Are Non-Catholics Worthy to Be Named in Texts of Catholic Anaphora? Some Remarks on No. 121 of Directory for the Application of Principles and Norms on Ecumenism

• Authors: Walerian Bugel

Title variants

PL

Czy niekatolicy godni są wymieniania po imieniu w tekstach katolickiej anafory? Kilka spostrzeżeń na temat art. 121 Dyrektorium w sprawie realizacji zasad i norm dotyczących ekumenizmu

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The current Directory for the application of principles and norms on ecumenism from 1993 stipulates an exclusion from the anaphora prayers for other than Catholic communities, their representatives and needs, arguing with an “ancient liturgical and ecclesiological tradition.” The paper verifies such convictions on the basis of analysis of liturgical texts of both Roman and Eastern traditions, praxis on the local level and theological arguments. Finally it gives some propositions concerning models for prayers for unity with other Christian Churches within anaphora.

PL

Włączenie się Kościoła katolickiego w ruch ekumeniczny spowodowało liczne zmiany w do-tychczasowej wiekowej praktyce. Dekret o ekumenizmie, pomimo swego uzupełniającego wobec soborowej Konstytucji o Kościele charakteru, musiał być wkrótce uściślany w formie konkretnych instrukcji i wskazówek. Z nich powstało tzw. Dyrektorium ekumeniczne, które też trzeba było dostosowywać do wciąż postępujących osiągnięć dialogów. Obecna jego wersja z 1993 r., uznająca za podstawę działań ekumenicznych nawrócenie i wysiłek modlitewny, zawiera pewne ograniczenia w tym zakresie, jakie wieloletnim ekumenistom wydają się być dyskusyjne. Jednym z nich jest podany w art. 121 zakaz umieszczania próśb za Kościoły chrześcijańskie i ich przedstawicieli w ramach anafory, przy czym dokument powołuje się na „dawną tradycję chrze¬ścijańską w liturgii i eklezjologii”. Takie postawienie sprawy ewokuje szereg pytań, dotyczących zarówno zasadności przytoczonej argumentacji i rugowania z anafory modlitw za jedność, jak też oceny już wcześniej wprowadzonych, za zgodą niektórych biskupów, praktyk tzw. anafory ekumenicznie otwartej. Celem niniejszego studium jest znalezienie na nie odpowiedzi, zwłaszcza z uwzględnieniem badań liturgicznych tradycji rzymskiej w ramach odnowy posoborowej oraz Kościołów wschodnich, oraz postulatów teologii ekumenicznej. Przeprowadzone analizy wykazały kilka zasadniczych faktów. Sam tekst art. 121 jest niespójny (odnosi się tak do błogosławieństw, próśb, jak też do anafory), nie uwzględnia rozłożenia pierwiastków strukturalnych w liturgii (zwłaszcza Katolickich Kościołów Wschodnich), a jego umiejscowienie w Dyrektorium w ramach podrozdziału na temat liturgii niesakramentalnej przeczy przyjętym podstawowym klasyfikacjom liturgiki. Posoborowe Modlitwy eucharystyczne liturgii rzymskiej zawierają prośby dotyczące także chrześcijan innych wyznań (oraz wszystkich innych ludzi), choć – poza dodatkowymi prośbami za nowożeńców czy podczas Mszy pogrzebowych – raczej nie przewiduje się wymieniania dodatkowych imion przy wspomnieniu papieża i miejscowego biskupa. Kościoły Wschodnie posługują się ponad 150 anaforami, występującymi w ramach kilku rodzin liturgicznych, pojedyncze zaś wspólnoty eklezjalne strzegą nieraz bardzo zróżnicowanych tradycji, dotyczących również wspominania przedstawicieli innych Kościołów (a tradycje te nieraz zmieniały się na przestrzeni wieków) – jednakże całe to bogactwo zostało w art. 121 Dyrektorium zupełnie pominięte (o ile w ogóle znane było jego autorom). Dlatego powoływanie się na bliżej nieokreśloną „dawną tradycję chrześcijańską”, jaka ma stać się jedynym modelem dla całego konfesyjnie rozumianego Kościoła katolickiego (a więc włącznie z chrześcijanami tradycji wschodnich), uznać należy za nieprzekonywujące, niedorzeczne, a nawet budzące podejrzenia o próbę konfesjonalizacji i uniformizmu. Zamiast tego w tekście zarysowano pewne możliwości praktycznego uzupełniania ekumenicznych „braków” w ramach obecnie stosowanych Modlitw eucharystycznych.

Keywords

EN

anaphora; prayer; Christian unity; Ecumenical Directory; exclusivity

PL

anafora; modlitwa; jedność chrześcijan; Dyrektorium ekumeniczne; ekskluzywizm

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2014
• Volume: 61
• Issue: 7: Teologia Ekumeniczna
• Pages: 61-82

Contributors

author

Walerian Bugel

• Department of Liturgy Theology at the Sts. Cyril and Methodius Faculty of Theology of the Palacký University in Olomouc

References

• Bruncz, Dariusz. “Przywilej dla ekumenicznych kaznodziejów – burza przed tygodniem modlitw o jedność chrześcijan”—http://www.ekumenizm.pl/article.php?story=20130110235131574 [accessed 29.1.2014].
• “Dokumenty w sprawie małżeństw mieszanych i spotkań ekumenicznych. Załącznik 2: Przypomnienie i zarządzenie arcybiskupa lubelskiego w sprawie małżeństw mieszanych wyznaniowo.” In Stanisław Celestyn Napiórkowski, Razem dla Chrystusa. Wybór publikacji teologiczno-ekumenicznych. 445-447. Lublin: Gaudium, 2013.
• Eucharistická slavnost starokatolické církve: Starokatolický misál. Praha: Biskupský ordinariát a synodní rada Starokatolické církve v ČR, 2011.
• Hryniewicz, Wacław. “Czy wspólnota Stołu Pańskiego jest już możliwa?” In To czyńcie na moją pamiątkę. Eucharystia w perspektywie ekumenicznej, 220-255. Warszawa: Verbinum, 2005.
• Hryniewicz Wacław. Nadzieja w dialogu. Korespondencja z czytelnikami (1976-2006). War¬szawa: Verbinum, 2007.
• http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/chrstuni/general-docs/rc_pc_chrstuni_ doc_ 19930325_directory_en.html [accessed 29.01.2014].
• “Imię.” In Słownik teologii biblijnej, edited by Xavier-Léon Dufour, 322-326. Poznań, War¬szawa: Pallottinum, 1985.
• Modlitwy eucharystyczne mszału rzymskiego. Dzieje – teologia – liturgia, edited by Helmut Jan Sobeczko. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2005.
• Nad przepaściami wiary. Z ks. Wacławem Hryniewiczem OMI rozmawiają Elżbieta Adamiak i Józef Majewski. Kraków: Znak, 2001.
• Nadolski, Bogusław. “Eucharystyczna modlitwa”, IV.8. In Leksykon liturgii, edited by Bogusław Nadolski, 430-446. Poznań: Pallottinum, 2006.
• Nadolski, Bogusław. Liturgika. IV: Eucharystia. Poznań: Pallottinum, 1992.
• Napiórkowski, Stanisław Celestyn. “Nowe Dyrektorium ekumeniczne. Uwagi polskiego ekumenisty.” Biuletyn Ekumeniczny 24 (1995), 4: 40-43 [reprint: Idem. Razem dla Chrystusa. Wybór publikacji teologiczno-ekumenicznych, 79-82. Lublin: Gaudium, 2013]
• Neuner, Peter. Ekumenická teologie. Hledání jednoty křesťanských církví. Praha: Vyšehrad, 2001.
• Stefański, Jerzy. Modlitwy eucharystyczne w posoborowej reformie liturgicznej. Kwestie redakcyjne. Gniezno: Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum, 2002.
• Taft Robert F. A History of the Liturgy of St. John Chrysostom. Vol. IV: The Diptychs (Orientalia Christiana Analecta vol. 238). Roma: Oriental Institute Press, 1991.
• Varghese, Baby. West Syrian Liturgical Theology. Aldershot: Ashgate, 2004.