Teoria i praktyka. Weryfikacja umiejętności dowódczych absolwentów Polskiej Szkoły Wojskowej w Genui i Cuneo (1861-1862) podczas powstania styczniowego (1863-1864)

• Authors: Buława Adam

Title variants

EN

Theory and practice. Verification commander skills graduates of Polish Military School in Genoa and Cuneo (1861-1862) during the January Uprising (1863-1864)

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In the run-up to independence uprising, from October 1861 to June 1862 thanks to permit the authorities of the United Kingdom of Italy and the intervention of Giuseppe Garibaldi functioned in Genoa and Cuneo Polish Military School was closed due to diplomatic pressure by the partitioning powers. Over the course of several months was the theoretical preparation of the January Uprising leadership cadre, and 15 graduates covered the self-command of the guerrilla armed parties. 4 of them belonged to the most prominent commanders for the entire war, also 4 can be regarded as promising. One showed just to be average, two were clearly weak. In two cases, it is difficult to set a clear assessment. For two commanders, former soldiers of the Austrian army were disappointing in the field. The Italic episode was an added element of military knowledge. The most significant was the individual's characteristics, although it certainly proved to be a useful body of knowledge transmitted by the emigration of well-prepared teachers cadet school.

Keywords

EN

Polish Military School in Italy; Genoa; Cuneo; January Uprising commanders; theoretical preparation; commanding skills assessment in practice

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2015
• Volume: 22
• Pages: 206-221

Contributors

author

Buława Adam

• Wydział Nauk Historycznych i Społecznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa

References

• Listy Fryderyka Wilhelma IV do posła pruskiego w Bolonii Franciszka Lucchesiniego z 14 V i 22 V 1862, Biblioteka Czartoryskich, rkps 3743, k.537-538
• Pamiętnik powstańca Wacława Broniewskiego, BUW, rkps 1345;
• Rys życia M.W. Broniewskiego, BN, rkps II 6515, k.26, 28, 30, 31, dod. 30
• Jabłonowski W., Pamiętnik, Biblioteka PAN Kraków 2189/1, t.1, k.436-437
• Zeznanie Władysława Daniłowskiego przed carską komisją śledczą [w:] Zeznania śledcze o powstaniu styczniowym, Wrocław 1956, s.98
• Raport Antoniego Andruszkiewicza dla RN 14 VII 1863 [w:] Dokumenty terenowych władz wojskowych powstania styczniowego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1976 s.40-41;
• Materiały po śp. Władysławie Milowiczu, Wydawnictwo materiałów do historii powstania 1863-1864, t. IV, Lwów 1888, t.IV
• Raport Apolinarego Kurowskiego do RN, 8 II 1863 [w:] Dokumenty terenowych władz wojskowych powstania styczniowego, , s.442-443;
• Urzędowy wykaz potyczek wojsk carskich w Królestwie Polskim w latach 1863-1864, wyd. Ratajczyk L., SiMdHW 1962, t.VIII, cz.2 s.275-324
• Zeznanie Bolesława Kołyszki [w:] Wosstanije w Litwie i Biełorussii 1863-1864, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965, s.201-i n.
• Błoński R., Pamiętnik z Augustowskiego 1863 r. [w:] Polska w walce. Zbiór wspomnień i pamiętników z dziejów z dziejów naszego wyjarzmienia, wyd. Giller A., t.2, Kraków 1875, s.396-398
• Brandt W., Mój udział w powstaniu [w:] W 40 rocznicę powstania styczniowego 1863-1903, Lwów 1903, s.78-79
• Chądzyński Z., Wspomnienia powstańca z lat 1861-1864, Warszawa 1963
• Giller A., Polska w walce. Paryż 1868, t.I, Przegrana pod Rudnikami. Rzecz spisana z notat naocznego świadka, s.200
• Karpowicz I., Imć Pana Rotmistrza, powstańca z r. 1863 wspomnienia, Wilno 1928
• Katyll S., Opis bitew stoczonych w r.1863 pod Balwierzyszkami i pod Staciszkami. Śmierć Pawła Suzina, „Zdrowie” 1904, s.235-239
• Klebert E., Wyprawa Mossakowskiego [w:] W 40 rocznicę, s.194.
• Laskarys J., Wyprawa Sierakowskiego na Kurlandię w 1863 r. [w:] Pismo zbiorowe. Towarzystwo Naukowe Młodzieży Polskiej, t.1:1865, Bendlikon, s.37-43.
• Lewandowski W., Pamiętniki pułkownika Walentego Lewandowskiego, naczelnika cywilnego i wojskowego na województwo podlaskie i lubelskie [w:] Sprawozdanie z działalności Muzeum Narodowego w Rapperswilu za rok 1908, Paryż 1909.
• Lewicki F., Węgrów. Obrazek historyczny pamięci przyjaciela, Stanisławów 1881.
• Mazurkiewicz W., Emigracja polska w 1862 r. Szkoła Genueńska. Zjednoczenie, Paryż 1862.
• Mickiewicz W., Emigracja polska 1860-1890, Kraków 1908.
• Mickiewicz W., Pamiętniki, t.II, Kraków 1926.
• Nałęcz-Przetocki L., Walki pod Wilkoszewskim i Padlewskim [w:] W 40 rocznicę, Lwów 1903, s.355-357.
• Oksiński J., Wspomnienia z powstania polskiego, Warszawa 1965.
• Pieniążek Cz., Lat temu 27. Kartki z pamiętnika, Kraków 1890.
• Rogiński R., Z pamiętnika Romana Rogińskiego 1859-1863, Kraków 1898.
• Rogiński R., Zeznania i wspomnienia, opr. S.Kieniewicz, Warszawa 1983.
• Sulima [Przyborowski W.], Wspomnienia ułana z 1863 r., Poznań 1878.
• Szulc S., Pamiętnik księdza kapelana [w:] Polska w walce, red. Giller A., t.1, s.65-143.
• Wierzbiński S.,Opisanie wojennych wypraw, w których brałem udział, [w:] Giller A. , Polska w walce, s.171-191.
• Wronowski Z.., Węgrów. Siemiatycze [w:] W 40 rocznicę, s.512-516.
• Wyszomirski T., Bitwa pod Węgrowem stoczona przez powstańców z wojskiem carskim 3 II 1863 w świetle relacji jej uczestnika Stanisława Krzemieniewskiego, „SiMdHW”, 1962, t.III, cz.2, s.327 i n.
• Zlasnowski J., Wspomnienia ze szkoły podchorążych we Włoszech, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 4, 1917.
• Bańkowski P., Z dziejów powstania styczniowego na Kielecczyźnie, „Pamiętnik Kielecki” 1947.
• Barszczewska A., Udział Łodzi i okręgu łódzkiego w ruchach narodowowyzwoleńczych 1795-1864, Łódź 1971.
• Bartniczak M., Bitwa pod Nagoszewem 3 VI 1863, „Rocznik Mazowiecki”, 1972, t.4, s.157-216.
• Berg N., Zapiski o powstaniu polskim 1863 i 1864 roku i poprzedzającej powstanie epoki demonstracji od 1856 r., Kraków 1898, t.II.
• Białynia-Chołodecki J., Polska Szkoła Wojskowa. Księga Pamiątkowa w 40 rocznicę powstania 1863-4, Lwów 1904, s.17-24.
• Buława A., Byli oficerowie armii austriackiej jako dowódcy powstańczych oddziałów zbrojnych (1863-1864) [w:] Gloria victis 1863 r., Studia i szkice z dziejów Powstania Styczniowego, red. Matuszak T., Warszawa-Piotrków Trybunalski, s. 40-60.
• Chankowski S., Powstanie styczniowe w Augustowskiem, Warszawa 1972.
• Chodynicki J., Szkoła w Cuneo, „Ateneum Wileńskie”, 1928, z.5,s.193.
• Cyłow M.I., Sbornik raporiażenij M.N. Murawiewa po usmirieniju polskogo miatieża w Siewiero-Zapadnych gubiernijach 1863-1864, Wilno 1866.
• Cytowski J., Z dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego (Polskie szkoły i kursy wojskowe w latach 1832-1918), „Zeszyty Naukowe WAP”, nr 4 (137), Warszawa 1988, s.168-178.
• Cwer A. , Polska wojskowa myśl wychowawcza w latach 1794-1864, Kielce 2010.
• Czubiński A., Powstanie 1863/1864 na ziemi kaliskiej, „Zeszyty naukowe UiAM”, nr 47 Historia nr 6:1961, s.125-230.
• Gąsiorowski J. , Bitwa pod Wąsoszem 23 kwietnia 1863 r., Częstochowa 1938.
• Gesket S., Voennyje dejstvija w Carstve Polskim v 1863 godu. Nacalo vozstanija (I-1 poł.III), red. Puzyrewski A., Varsava 1894.
• Giller A., Historia powstania narodu polskiego w latach 1861-1864, Paryż 1868; t.II.
• Góra S., Działania powstańcze Romana Rogińskiego na Podlasiu, „Rocznik białostocki”, t.6: 1965, s.361-404.
• Góra S., Partyzantka na Podlasiu 1863-1864, Warszawa 1976.
• Grot Z., Rok 1863 w zaborze pruskim. Udział społeczeństwa w powstaniu styczniowym, Poznań 1963.
• Halicz E., Polska Szkoła Wojskowa w Genui i Cuneo (1861-1862), „Biuletyn Wojskowej Akademii Politycznej”, Seria Historyczna nr 2, rok V, nr 3 (16), Warszawa 1959, s.110-133.
• Imienny wykaz wychowanków Polskiej Szkoły Wojskowej z uzupełnieniami Aleksandra Zdanowskiego ([w:] Białynia-Chołodecki J., Księga pamiątkowa –w 40 rocznicę powstania 1863-1864, Lwów 1904, s.20-23.
• Jakubianiec –Czarkowska J., Powstanie w powiecie święciańskim, Święciany 1934.
• Juszkiewicz R., Powstanie styczniowe na Północnym Mazowszu, Warszawa 1992.
• Karbowski W., Kampania Zygmunta Dołęgi-Sierakowskiego na Żmudzi w 1863 r., „SiMdHW”, t. XXI, 1978, s.193-289.
• Karbowski W., Polska Szkoła Wojskowa we Włoszech (1861-1862), „Studia i Materiały do Historii Wojskowosci”, t.VIII, cz.2, Warszawa 1962, s.3-82.
• Karbowski W., Zygmunt Padlewski, Warszawa 1969.
• Knot A., Dzieje szkolnictwa wojskowego w Polsce, Lwów 1938
• Kolumna Z.,[Nowolecki A.] Pamiątka dla rodzin polskich: krótkie wiadomosci biograficzne o straconych na rusztowaniach, rozstrzelanych, poległych na placu boju, oraz zmarłych w więzieniach, na tułactwie, Kraków 1868,t.II.
• Kozłowski E, Od Węgrowa do Opatowa, 3 II 1863-22 II 1864, Wybrane bitwy z powstania styczniowego, Warszawa 1962.
• Kozłowski E., Wyprawy wojenne z Krakowa w 1863 r. [w:] Kraków w powstaniu styczniowym, red. Olszański K., Kraków 1968, s.101-i n.
• Krzyszkowska A., Powstanie styczniowe na Wileńszczyźnie, Wilno 1934.
• Księga Pamiątkowa 1830-29 XI-1930. Szkice z dziejów szkół piechoty polskiej, Ostrów-Komorowo 1930.
• Kukulski J., Z dziejów powstania styczniowego w Piotrkowskiem, Piotrków Trybunalski 1991.
• Lewak A., Czasy Wielkiej Emigracji, Warszawa 1930.
• Lewak A., Polska korespondencja Józefa Garibaldiego, Kraków 1932.
• Łaniec S., Białoruś w drugiej połowie XIX stulecia, Olsztyn 1997.
• Łaniec S., Dowódcy i bohaterowie powstania styczniowego na Żmudzi, Toruń 2002.
• Łaniec S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego (1861-1864), Olsztyn 2002.
• Łaniec S, Partyzanci Kresów Północno-Wschodnich (Ziemie białoruskie) w powstaniu styczniowym, 1996.
• Łaniec S. Powstanie styczniowe na Litwie, Olsztyn 2000.
• Łaniec S., Rajdy partyzanckie i bitwy Bolesława Kołyszki na Kowieńszczyźnie (wiosna 1863 roku) [w:] Społeczeństwo i polityka w dziejach Polski i Europy. Studia do dziejów politycznych i wojskowych dedykowane Profesorowi Benonowi Miskiewiczowi z okazji jubileuszu 70-lecia urodzin, red. Czubiński A., Lapis B., Łuczak Cz., Poznań 2002, s.461-470.
• Łaniec S., Zygmunt Sierakowski, Olsztyn 1999.
• Mencel T., Walenty Lewandowski i początek powstania styczniowego na Podlasiu, „Roczniki Lubelskie”, t.6: 1963, s.71-120.
• Milczarek J., Powstanie styczniowe w Sieradzkiem, Sieradz 1983.
• Moliński J., Przygotowania do wybuchu powstania styczniowego, „SiMdHW”, 1962, t.VIII, cz.2, s.83-150.
• Morawski K., Polacy i sprawa polska w dziejach Italii w latach 1830–1866, Rozprawy historyczne Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, t. XVIII, z. 1, Warszawa 1937.
• Myśliborski-Wołowski R., Udział Prus Zachodnich w powstaniu styczniowym, Warszawa 1969.
• Olejnik T., Bitwa pod Radoszewicami 27 III 1863. Przyczynek do dziejów powstania styczniowego na ziemi wieluńskiej, „Sieradzkie Roczniki Muzealne”, t.6: 1986, s.81-94.
• Płoski S., Działania Rogińskiego w powstaniu styczniowym, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 1938, t.X, z.1, s.1-28.
• Przyborowski W., Historia dwóch lat 1861-1862, t.I, V, Kraków 1892.
• Przyborowski W., Dzieje 1863 roku, t.II, Kraków 1899.
• Ratajczyk L., Polska wojna partyzancka 1863-1864. Okres dyktatury Romualda Traugutta, Warszawa 1966.
• Sawicki-Stella J., Ludzie i wypadki z 1861-1865 r., Lwów 1894, t.I.
• Smirnow A., Wosstanije 1863 g. w Litwie i Biełorussii, Moskwa 1863.
• Sujkowski A., Emigracja i powstanie styczniowe (1862-1865) –[w:] Księga Pamiątkowa Szkoły Podchorążych Piechoty, Ostrów Mazowiecka 1930, s. 193-232.
• Szkoła Polska w Genui i Cuneo, „Rzeczypospolita” 1913 nr 108..
• Szwed R., Powstanie styczniowe w Radomszczańskiem, Radomsko 1987.
• Tokarz W., Kraków w początkach powstania styczniowego i wyprawa na Miechów, Kraków 1914, t.II.
• Tomczyk J., Organizacja cywilno-wojskowa powstania styczniowego w Lubelskiem i na Podlasiu, „Roczniki Lubelskie”, t.6:1963, s. 7-70.
• Zagłoba, Polska Szkoła Wojskowa we Włoszech, „Polska Zbrojna” nr 23 z 24 I 1923.
• Zgorzelski C., Powstanie styczniowe na terenie woj. nowogródzkiego, Wilno 1934.
• Zieliński S., Bitwy i potyczki 1863-1864, Rapperswil 1913.
• Związek J., Bitwa pod Wąsoszem (23 IV 1863) na tle walk powstańczych na Ziemi Częstochowskiej, „Częstochowskie Wiadomosci Diecezjalne”, r.57: 1983, nr 19, s.206-219.