Cesarskie prawodawstwo zakonne sprzed Kodeksu Justyniana Wielkiego

• Authors: Lewandowicz Janusz

Title variants

EN

Caesar monastic law before “Code” by Justinian I

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Since Constantine the Great Caesar law started to play a double role in the world where Christians lived. It regulated the laws of a lay community – which aimed at the worldly objectives but also the life of the Church herself, whose basic objectives are directed towards the supernatural sphere. It was a kind of ius commune which shaped the collection of legal norms according to the Christian perspective. Till the times of Justinian I Caesar norms in relation to monastic life were directed by the need of the hour. Their formation, however, gives some idea what in the eyes of rulers was a problem which was necessary to solve on the border of monasticism and the life of a lay community. Depending on the regulation subject we can classify a group of laws applying to the people who had to perform public duties, then to the people who did not enjoy full freedom (slaves, coloni), married couples, then laws regulating the discipline of monastic life in monasteries and laws applying to monks and monasteries in a lay community (particularly regarding system of justice, property law and public order).

Keywords

PL

prawo rzymskie; monastycyzm; cesarskie prawodawstwo zakonne; klasztory

EN

Roman law; monasticism; Caesar monastic law; monasteries

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
• Journal: Łódzkie Studia Teologiczne
• Year: 2018
• Volume: 27
• Issue: 2
• Pages: 135-153

Contributors

author

Lewandowicz Janusz

• Wyższe Seminarium Duchowne, Łódź

References

• Alivisatos H.S., Die kirchliche Gesetzgebung des Kaisers Justinian I, Berlin 1913.
• Askese und Mönchtum in der Alten Kirche, red. K.S. Frank, 409, 1975.
• Beck H.G., Kirche und Theologische Literatur im Byzantinischen Reich, München 1959.
• Camelot P.-Th., Ephesus und Chalcedon, Mainz: Matthias–Grünewald–Verlag 1963.
• Cesarstwo Wschodniorzymskie 330–641, w: Świat Bizancjum, t. 1, red. C. Morrisson, tłum. A. Graboń, Kraków: WAM 2007, 20–51.
• Codex Iustinianus, wyd. P. Krueger, t. 2, w: Corpus Iuris Civilis, Berolini 1892, ed. 5.
• Codex Theodosianus, wyd. Th. Mommsen, t. 1, w: Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges novellae ad Theodosianum pertinentes, Berolini 1905.
• Codicis Theodosiani Liber sextus decimus, opr. M. Ożóg, M. Wójcik, tłum. A. Caba, Źródła Myśli Teologicznej 71 = Synodi et Collectiones Legum 7, Kraków: WAM 2014.
• Concilium Agathense (a. 506), w: Acta synodalia ann. 506–553, wyd. A. Baron, H. Pietras, Źródła Myśli Teologicznej 73 = Synodi et Collectiones Legum 8, Kraków: WAM 2014, 1–22.
• Concilium universale Chalcedonense (a. 451), w: Dokumenty Soborów Powszechnych 1, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków: WAM 2001, 191–257.
• Concilium Veneticum (a. 461–491), w: Acta synodalia ann. 431–504, wyd. A. Baron, H. Pietras, Źródła Myśli Teologicznej 62 = Synodi et Collectiones Legum 6, Kraków: WAM 2011, 235–240.
• Das Konzil von Chalkedon, Geschichte und Gegenwart, wyd. A. Grillmeier, H. Bacht, t. 1–3, Würzburg 1962, ed. 2.
• De Salvo L., Munera curialia nel IV secolo. Considerazioni su alcuni aspelti sociali, w: Il tardo impero.Aspetti e significati nei suoi riflessi giuridici. X Convegno internazionale in onore di Arnaldo Biscardi (Spello, Perugia, Gubbio 7–10 ottobre 1991), Napoli 1995, 291–318.
• Du Cange i in., Glossarium mediae et infimae latinitatis, wyd. L. Favre, Niort 1883–1887.
• Figueras C.M., De impedimentis admissionis in religionem usque ad Decretum Gratiani, Montserrat 1957.
• Guarino A., Storia del diritto Romano, Napoli: Jovene 1996, edizioni X–XII (1994–1996).
• Grzegorz Wielki, Listy, tłum. J. Czuj, t. 1–4, Warszawa: IW PAX 1954–1955.
• Heather P., Upadek Cesarstwa Rzymskiego, tłum. J. Szczepański, Poznań: Dom Wydawniczy REBIS 2014.
• Larraona A.M., S. Goyeneche, De personis et iuribus personalibus, w: Cursus syntheticus iuris Romanorum ad ius canonicum et civile praecipuarum nationum perpetuo comparati, red. ciże, księga I, t. 2, Roma 1927.
• Les lois religieuses des empereurs romains de Constantin à Théodose II (312–438), t. 1, Code Théodosien – Livre XVI, wyd. Th. Mommsen, R. Delmaire, Sources Chrétiennes 497, Paris 2005, t. 2: Code Théodosien, I–XV, Code Justinien, Constitutions sirmondiennes, wyd. R. Delmaire i in., Sources Chrétiennes 531, Paris: Éditions du CERF 2009.
• Lewandowicz J., Klasztory, mnisi, mniszki. Obraz życia monastycznego w Registrum epistularum Grzegorza Wielkiego na tle prawa cesarskiego i kościelnego, Źródła monastyczne. Monografie 6, Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2018.
• Lewandowicz J., Ograniczenia stanu jako przeszkoda w przyjmowaniu do klasztorów w czasach Grzegorza Wielkiego na podstawie jego Registrum epistularum oraz norm prawa rzymskiego, Vox Patrum 35 (2015) t. 64, 317–344.
• Lewandowicz J., Przyjmowanie do klasztorów żołnierzy i małżonków w czasach Grzegorza Wielkiego na podstawie jego Registrum epistularum oraz norm prawa rzymskiego, Vox Patrum 36 (2016) t. 65, 373–388.
• Lizzi Testa R., Come e dove reclutare i chierici? I problemi di Sant’Agostino, w: L’adorabile vescovo di Ippona. Atti del Convegno di Paola (24–25 maggio 2000), red. F.E. Consolino, Soveria Mannelli 2001, 183–216.
• Maioranus, Novella VII. DE CVRIALIBVS ET DE AGNATIONE VEL DISTRACTIONE PRAEDIORVM EORUM ET DE CAETERIS NEGOTIIS, w: Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges novellae ad Theodosianum pertinentes, t. 2: Leges novellae ad Theodosianum pertinentes, wyd. P.M. Meyer, Th. Mommsen, Berolini 1905, 167–174.
• Marcianus Imp., Novella V. DE TESTAMENTIS CLERICORVM, w: Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges novellae ad Theodosianum pertinentes, t. 2: Leges novellae ad Theodosianum pertinentes, wyd. P.M. Meyer, Th. Mommsen, Berolini 1905, 193–196.
• Misztal-Konecka J., M. Wójcik, Civitas interdicta monachis. Mnisi zagrożeniem dla rzymskiego porządku publicznego? w: Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w prawie rzymskim, red. K. Amielańczyk, A. Dębiński, D. Słapek, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2010, 183–196.
• Noethlichs K.L., Das Kloster als ‘Strafanstalt’ im kirchlichen und weltlichen Recht der Spätantike, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Kanonistische Abteilung 80 (1994), 20–33.
• Pellegrini P., Militia clericatus monachici ordines: istituzioni ecclesiastiche e società in Gregorio Magno, Catania: Edizioni del Prisma 2008, ed. 2.
• Regesta pontificum Romanorum ab condita Ecclesia ad annum post Christum natum MCXCVIII (a. 416), wyd. Ph. Jaffé i in., t. 1, Leipzig 1885.
• Sitek B., O ciężkiej doli decuriones w okresie późnego cesarstwa rzymskiego uwagi poczynione na podstawie wybranych konstytucji cesarskich, w: Procesy ujednolicenia prawa prywatnego w świetle integracji europejskiej, red. B. Ziemianin i in., Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2001.
• Valentinianus III, Novella III. DE SVCCESSIONIBVS CVRIALIVM QVI AD CLERICATVM TRANSIERVNT, w: Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges novellae ad Theodosianum pertinentes, t. 2: Leges novellae ad Theodosianum pertinentes, wyd. P.M. Meyer, Th. Mommsen, Berolini 1905, 80–81.
• Valentinianus III, Novella XXXV. DE EPISCOPALI IVDICIO ET DIVERSIS NEGOTIIS, w: Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges novellae ad Theodosianum pertinentes, t. 2: Leges novellae ad Theodosianum pertinentes, wyd. P.M. Meyer, Th. Mommsen, Berolini 1905, 142–152.
• Baus K., Ewig E., Die Reichskirche nach Konstantin dem Gr.: Die Kirche von Nikaia bis Chalkedon, w: H. Jedin, Handbuch der Kirchengeschichte, Bd II, 1, Freiburg–Basel: Herder 1973.
• Beck H.G., Geschichte der orthodoxen Kirche im byzantinischen Reich, wyd. B. Moeller, Die Kirche in ihrer Geschichte, 1.D/1, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1980.
• Butler C., Benedictine Monachism. Studies in Benedectine Life and Rule, London 1919.
• Butler C., Il misticismo occidentale. Contemplazione e vita contemplativa nel pensiero di Agostino, Gregorio e Bernardo, Bologna: Società Editrice il Mulino 1970.
• Butler C., Saint Benedict and the Sixth Century, The Downside Review 48 (1930), 179–197.
• Clare A.E.C., Authority and humility, A conflict of values in fourth-century female monasticism, Byzantinische Forschungen 9 (1985), 17–33.
• De Tertullien aux Mozarabes. Antiquité tardive et Christianisme ancien. (IIIe–VIe siècles). Mélanges offerts à Jacques Fontaine Membre de l’Institut à l’occasion de son 70e anniversaire, par ses élèves, amis et collègues, red. L. Holtz i in., t. 1–3, Paris: L’Institut d’Études Augustiniennes 1992.
• Demandt A., Die Spätantike. Römische Geschichte von Diocletian bis Justinian 284–565 n. Chr., München: C.H. Beck‘sche Verlagsbuchhandlung 1989.
• Hallinger K., Papst Gregor der Grosse und der Hl. Benedikt, Studia Anselmiana 42, Roma 1957.
• Jenal G., Italia ascetica atque monastica. Das Asketen – und Mönchtum in Italien von den Anfängen bis zur Zeit der Longobarden (ca. 150/250–604), t. 1–2, Monographien zur Geschichte des Mittelalters, 39.1–2, Stuttgart: Hiersemann 1995.
• Jones A.H., The Later Roman Empire, Oxford: Basil Blackwell 1964.
• Lietzmann H., Geschichte der Alten Kirche, t. 4, Berlin: De Gruyter 1944.
• Lohse B., Askese und Mönchtum in der Antike und in der alten Kirche, München–Wien: R. Oldenbourg 1969.
• Lorenz R., Das vierte bis sechste Jahrhundert (Westen), w: Die Kirche in ihrer Geschichte, 1.C/1, red. K.D. Schmidt, E. Wolf, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1970.
• Lorenz R., Das vierte Jahrhundert (Der Osten), w: Die Kirche in ihrer Geschichte, 1.C/2, red. B. Moeller, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1992.
• Lorenz R., Die Anfänge des abendländishchen Mönchtums im 4. Jh., Zeitschrift für Kirchengeschichte 77 (1966), 1–61.
• McLaughlin T.P., Le très ancien droit monastique de l’Occident. Étude sur le développement général du monachisme et ses rapports avec l’Église séculière et le monde laïque de saint Benoît de Nursie à saint Benoît d’Aniane, Ligugé–Paris 1935.
• Mönchtum und Gesellschaft im Frühmittelalter, red. F. Prinz, Wege der Forschung, 312, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1976.
• Papadakis A., Byzantine monasticism reconcidered, Byzantinoslavica 47 (1986), 34–46.
• Pasztor E., Il monachesimo femminile, w: Dall‘eremo al cenobio. La civiltà monastica in Italia dalle origini all’età di Dante, red. G.C. Allesio, Milano: Regesta Imperii 1987, 155–180.
• Penco G., Il concetto di monaco e di vita monastica in Occidente nel VI secolo, Studia Monastica 1 (1959), 7–50.
• Porcel O., La doctrina monástica de san Gregorio Magno y la «Regula Monachorum», Madrid: Instituto «Enrique Florez» 1950.
• Porcel O., San Gregorio Magno y el Monacato. Cuestiones Controverdidas, Scripta et Documenta, 12: Monastica, 1, Abadía de Montserrat 1960, 1–95.
• Prinz F., Askese und Kultur, Vor – und frühbenediktinisches Mönchtum an der Wiege Europas, München: Verlag: C.H. Beck 1980.
• Prinz F., Das westliche Mönchtum zur Zeit Gregors des Großen, w: Grégoire le Grand. Actes du colloque international du CNRS tenu à Chantilly. Centre cultural Les Fontaines, du 15 au 19 septembre 1982, red. J. Fontaine i in., Paris: CNRS Éditions 1986, 123–136.
• Spreitzenhofer P.E., Die Entwicklung des Altem Mönchtums in Italien von seinem ersten Anfängen bis zum Aufstreten des heil. Benedict, Wien 1894.
• Stein E., J.R. Palanque, Histoire du Bas-Empire, Paris : Desclée de Brouver 1959.
• Vannicelli L., Normativa sui monaci e sui monasteri nel diritto ecclesiastico romano, Bologna: Editore Zanichelli 1969.
• Vogüé A. de, Histoire littéraire du mouvement monastique dans l’Antiquité, t. 1–10, Paris : Éditions du Cerf 1991–2006.
• Vogüé A. de, La Communauté et l’Abbé dans la Règle de saint Benoît, Paris–Brussells: Desclée de Brouwer 1961.
• Vogüé A. de, Regards sur le monachisme des premiers siècles. Recueil d’articles, Studia Anselmiana 130, Roma 2000.

Identifiers

ISSN

1231-1634