Kulturowe przestrzenie szkolnego dyskursu tożsamościowego na przykładzie edukacji polonistycznej w gimnazjum

• Authors: Jerzy Kaniewski

Title variants

EN

The culture of school identity discourse based on an example of lower secondary school Polish language education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podejmowane są kwestie międzypokoleniowego przekazu dziedzictwa kulturowego. Autor zastanawia się, jaką rolę w tym procesie odgrywa szkoła. Analizując podstawę programową, stara się zrekonstruować ramy, jakie tym działaniom wyznacza polityka oświatowa. Wskazuje, że oficjalne zalecenia stanowią tylko jeden z elementów szeroko rozumianego dyskursu kształtującego tożsamość indywidualną, społeczną i kulturową nastolatka. Dlatego też próbuje określić miejsce oficjalnego dyskursu w obrębie innych wypowiedzi docierających do ucznia gimnazjum i ocenić atrakcyjność przekazu szkolnego w kontekście innych narracji objaśniających świat. Autor odwołuje się do edukacyjnych doświadczeń wprowadzania w tradycję kulturową na przestrzeni czterdziestu ostatnich lat, wskazując te rozwiązania, które uwzględniają rolę ucznia jako podmiotu kształtującego swoją tożsamość. Podkreślana jest rola, jaką w procesie edukacyjnym mogą odegrać narracyjne koncepcje objaśniania świata.

EN

In the text, the question of inter-generational transmission of cultural heritage is addressed, with the focus on the role played by the school in that process. Through an analysis of the national educational programme, an attempt is made to reconstruct the role of national education policy in the framework. It is pointed out that official recommendations constitute only one element of the broadly defined discourse that shapes the individual, social and cultural identity of an adolescent. There-fore, an attempt is made to determine the position of the official discourse among other messages reaching the student and to assess the appeal of the concept as presented by schools in context of other narrations. Educational experiences relevant to the introduction of cultural tradition over the last forty years are referred to throughout the text and approaches accepting the role of a student as a subject creating their own identity are highlighted. Given all those observations, emphasis is placed on the role played in the education process by narrative concepts that help to explain the world.

Keywords

PL

dydaktyka literatury; edukacja szkolna; tożsamość kulturowa; narracyjność; dyskurs tożsamościowy

EN

literature didactics; school education; cultural identity; narration; identity discourse

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2014
• Issue: 1(126)
• Pages: 5–13

Dates

published

2014-03-27

Contributors

author

Jerzy Kaniewski

• Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

References

• Bortnowski, S. (1991). Konteksty dzieła literackiego. Inspiracje metodyczne dla nauczycieli szkół średnich. Warszawa: WSiP.
• Bruner, J. (2006). Kultura edukacji (przeł. T. Brzostowska-Tereszkiewicz). Kraków: Universitas.
• Bukowski, K. (1984). Biblia a literatura polska. Antologia. Warszawa: WSiP.
• Burkot, S, Faron, B. i Uryga, Z. (1975). Wiedza o literaturze na użytek szkoły. Pamiętnik Literacki, 2, 79–97.
• Burszta, W. J. (1998). Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Poznań: Zysk.
• Erikson, E. (2004). Tożsamość a cykl życia (przeł. M. Żywicki). Poznań: Zysk.
• Foucault, M. (2002). Porządek dyskursu (przeł. M. Kozłowski). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Głowiński, M. (1980). Szkolna historia literatury: wprowadzenie w tradycję. W: B. Chrząstowska i T. Kostkiewiczowa (red), Olimpiada literatury i języka polskiego. Założenia – oceny – postulaty (s. 100–108). Warszawa: WSiP.
• Golka, M. (2010). Imiona wielokulturowości. Warszawa: Muza.
• Handke, R. (1991). W świecie tekstów i wartości. Szkice z teorii lektury. Warszawa: Omnitech Press.
• Jarzębski, J. (1994). Metamorfozy kanonu. Znak, 7, 12–17.
• Jędrychowska, M. (1990). Najpierw człowiek. O celach szkolnej polonistyki. Przegląd Powszechny, 4, 84–95.
• Kajfosz, J. (2009). Magia w potocznej narracji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kochanowicz, R. (2012). Fabularyzowane gry komputerowe w przestrzeni humanistycznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kordys, J. (2006). Kategorie antropologiczne i tożsamość narracyjna. Szkice z pogranicza neurosemiotyki i historii kultury. Kraków: Universitas.
• Labocha, J. (1997). Dyskurs jako proces przekazywania wiedzy. W: T. Rittel i J. Ożdżyński (red.), Dyskurs edukacyjny. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
• Majczyna, M. (2000). Podmiotowość a tożsamość. W: A. Gałdowa (red). Tożsamość człowieka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Mead, M. (1970). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego (przeł. J. Hołówka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ministerstwo Edukacji Narodowej (2009). Podstawa programowa z komentarzami (t. 2). Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum. Warszawa: MEN.
• Ministerstwo Oświaty i Wychowania (1985). Program liceum ogólnokształcącego oraz liceum zawodowego i technikum. Język polski. Warszawa: WSiP.
• Myrdzik, B. (2008). O potrzebie kształtowania wrażliwości narracyjnej uczniów. W: B. Gromadzka, D. Mrozek i J. Kaniewski (red.), Kultura. Język. Edukacja. Dialogi współczesności z tradycją (259–270). Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
• Nocoń, J. (2009). Podręcznik szkolny w dyskursie dydaktycznym – tradycja i zmiana. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Obuchowska, I. (2000). Adolescencja. W: B. Harwas-Napierała i J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka (163–201). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Opacka, A. i Jaskółowa, E. (1993). Dialog z tradycją. O poezji w szkole i na maturze. Katowice: Agencja Artystyczna PARA.
• Sławiński, J. (1977). Literatura w szkole: dziś i jutro. Teksty, 5–6, 1–19.
• Stemplewska-Żakowicz, K. (2002). Koncepcje narracyjnej tożsamości. W: J. Trzebiński (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata (81–113). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Szahaj, A. (2004). E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności. Kraków: Universitas.
• Trzebiński, J. (2002) Wstęp. W: Trzebiński, J. (red.) Narracja jako sposób rozumienia świata (13–16). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2014/1-1-kaniewski-kulturowe-przestrzenie-dyskursku-tozsamosciowego.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858