The place of Ruthenian lands in the historiography of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 18 th century. Selected aspects

• Authors: Wolański Filip

Title variants

PL

Miejsce ziem ruskich w historiografii Rzeczypospolitej w XVIII wieku. Wybrane aspekty

RU

Место русских земель в историографии Речи Посполитой в XVIII веке. Избранные аспекты

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article is dedicated to depicting the Ruthenian lands and their historical traditions in the works of the Old Polish historiographic literature and the influence of this discourse on the culture of remembrance within the noble elite. The manner of the Russian territories in selected works of Polish historians of the 18 th century has been characterized (Karol Wyrwicz, Jan Bielski, Franciszek Paprocki, and Adam Naruszewicz). In this article you can find examples of collective representations’ ideas in functional texts dealing with the day-to-day living with the addition of symbolic meaning, such as funeral sermons, where some references to the Ruthenian-Lithuanian historical traditions were discovered.

PL

Artykuł ukazuje ziemie ruskie i ich tradycje historyczne w staropolskim piśmiennictwie historiograficznym oraz wpływ tego dyskursu na kulturę pamięci elit szlacheckich. Scharakteryzowany został sposób ukazywania ziem ruskich w wybranych dziełach polskich historyków XVIII w. (Karola Wyrwicza, Jana Bielskiego, Franciszka Paprockiego, Adama Naruszewicza). Przedstawiono przykłady funkcjonowania wyobrażeń zbiorowych w tekstach użytkowych funkcjonujących w życiu codziennym, posiadających znaczenie symboliczne w wymiarze kulturowym jak kazania pogrzebowe. Wykazano w ich przekazie istnienie odwołań do rusko-litewskiej tradycji historycznej.

RU

Статья посвящена представлении русских земель и их исторической традиции в древнепольской историографической литературе, а также влиянию этого дискурса на культуру памяти шляхетских элит. Охарактеризован способ представления русских провинций в избранных трудах польских историков XVIII века (Кароль Вырвич, Ян Бельски, Францишек Папроцки, Адам Нарушевич). Приведены примеры существования коллективных изображений в текстах функционирующих в повседневной жизни, но имеющих символическое значение как похоронные проповеди. В этих текстах высказано существование ссылок на русско-литовскую историческую традицию.

Keywords

EN

collective representations; cultural transfer; historiography; identity

PL

collective representations; cultural transfer; historiography; identity

RU

коллективное изображение; культурный трансфер; историография; идентичность.

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Wschodni Rocznik Humanistyczny
• Year: 2019
• Volume: XVI (2019)
• Issue: 2: „Jedno nierozdzielne i nieróżne ciało”. Studia z dziejów polsko-litewskiej Rzeczypospolitej, pod red. Artura Goszczyńskiego
• Pages: 209-217

Dates

published

2019

Contributors

author

Wolański Filip

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Augustowska K, Karol Wyrwicz jako geograf, Zeszyty Geograficzne WSP w Gdańsku , 1962, no. 4, pp. 327–255.
• Augustowska K, Karol Wyrwicz, [in:] Dziewięć wieków geografii polskiej, B. Olszewicz (Ed.), Warsaw 1967, pp. 117–137.
• Baczewski S., Kazania pogrzebowe z pierwszej połowy XVII w. jako spektakl władzy, „Napis”, 2006, series XII, pp. 275–285.
• Bartkiewicz K., Obraz dziejów ojczystych w świadomości historycznej w Polsce doby oświecenia, Poznań 1979.
• Bömelburg H. J., Polska myśl historyczna a humanistyczna historia narodowa (1500–1700), Cracow 2011.
• Dymmel P., Tradycja rękopiśmienna Roczników Jana Długosza. Studium analityczne ksiąg X–XII, Warsaw 1992.
• Forycki M., Chorografia Rzeczypospolitej szlacheckiej w Encyklopedii Diderota i d’Alemberta , Poznań 2010.
• Grabski A. F., Myśl historyczna polskiego oświecenia, Warsaw 1976.
• Jakowenko N., Historia Ukrainy do 1795 r., Warsaw 2011.
• Jurkiewicz J., Od Palemona do Giedymina wczesnonowożytne wyobrażenia o początkach Litwy, pt. 1: W kręgu latopisów literackich, Poznań 2012.
• Kiaupa Z., Kiaupienė J., Kuncevičius A., Historia Litwy. Od czasów najdawniejszych do 1795 r., Warsaw 2007.
• Komorowski P., Historia powszechna w polskim piśmiennictwie naukowym czasów stanisławowskich i jej rola w edukacji narodowej, Warsaw 1992.
• Konopczyński W., Polscy pisarze polityczni XVIII w. (do Sejmu Czteroletniego), Warsaw 1966.
• Kulicka E., Legenda o rzymskim pochodzeniu Litwinów i jej stosunek do mitu sarmackiego, „Przegląd Historyczny”, 1980, vol. 71, no. 1, pp. 1–21.
• Litwin H., Napływ szlachty polskiej na Ukrainę 1569–1648, Warsaw 2000.
• Markiewicz M., „Jedyna i nieporównywalna” – normalne państwo europejskie, czy może państwo pogranicza? [in:] Między Zachodem a Wschodem. Studia z dziejów Rzeczypospolitej w epoce nowo żytnej, Toruń 2002, pp. 17–22.
• Maciszewski J., Szlachta polska i jej państwo, Warsaw 1969.
• Mączak A., Jedyna i nieporównywalna? Kwestia odrębności Rzeczypospolitej w Europie XVI–XVII w., „Kwartalnik Historyczny”, 1993, vol. 100, no. 4, pp. 121–136.
• Michalski J., Sarmatyzm a europeizacja Polski w XVIII w., [in:] Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej, Z. Stefanowska (Ed.), Warsaw 1973, pp. 113–168.
• Orzeł J., W poszukiwaniu antenatów – o mitach początku narodu i rodu w kulturze szlacheckiej, [in:] Sarmacka pamięć. Wokół bitwy pod Wiedniem, red. B. Dybaś, A. Woldan, A. Ziemlewska, Warsaw 2014, s. 17–34.
• Orzeł J., Historia – tradycja – mit w pamięci kulturowej szlachty Rzeczypospolitej XVI–XVIII w., Warsaw 2016.
• Platt J., Adam Naruszewicz, [in:] Pisarze polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński, t. 1, Warsaw 1992, pp. 309–350.
• Puchowski K., Edukacja historyczna w jezuickich kolegiach Rzeczypospolitej 1565–1773, Gdańsk 1999.
• Puchowski K., Edukacja historyczno-geograficzna w kolegiach pijarskich i jezuickich w I Rzeczypospolitej. Próba porównania, [in:] Wkład pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII–XIX w., red. I. Stasiewicz-Jasiukowej, Warsaw-Cracow 1993, pp. 477–488.
• Semianczuk A., Maciej Stryjkowski i jego wpływ na historiografię Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII w., „Senoji Lietuvos Literatura” 2009, kn. 27, pp. 243–270.
• Skwara M., O dowodzeniu retorycznym w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych XVII w., Szczecin 1999.
• Śnieżko D., „Kronika wszystkiego świata” Marcina Bielskiego. Pogranicze dyskursów, Szczecin 2004.
• Ulčnaitė E., Literatura neołacińska jako świadectwo litewskiej świadomości państwowej i narodowej, [in:] Łacina w Polsce, Między Slavia Latina i Slavia Orthodoxa, J. Axer (Ed.), z. 1–2, Warsaw 1995, pp. 34–37.
• Wolański F., Kaznodziejstwo bernardyńskie w staropolskim systemie komunikacji społecznej schyłku epoki saskiej. Studium kształtowania wyobrażeń i postaw, Toruń 2012.
• Wolff J., Kniaziowie litewsko-ruscy od końca XIV w., Warsaw 1895 (reprint Warsaw 1994).
• Zientara W., Sarmatia Europiana oder Sarmatia Asiana? Polen in den deutschsprachigen Druckwerken des 17. Jahrhunderts, Toruń 2003.
• Zientara W., Niemieckie media XVII wieku o Rzeczpospolitej szlacheckiej, [in:] Z szablą i kielichem, czyli Życie po sarmacku, J. Tazbir, & S. Zagórski (Eds.), Łomża 2015, pp. 183–194.

Identifiers

DOI

10.36121/FWOLANSKI.16.2019.2.209