Automarginalizacja jako bariera w adaptacji i readaptacji społeczno-zawodowej osoby niepełnosprawnej

• Authors: Katarzyna Zielińska-Król

Title variants

EN

Automarginalization as a Barrier to Socio-professional Adaptation and Re-adaptation Disabled Persons

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dla każdego człowieka bardzo ważne jest poczucie samorealizacji, autonomii i kreatywnego decydowania o własnym życiu. Wśród osób z niepełnosprawnością są osoby dobrze przystosowane społecznie, zadowolone ze swojego życia, często bardzo twórcze i niezależne, prowadzące normalne życie rodzinne, towarzyskie, zawodowe, a nawet osiągające znaczące sukcesy. Jednak jest także taka grupa osób, które mając poczucie „zewnątrzsterowalności” i marginalizacji, zmniejszają swoje szanse w integracji społecznej i zawodowej. Wyjątkowo mocno zaznacza się kategoria automarginalizacji. O ile czynniki czy też bariery zewnętrzne – ciągle liczne – powodujące wykluczenie osób niepełnosprawnych są łatwe do wyeliminowania poprzez zorganizowane działania społeczne i prawne, o tyle przeszkody natury psychicznej i społecznej są nadal podstawową przeszkodą w drodze do autentycznej rehabilitacji społeczno-zawodowej osób z niepełnosprawnością. Trudno odpowiedzieć, a tym bardziej oszacować, w jakim stopniu wycofujące się postawy osób niepełnosprawnych są same w sobie czynnikami sprzyjającymi marginalizacji. Należy podkreślić, iż takie postawy są najczęściej wypadkową subtelnych sprzężeń pojawiających się jako efekt oddziaływania wielorakich barier zewnętrznych. Niemniej jednak należy zwrócić uwagę na obecność takich samomarginalizujących czynników; ich istnienie stanowi bowiem istotny element błędnego koła marginalizacji.

EN

For each individual, extremely important sense of self-fulfillment, autonomy and creative seems to be a control of their own life. Among people with disabilities, there are people well suited for socially satisfied with their lives, often very creative and independent, leading a normal family life, social, professional and even attaining considerable success. As well as there is also a group of people who having a sense of „external control” and marginalization, reducing their chances in social and professional integration. Extremely strongly marked by a category named as automarginalization. While factors or external barriers – still very numerous – resulting in the exclusion of people with disabilities are easy to eliminate by organized social activities and the legal obstacles as many psychological and social are still the main obstacle on the way to genuine social and professional rehabilitation of persons with disabilities. It is difficult to answer and even more difficult to estimate the extent to which the retreating of disabled people attitudes themselves are factors contributing to marginalization. It should be emphasized that such attitudes are often the result of subtle linkages emerging as a result of the impact of multiple external barriers. However, note the presence of such automarginalization factors; their existence constitutes an important element of the vicious circle of marginalization.

Keywords

PL

automarginalizacja; niepełnosprawność; adaptacja zawodowa

EN

automarginalization; disability; professional adaptation

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2015
• Volume: 62
• Issue: 1: Praca socjalna
• Pages: 69-83

Contributors

author

Katarzyna Zielińska-Król

• Katedra Integracji Społecznej Osób z Niepełnosprawnością, Instytut Nauk o Rodzinie i Pracy Socjalnej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Barczyński A.: Realne bariery wstrzymujące aktywizację zawodową niepełnosprawnych, w: A. Barczyński (red.), Społeczne korzyści zatrudniania osób niepełnosprawnych, Warszawa: Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna 2008, s.227-294.
• Barczyński A., Radecki P.: Identyfikacja przyczyn niskiej efektywności zawodowej osób niepełnosprawnych, Warszawa: Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna 2008.
• Bartkowski J.: Między stygmatyzacją a odrzuceniem. System szkolny a przygotowanie zawodowe młodych osób niepełnosprawnych, w: E. Giermanowska (red.), Młodzi niepełnosprawni – aktywizacja zawodowa i nietypowe formy zatrudniania, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2007, s. 197-224.
• Belzyt J.: Niepełnosprawność. Edukacja. Dorosłość. Studium przypadku osoby ociemniałej, Kraków: Wydawnictwo Impuls 2012.
• Brzezińska A.: Społeczna psychologia rozwoju, Warszawa: Wydawnictwo Scholar 2000.
• Chodkowska M.: Kobieta niepełnosprawna. Socjologiczne problemy postaw, Lublin: UMCS 1993.
• Giddens A.: Nowoczesność i tożsamość, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2012.
• Giermanowska E.: Zatrudnianie młodych osób niepełnosprawnych w opiniach pracowników Powiatowych Urzędów Pracy, w: E. Giermanowska (red.), Młodzi niepełnosprawni – aktywizacja zawodowa i nietypowe formy zatrudniania, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2007, s. 67-98.
• Hammond van B., Haccou R.: Gaining and Providing Yourself in Social Competence, Antwerpen–Apeldoorn: The Atlas–Garant 2006.
• Hulek A. (red.): Rehabilitacja inwalidów w PRL, Warszawa: PZWL 1973, s. 72.
• Koczniewska-Zagórska L., Nowacki T. W., Wiatrowski Z. (red.): Słownik pedagogiki pracy, Wrocław 1996.
• Kojder A.: Co to jest teoria naznaczenia społecznego?, „Studia Socjologiczne” 1980, nr 3, s. 45-65.
• Kowalik S.: Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Warszawa: Interart 1996.
• Krause A.: Współczesne podłoże marginalizacji – tezy wprowadzające, w: J. Rutkowska, A. Krause (red.), Obszary społecznej marginalizacji – niepełnosprawność, Olsztyn: Wydawnictwo Olsztyńskiej Szkoły Wyższej 2009, s. 9-18.
• Malewska-Peyre H.: Ja wśród swoich i obcych, w: P. Boski, M. Jarymowicz, H. Malewska-Peyre (red.), Tożsamość a odmienność kulturowa, Warszawa: Instytut Psychologii PAN 1992, s. 15-59.
• Marszałek L.: Niepełnosprawność, kobiecość, rodzina, Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2006.
• Ochonczenko H.: Potrzeby osób niepełnosprawnych i ich zaspokajanie na poziomie szkoły wyższej, w: A. Barczyński (red.), Społeczne korzyści zatrudniania osób niepełnosprawnych, Warszawa: Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna 2008, s. 376-397.
• Ochonczenko H.: Uwarunkowania aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych (raport z badań), w: A. Barczyński (red.), Społeczne korzyści zatrudniania osób niepełnosprawnych, Warszawa: Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna 2008, s. 216-242.
• Ossowska M.: Normy moralne, Warszawa: PWN 1964.
• Ostrowska A., Sikorska J.: Bariery integracji, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN 1996, s. 172.
• Ostrowska A., Sikorska J.: Syndrom niepełnosprawności w Polsce. Bariery Integracji, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN 1996.
• Paszkowicz M. A.: Osoby z niepełnosprawnością a zdolność do zatrudnienia, w: A. Barczyński (red.), Społeczne korzyści zatrudniania osób niepełnosprawnych, Warszawa: Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna 2008, s. 158-171.
• Rutkowska J., Krause A. (red.): Obszary społecznej marginalizacji – niepełnosprawność, Olsztyn: Wydawnictwo Olsztyńskiej Szkoły Wyższej 2009, s. 10.
• Rzeźnicka-Krupa J.: Tożsamość i wykluczenie – fenomen niepełnosprawności na marginesach społecznej egzystencji, w: J. Rutkowska, A. Krause, Obszary społecznej marginalizacji – niepełnosprawność, Olsztyn: Wydawnictwo Olsztyńskiej Szkoły Wyższej 2009, s. 19-29.
• Seligman M. E. P.: Depression and Learned Helplessness, w: R. J. Friedman, M.M. Katz (red.), The Psychology of Depression: Contemporary Theory and Research, Washington, DC: V. H. Winston and Sons 1974.
• Sokołowska M., Ostrowska A.: Socjologia kalectwa i rehabilitacji, Wrocław: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE 1976.
• Statystyki aktywności ekonomicznej osób niepełnosprawnych dostępnych w badaniach GUS, http://old.stat.gov.pl/gus/5840_3044_PLK_HTML.htm (dostęp 20.06.2014).
• Trzebińska E., Dziewulska M.: Uwarunkowania aktywności zawodowej osób chorych psychicznie, w: A. I. Brzezińska, Z. Woźniak, K. Maj (red.), Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy, Warszawa: Academica Wydawnictwo SWPS/EFS 2007, s. 231-245.
• Turowska A.: Badania akceptacji inwalidztwa u chorych na gościec przewlekły postępujący, w: A. Hulek (red.), Rehabilitacja inwalidów w PRL, Warszawa: PZWL 1973.
• Witkowski L.: Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Studium koncepcji Erika H. Eriksona, Toruń: Wit-Graf 2000.

Identifiers

DOI

10.18290/rt.2015.62.1-4