Stopień awansu zawodowego nauczycieli szkół podstawowych a poziom ich inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych

• Authors: Kwiatkowski Stefan T.

Title variants

EN

The degree of professional promotion of primary school teachers and the level of their emotional intelligence and social competences

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowane zostały wyniki badań przeprowadzonych z udziałem 142 nauczycieli szkół podstawowych. Punktem wyjścia przedstawionych analiz były koncepcje odnoszące się do zawodowego rozwoju nauczycieli, na podstawie których przyjęto, że poziom ich inteligencji emocjonalnej oraz kompetencji społecznych powinien zmieniać się wraz ze stażem ich pracy oraz osiąganiem przez nich kolejnych stopni awansu zawodowego. Zastosowane procedury badawcze nie potwierdziły jednak wstępnych przypuszczeń i ujawniły, że pomiędzy grupami nauczycieli wyróżnionymi ze względu na stopień awansu zawodowego nie wystąpiły oczekiwane, statystycznie istotne różnice w zakresie analizowanych zmiennych. Spostrzeżenia poczynione w toku prowadzonych w związku z tym faktem rozważań oraz wyciągnięte na ich podstawie wnioski posłużyć mogą za punkt wyjścia do przeprowadzenia badań podłużnych, które pozwolą bliżej przyjrzeć się kwestii zmienności inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych (wraz z ich poszczególnymi komponentami) oraz umożliwią zidentyfikowanie tych charakterystycznych dla szkolnego środowiska zawodowego czynników, które odgrywają w tym procesie istotną – zarówno pozytywną, jak i negatywną – rolę, co może zostać wykorzystane w toku dalszych działań, ukierunkowanych na tworzenie nauczycielom optymalnych warunków do rozwijania właściwości wewnętrznych stanowiących przedmiot opisanego w artykule badania, będących jednym z kluczowych wyznaczników ich zawodowej skuteczności.

EN

The article presents the results of research carried out with the participation of 142 primary school teachers. The starting point of the presented analyzes were the concepts referring to the teachers professional development, based on which it was assumed that the level of their emotional intelligence and social competences should change with the length of their work and the achievement of subsequent levels of professional promotion. However, the applied research procedures did not confirm the initial assumptions and revealed that there were no expected, statistically significant differences in the analyzed variables among the groups of teachers distinguished due to the degree of their professional promotion. The observations made in the course of the deliberations concerning the mentioned issues and the conclusions drawn on their basis, may serve as a starting point for conducting longitudinal studies, which will allow to take a closer look at the question of variability of emotional intelligence and social competences (including their particular components) and identify these characteristics of the school’s professional environment, that play a significant role – both positive and negative – in this process, which can be used in the course of further actions, aimed at creating optimal conditions for teachers to develop internal properties that are the subject of the study described in the article and which might be considered as the key determinants of their professional effectiveness.

Keywords

PL

nauczyciel; rozwój zawodowy; awans zawodowy; inteligencja emocjonalna; kompetencje społeczne

EN

teacher; professional development; professional promotion; emotional intelligence; social competences

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2018
• Issue: 3 (24)
• Pages: 105-154

Contributors

author

Kwiatkowski Stefan T.

• Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie

References

• Bałachowicz J., Zmiany współczesnych kontekstów edukacji dziecka, w: J. Bałachowicz, K.V. Halvorsen, A. Witkowska–Tomaszewska, Edukacja środowiskowa w kształceniu nauczycieli. Perspektywa teoretyczna, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2015, s. 11–62.
• Bennett N., James Lemoine G., What a difference a word makes: Understanding threats to performance in a VUCA world, w: „Business Horizons” 2014 vol. 57 no. 3, s. 311–317.
• Brackett M.A., Reyes M.R., Rivers S.E., Elbertson N.A., Salovey P., Classroom emotional climate, teacher affiliation, and student conduct, w: „Journal of Classroom Interaction” 2011 vol. 46 no. 1, s. 27–36.
• Cervone D., Pervin L.A., Osobowość. Teoria i badania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
• Cybal-Michalska A., Career as a domain introducing hierarchy in the social space – a functional-structural perspective, „Studia Edukacyjne” 2016, nr 41, s. 21–35.
• Cywińska M., Stres dzieci w młodszym wieku szkolnym. Objawy, przyczyny, możliwości przeciwdziałania, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2017.
• Dreyfus H.L., Dreyfus S.E., A five-stage model of the mental activities involved in directed skill acquisition, University of California, Berkley 1980.
• Dróżka W., Problemy funkcjonowania zawodowego nauczycieli w okresie zmiany społeczno-edukacyjnej w Polsce, w: „Studia Pedagogiczne” 2010 Tom 19, s. 23–48.
• Ferguson G.A., Takane Y., Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• Gołębniak B.D., Słowo wstępne: uzasadnienie, idea i formuła książki, w: B.D. Gołębniak, B. Zamorska, Nowy profesjonalizm nauczycieli. Podejścia-praktyka-przestrzeń rozwoju, Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wrocław 2014, s. 11–16.
• Grzeszkiewicz B., Nauczyciel wychowania przedszkolnego w perspektywie jutra, w: (red.) E. Perzycka, Nauczyciel jutra, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006, s. 183–197.
• Jaworowska A., Brzezińska U., Bochumski Inwentarz Osobowościowych Wyznaczników Pracy Rudigera Hossiepa i Michaela Paschena, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2014.
• Jaworowska A., Matczak A., Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2005.
• Klus-Stańska D., Odwrót od rozwoju: kontrowersyjna czy obiecująca zmiana paradygmatu wczesnej edukacji, „Studia Edukacyjne” 2016, nr 38, s. 7–20.
• Kurdybacha Ł. (red.), Historia wychowania, Tom I i II, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967.
• Kwaśnica R., Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu, w: (red.) Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Pedagogika. Podręcznik akademicki. Tom 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, s. 291–323.
• Kwiatkowska H., Pedeutologia, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• Kwiatkowski S.M., Edukacja formalna, pozaformalna i nieformalna – wzajemne związki, w: (red.) M. Czerepaniak-Walczak, J. Madalińska-Michalak, B. Śliwerski, Ku życiu wartościowemu. Idee – koncepcje – praktyki. Tom 1. Idee – koncepcje, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2018, s. 75–89.
• Kwiatkowski S.T., Sukces w zawodzie nauczyciela w świetle wiedzy o różnicach indywidualnych, w: „Ruch Pedagogiczny” 2015 nr 1, s. 19–34.
• Kwiatkowski S.T., Between submission and independce – locus of control as a factor determining the choosing of the teaching profession and teacher efficacy. w: (red.) J. Bałachowicz, K. Nowak-Fabrykowski, Z. Zbróg, International trends in preparation of early childhood teachers in a changing world. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017a, s. 250–283.
• Kwiatkowski S.T., Kształcenie społeczno-emocjonalne nauczycieli szkół podstawowych – fakultatywność czy obligatoryjność?, w: (red.) J. Madalińska-Michalak, O nową jakość edukacji nauczycieli. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017, s. 327–349.
• Kwiatkowski S.T., Znaczenie kształcenia społeczno-emocjonalnego w rozwijaniu kluczowych kompetencji współczesnych nauczycieli, w: (red.) S.T. Kwiatkowski, D. Walczak, Kompetencje interpersonalne w pracy współczesnego nauczyciela, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017, s. 125–158.
• Kwiatkowski S.T., Wsparcie dla początkujących nauczycieli. Analiza programów wprowadzających do zawodu nauczyciela, w: (red.) R. Nowakowska-Siuta, K. Dmitruk-Sierocińska, Polityka oświatowa w perspektywie porównawczej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2018, s. 161–186.
• Łukasik, J.M., Słabe punkty w kształceniu pedagogicznym nauczycieli: umiejętności interpersonalne. Próba przełamania impasu. w: (red.) W. Jakubaszek, D. Topa, (Kontro)wersje wielowymiarowości współczesnej edukacji. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2012, s. 82–98.
• Matczak A., Kwestionariusz kompetencji społecznych. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2011.
• Mayer J.D., Caruso D.R., Salovey P., The ability model of emotional intelligence: principles and updates, „Emotion Review” 2016, vol. 8, no. 4, s. 290–300.
• McCrae R.R., John O.P., An introduction to the five-factor model and its applications, w: „Journal of Personality” 1992 no. 60, s. 175–215.
• Mendel M., Rodzice i nauczyciele jako sprzymierzeńcy, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2007.
• Mietzel G., Wprowadzenie do psychologii, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008.
• Piorunek M., By(wa)ć mentorem czyli o dylematach i pułapkach mentoringu, „Studia Edukacyjne” 2016, nr 41, s. 7–20.
• Plewka Cz., Uwarunkowania zawodowego rozwoju nauczycieli, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2007.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, Dz. U. z 2013 r. poz. 393.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, Dz. U. z 2018 r. poz. 1574.
• Saarni, C., Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dzieciństwie, w: (red.) P. Salovey, D.J. Sluyter, Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 1999, s. 75–125.
• Strelau J., Psychologia temperamentu, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.
• Szempruch J., Pedeutologia. Studium teoretyczno–pragmatyczne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013.
• Śliwerski B., Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.
• Śliwerski B., Pedagogika antyautorytarna, w: (red.) Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Pedagogika. Podręcznik akademicki. Tom 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 378–393.
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, Dz. U. z 2018 r. poz. 967.
• Śliwerski B., Podstawowe prawidłowości pedagogiki, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2011.
• Weissberg R.P., Durlak J.A., Domitrovich C.E., Gullotta T.P., Social and emotional learning. Past, present, and future, w: (red.) R.P. Weissberg, J.A. Durlak, C.E. Domitrovich, T.P. Gullotta, Handbook of social and emotional learning. Research and practice, The Guilford Press, New York 2017, s. 3–19.
• Wieczorkowska G., Kochański P., Eljaszuk M., Statystyka. Wprowadzenie do analizy danych sondażowych i eksperymentalnych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
• Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 189.
• Zbróg Z., Więzi emocjonalne w grupie nauczycieli z niepublicznych szkół podstawowych, w: „Studia Pedagogiczne” 2010 Tom 19, s. 147–159.
• Zimbardo P.G., Johnson R.L., McCann V., Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom I – Podstawy psychologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.