Problem nieśmiertelności duszy ludzkiej w nauce Arystotelesa w świetle koncepcji intelektu Aleksandra z Aleksandrii

• Authors: Maria Urbańska-Bożek

Title variants

EN

The problem of the immortality of human soul in the works of Aristotle in the light of Alexander from Alexandria's concept of the intellect

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Filozofia Arystotelesa, ukazując człowieka jako jedność substancjalną, rodzi problem indywidualnej nieśmiertelności duszy ludzkiej. W traktacie „De anima” jest ona organizatorką życia psychicznego człowieka. Akty duszy wegetatywnej i zmysłowej są uzależnione w działaniu od narządów cielesnych. Jedynie dusza rozumna, z władzą teoretycznego myślenia, posiada autonomiczne akty, jest wieczna i oddzielona od ciała. Rodzi się zatem pytanie: Skoro dusza wyłania się z potencjalności materii, to jak może być bytem czysto duchowym, działającym niezależnie od materii i całkowicie od niej odizolowanym, a jako taka, jak może stanowić substancję wieczną i nieśmiertelną? Punktem wyjścia rozważań jest psychologia Arystotelesa, przedstawiona w zarysie, w swoich najistotniejszych wątkach. Trzon artykułu, zważywszy na niejasną rolę rozumu teoretycznego, jaką odgrywa on w psychologii Arystotelesa oraz wątpliwości powstałe wokół rozumienia jego wyjątkowego charakteru i sposobu funkcjonowania, z powodu skąpych informacji, jakie otrzymujemy w wyniku lektury dzieła „O duszy”, postanowiono oprzeć o komentarz Aleksandra z Aleksandrii z rodu Bonini oraz o jego koncepcję intelektu, który utożsamia on z duszą z tej racji, że intelekt stanowi najwyższą jej władzę. Jak można z perspektywy komentarza Aleksandra Boniniego wyjaśnić problem nieśmiertelności duszy u Arystotelesa? Arystoteles stawia warunek: jeśli dusza będzie w stanie sprawować swoje własne funkcje samodzielnie, bez udziału w tych czynnościach narządu cielesnego, wówczas będzie mogła istnieć po śmierci. Z perspektywy koncepcji intelektu Boniniego nie ma wątpliwości, że dzięki władzy intelektu teoretycznego i jego funkcji myślenia na poziomie czystej teorii, dusza może stać się samodzielnie działającą, a zatem samodzielnie bytującą po śmierci człowieka. Owe samodzielne czynności związane z myśleniem na poziomie teoretycznym sprawowane są przez dwie władze intelektualne, między którymi zachodzi różnica formalna. Realnie, intelekty: możnościowy i czynny stanowią jeden intelekt zwany teoretycznym, zdefiniowany jako znajdujący się w akcie poznania, w którym aktualnie dokonuje on intelekcji jakiegoś teorematu. Na tym poziomie poznania, rozum łączy się z inteligibiliami aż do całkowitego utożsamienia z nimi. W tym czasie poznaje on aktualnie i rzeczywiście.

EN

Presenting man as a substantial unity, Aristotle’s philosophy created the problem of the individual immortality of human soul. In the De Anima treatise the soul is the organizer of human psychic life. All acts of the vegetative and sensitive soul are dependent on body organs. Only the rational soul, with the power of theoretical reasoning, has autonomous acts, is eternal, and separate from the body. A question arises: Since soul emerges from the potentiality of matter, how could it be a purely spiritual being, acting independently from matter and totally isolated from matter, and, as such, how could it be an eternal and immortal substance? The starting point of the paper is an outline of the most important aspects of Aristotle’s psychology. Then an attempt to resolve the main problem of the article is made by applying some ideas of Alexander from Alexandria, found in his commentary to Aristotle’s “De Anima” and in his own concept of the intellect, which he identified with the soul. How can it help to explain the problem of the immortality of the soul in Aristotle’s psychology? Aristotle suggested a condition: If the soul can perform its own functions itself, without help in these activities from bodily organs, it can exist after death. From the perspective of Alexander’s concept of the intellect, there is no doubt: thanks to the theoretical intellect and its theoretical reasoning function, the soul can take action itself, and therefore can exists after death.

Keywords

PL

intelekt; dusza; nieśmiertelność; natura rzeczy; Arystoteles; Aleksander z Aleksandrii

EN

intellect; soul; immortality; nature of things; Aristotle; Alexander from Alexandria

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2012
• Volume: 48
• Issue: 1
• Pages: 159-183

Contributors

author

Maria Urbańska-Bożek

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Sopocie, ul. Polna 16/20, 81-745 Sopot, Poland