Gwarowe nazwy roślin jako przykład słownictwa ginącego — próba analizy zjawiska

• Authors: Jadwiga Waniakowa

Title variants

EN

Dialectal plant names as an example of disappearing vocabulary — an attempt of analysis of a phenomenon

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka rozpatruje gwarowe nazwy roślin z perspektywy socjolingwistycznej. Stwierdza, że nazwy te należą do słownictwa ginącego w gwarach. Młode pokolenie użytkowników gwar nie rozróżnia gatunków roślin ani nie zna ich gwarowych nazw. Autorka docieka przyczyn tej sytuacji.

EN

The author discusses dialectal plant names from a sociolinguistic perspective concluding that they belong to disappearing dialectal vocabulary. It is observed that contemporary young speakers of dialects are not familiar with the different species of plants, let alone their dialectal names. Additionally, the paper focuses on the reasons for this situation.

Keywords

PL

gwarowe nazwy roślin; słownictwo ginące; autentycznie gwarowe nazwy roślin

EN

dialectal plant names; disappearing vocabulary; authentic dialectal plant names

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2014
• Issue: 28
• Pages: 215-224

Dates

published

2014

Contributors

author

Jadwiga Waniakowa

• Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków

References

• Анненков Н. И. 1878: Ботанический словарь […],Санкт-Петербургъ: Типографія Императорской Академіи Наукъ.
• Buffa F. 1972: Vznik a vývin slovenskej botanickej nomenklatúry. K histórii slovenského odborného slovníka, Bratislava: Vydavatel’stvo Slovenskej akadémie vied.
• Falimirz S. 1534: O ziołach i mocy jich, Kraków: Drukarnia F. Ungler.
• Guldenius P. 1641: Onomasticum trilinguae latino-germano-polonicum, Królewiec.
• Handke K. 1997: Łacińska terminologia a polskie słownictwo botaniczne, [w:] Handke K., Rozważania i analizy językoznawcze, Warszawa, 165–172 [przedruk z: Siatkowski J., Doliński I. (red.) 1992: Polono-Slavica Varsoviensia: Słowiańsko-niesłowiańskie kontakty językowe, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 131–139].
• Haur J. K. 1730: Wybór ekonomii ziemiańskiej, politycznej, gospodarskiej, Warszawa.
• Knapiusz TPLG – Knapiusz G. 1621–1632: Thesaurus polono-latino-graecus in tres tomos divisus, t. 1–3, Cracoviae.
• Kopaliński W. 1985/1988: Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Kosík V.1941: Slovník lidových názvů rostlin, Praha: Školní nakladatelství pro Čechy a Moravu.
• Kurek H. 2001: Przemiany językowe wsi (na przykładzie wybranych nazw roślin z okolic Dukli), [w:] Dąbrowska A., Kamińska-Szmaj I. (red.), Świat roślin w języku i kulturze, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 11–122. (Język a Kultura, t. 16).
• Kurek H. 2004: Językowo-kulturowy obraz wsi podkarpackiej wpisany w nazwy roślin, [w:] Kurek H., Labocha J. (red.), Studia linguistica Danutae Wesołowska oblata, Kraków: Universitas, 129–156.
• L – Linde S. B. 1807–1814: Słownik języka polskiego, t. 1–6, Warszawa.
• Machek V. 1954: Česká a slovenská jména rostlin, Praha: Nakladatelství Československé Akademie Věd.
• Majewski SN – Majewski E. 1889–1898: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich [...], t. 1–2, Warszawa: Nakładem Prenumeratorów i Autora, Skład główny w księgarni Paprockiego i S-ki.
• Marcin z Urzędowa 1595: Herbarz polski […], Kraków: Drukarnia Łazarzowa.
• Marzell H. 1943–1979/2000: Wörterbuch der deutschen Pflanzennamen, t. 1–5, Köln: Parkland Verlag.
• PZZ – Kwaśniewska J., Skulimowski J., Tumiłowicz H. 1956: Poradnik zbieracza ziół, Warszawa: Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego.
• Rogowska E. 1994: Pluralne nazwy roślin w słowniku gwar kaszubskich B. Sychty, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego. Prace Językoznawcze 19–20, 181–187.
• Rystonová I. 2007: Průvodce lidovými názvy rostlin i jiných léčivých přírodnin a jejich produktů, Praha: Academia.
• S – Sychta B. 1967–1976: Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. 1–7, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• SGPKarł – Karłowicz J. 1900–1911: Słownik gwar polskich, t. 1–6, Kraków.
• SGP PAN – Słownik gwar polskich 1977−: oprac. przez Zakład Dialektologii Polskiej IJP PAN, Źródła i t. 1, red. M. Karaś, t. 2−5, red. J. Reichan, S. Urbańczyk, t. 6, red. J. Okoniowa, J. Reichan, t. 7−8, red. J. Okoniowa, J. Reichan, B. Grabka, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
• SGRT – Radwańska-Paryska Z. 1992: Słownik gwarowy góralskich nazw roślin z Tatr i Podtatrza, Zakopane: Tatrzański Park Narodowy.
• Siennik M. 1568: Herbarz, to iest zioł tutecznych, postronnych i zamorskich opisanie […], Kraków: Drukarnia M. Szarffenberg.
• Simonović BR –Симоновић Д. 1959: Ботанички речник. Имена биљака, Beograd: Српска академија наука - посебна издања.
• Spiczyński H. 1542: O ziołach tutecznych i zamorskich i mocy ich, Kraków: Drukarnia F. Ungler.
• Spólnik A. 1990: Nazwy polskich roślin do XVIII wieku, Wrocław etc.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. (Prace Komisji Językoznawstwa PAN w Krakowie nr 58).
• SSSL – Indeks do Słownika stereotypów i symboli ludowych, t. II. Rośliny [źródło niepublikowane].
• SW – Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W. 1900–1927: Słownik języka polskiego, t. 1–8, Warszawa.
• SWil – Zdanowicz A. i in. 1861: Słownik języka polskiego, t. 1–2, Wilno: M. Orgelbrand.
• SWO – Sobol E. (red.) 1999: Słownik wyrazów obcych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Symb – J. Rostafiński, Symbola ad historiam naturalem medii aevi [...], t. 1–2, Kraków: Universitas Jagellonica.
• Syreniusz 1613 – Syreniusz Sz. 1613: Zielnik herbarzem z języka łacińskiego zowią [...], Kraków: Drukarnia Bazylego Skalskiego.
• Šugar HBI –Šugar I. 2008: Hrvatski biljni imenoslov. Nomenclator botanicus croaticus, Zagreb: Matica Hrvatska.
• Šulek B. 1879: Jugoslavenski imenik bilja, Zagreb: Jugoslavenska Akademija Znanosti i Umjetnosti.
• Trotz A. 1764: Nowy dykcjonarz to jest mownik polsko-niemiecko-francuski […], Leipzig: nakładem J. F. Gledycza.
• Waniakowa J. 2012: Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim. Zagadnienia ogólne, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• ZDK – Rogala J., Maciej R. 2009: Zielnik dla każdego, czyli opis ziół wykorzystywanych w leczeniu domowym wraz z praktycznym zastosowaniem (napary, wywary i wyciągi zdrowotne), Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Baobab.

Identifiers

ISSN

0208-6808