobiety między domem a pracą. Oczekiwane wsparcie i instrumenty polityki rodzinnej na rzecz godzenia ról zawodowych z rodzinnymi. Studia nad Rodziną, 36: 135–53.
• Świątek, Monika. 2018. Zarządzanie zasobami ludzkimi – programy praca–życie jako forma inwestycji o zabarwieniu motywacyjnym. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie, 117: 633–641. DOI: 10.29119/1641-3466.2018.117.42.
• Tomaszewska-Lipiec, Renata. 2014. Praca zawodowa – życie osobiste. Między harmonią a dezintegracją. W: R.Tomaszewska-Lipiec, red. Relacje praca-życie pozazawodowe drogą do zrównoważonego rozwoju jednostki. Bydgoszcz: Uniwersytet im. Kazimierza Wielkiego, 359–79.
• Tomaszewska-Lipiec, Renata. 2018. Praca zawodowa-życie osobiste. Dysonans czy synergia. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Voydanoff, Patricia. 2005. Toward a conceptualization of perceived work-family fit and balance: a demands and resources approach. Journal of Marriage and Family, 67: 822–836.
• Weeks, Kathi. 2011. The Problem with Work: Feminism, Marxism, Antiwork Politics, and Postwork Imaginaries (A John Hope Franklin Center Book). Durham, London: Duke University Press.
• Wierda, Boer, Hilde, H., Jan R. Gerris, Ad A. Vermulst. 2008. Adaptive Strategies, Gender Ideology, and Work Family Balance Among Dutch Dual Earners. Journal of Marriage and Family, 70: 1004–1014. DOI:10.1111/j.1741-3737.2008.00542.
• Wnuk, Marcin. 2019. Postrzegane wsparcie otrzymywane od przełożonego jako istotny czynnik dla satysfakcji z pracy podległych pracowników – weryfikacja modelu. Medycyna Pracy, 70, 4: 475–486. DOI: 10.13075/mp.5893.00837.
• Wołoszyn, Jan, Ewa Stawicka, Marcin Ratajczak. 2012. Społeczna odpowiedzialność małych i średnich przedsiębiorstw agrobiznesu z obszarów wiejskich. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• Young, Lisa, Brian H. Kleiner. 1992. Work and Family: Issues for the 1990s. Women in Management Review, 7, 5: 24–28.
• Zaleśna, Aleksandra, Barbara Wyrzykowska. 2017. Zrównoważone zarządzanie zasobami ludzkimi w praktyce przedsiębiorstw w Polsce. Organizacja i Kierowanie, 1, 175: 151–65.
• Zedeck, Sheldon. 1992. Introduction: Exploring the Domain of Work and Family Concerns. W: S. Zedeck, red. Frontiers of Industrial and Organizational Psychology, 5: 1–32. San Francisco: Jossey-Bass.
• Zerubavel, Eviatar. 1991. The Fine Line: Making Distinctions in Everyday Life. New York: Free Press.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2020.135146