Warszawski pomnik Jana Tarły

• Authors: Mączyński Ryszard

Title variants

EN

The Warsaw Monument of Jan Tarło

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The article deals with an artistically superb Baroque monument typical for the so-called portal sepulchre (containing real doors), commemorating Jan Tarło, the voivode of Sandomierz. The monument, founded by the widow, Zofia nee Krasińska, was executed from coloured marble by the Warsaw- based sculptor Jan Jerzy Plersch in 1752-1753. Originally, it stood in the Warsaw Piarist church in Długa Street but in the nineteenth century it was transferred to the post-Jesuit church in Świętojańska Street. In 1944 the monument was damaged by German bombings. Although the majority of its fragments has survived (today scattered in several places), for over half a century the monument remained, unrestored, an undertaking that deserves to be conducted owing to the fact that this is one of the most magnificent examples of Polish Baroque sculpture from the middle of the eighteenth century. The merit of the Tarło monument does not lie, as has been estimated up to now, exclusively in the masterful execution of the particular sculpture details. It comprised an unusual in Polish art excellent synthesis of various elements — both architectonic (portal-obelesk, arch) and sculpture (hermae- termini, medallion portrait, allegorical figures: Splendor, Fama, Fides) which constituted an exceptionally uniform composition. The all-sided employment of their symbolic meanings made it possible to create an extremely rich, cohesive and reflective ideological programme of the whole which comprises an important statement in the discussion concerning human condition and eschatological problems, conducted for centuries and of particular interest during the Baroque era. „The portals of death” in Tarlo’s monument do not lead into non-being or an infernal abyss but became a triumphal arch towards heavenly eternal happiness, founded on faith, and eternal fame on earth, justified by Christian and civic deeds.

Keywords

PL

warszawski pomnik Jana Tarły; Jan Tarło; kościół Jezuitów w Warszawie; Jan Jerzy Plersch; nagrobek portalowy

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 1996
• Issue: 2
• Pages: 159-167

Dates

published

1996

Contributors

author

Mączyński Ryszard

References

• Z. Batowski, Pomnik Tarły w kościele jezuickim w Warszawie i jego tworca, „Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego”, XXVI, 1933, nr 3/6, tabl. I-III po s. 59.
• Historia Domus Varsaviensis Scholarum Piarum, oprac. L. Chmaj, Wrocław 1959, s. 50.
• J. Kaczmarzyk, Zycie i tworczość Jana Jerzego Plerscha, „Rocznik Warszawski” XI, 1972, s. 57 n.
• Katalog zaby tkow sztuki w Polsce, t. VIII, Wojewodztwo lubelskie, red. R. Brykowski, E. Rowińska, Powiat opolski, z. 13, Warszawa 1962, s. 18 n.;
• J. Waniewska, Portrety Jana Tarły, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, XVII, 1973, s. 268 n.
• R. Mączyński, Pi jarski pałac Collegium Nobilium w Warszawie, Warszawa 1996.
• Archiwum Pijarow w Krakowie, Liber Collegii Regii Varsaviensis Scholarum Piarum inventarii seu summarii archivi Domus, sygn. RAC 11, s. 57.
• Por. też: F. K. Kurowski, Pamiątki miasta Warszawy, oprac. E. Szwankowski, t. 2, Warszawa 1949, s. 96.
• F. M. S[obieszczański], Pomnik Jana Tarły w kościele księży pijarow w Warszawie, „Tygodnik Ilustrowany”, XI, 1865, nr 280, s. 40.
• H. Sygietyńska, Kamień w architekturze i rzeźbie Warszawy, Warszawa 1978, s. 35.
• Ł. Gołębiowski, Opisanie bistoryczno-statystyczne miasta Warszawy, Warszawa 1827, s. 87;
• K. W. Wojcicki, Pamiętniki dziecka Warszawy i inne wspomnienia warszawskie, oprać. J. W. Gomulicki, Z. Lewinowna, M. Grabowska, t. 1, Warszawa 1974, s. 227;
• F. Fryzę, I. Chodorowicz, Przewodnik po Warszawie i jej okolicach, [Warszawa 1873 ], s. 5; Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta, Warszawa 1893, s. 130.
• M. Karpowicz, Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985, s. 143.
• Z. Hornung, Wpływy drezdeńskie w rzeźbie polskiej XVIII wieku, „Teka Komisji Historii Sztuki", III, 1965, s. 252.
• J. Białostocki, Drzwi śmierci: antyczny symbol grobowy i jego tradycja (w:) tegoż, Symbole i obrazy w świecie sztuki, Warszawa 1982, s. 160.
• F. Picinelli, Mundus symbolicus in emblematum universitate formatus, explicatus et tam sacris, quam profanis eruditionis ac sententiis illustratus..., t. 2, Coloniae 1694, s. 71.
• J. Samek, Porta angusta i nagrobki portalowe w Polsce (zapomniana symbolika wejścia w sztuce), „Folia Historiae Artium”, XVI, 1980, s. 141 n.
• A. C. d’Aviler, Explication des termes d ’Architecture..., Paris 1691, s. 58 (s. v.: Piramidę)
• S. Mossakowski, Mauzoleum Morsztynow w Warszawie a egiptologia XVII wieku (w:) tegoż, Sztuka jako świadectwo czasu. Studia z pogranicza sztuki i historii idei, Warszawa 1981, s. 200.
• J. Miziołek, Obeliski Rzymu i Krakowa w 2 połowie XVI wieku, „Barok. Historia — Literatura — Sztuka”, I, 1994, nr 2, s. 153 n.
• H. G. Evers, Tod, Macht und Raum als Bereichte der Architektur, Munchen 1939, s. 105.
• I. M. Walicka, Kościoł i klasztor sakramentek w Warszawie — pomnik zwycięstwa pod Wiedniem, Warszawa 1988, s. 78 n.;
• M. Banacka, Andrzej Stanislaw Kostka Załuski — inicjator i promotor budowy nagrobkow krolewskich, „Biuletyn Historii Sztuki”, LIV, 1992, nr 2, s. 32 n.
• A. Alciati, Emblemata cum commentariis..., Patavij 1661, s. 671.
• J. Białostocki, Zagadka Rembrandta uśmiechniętego. Perypetie interpretacji (w:) tegoż, Symbole..., op. cit., s. 321 n.
• M. Levi d’Ancona, The Garden o f the Renaissance. Botanical Symbolism in Italian Painting, Firenze 1977, s. 340 n.
• S. Łoza, Order Orla Białego, Warszawa 1939, s. 26.
• B. Przybyszewski, Wiadomości do historii i budowy pomnikow krolow Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego w katedrze na Wawelu, zaczerpnięte z Archiwum Kapituły M etropolitalnej Krakowskiej, „Prace Komisji i Historii Sztuki”, IX, 1948, s. 247 n.;
• J. Lepiarczyk, Architekt Franciszek Placidi, „Rocznik Krakowski", XXXVII, 1965, s. 96;
• K. Piwocki, Uwagi o odbudowie zaby tkow (w:) tegoż, Sztuka żywa. Szkice z teorii i m etodyki historii sztuki, Wrocław 1970, s. 261.

Identifiers

ISSN

0029-8247