Kontrola osobista pracowników – wczorajsze orzeczenie w dzisiejszej rzeczywistości (uwagi w świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 1972 roku)

• Authors: Smolski Marcin

Title variants

EN

Control of personal staff – yesterday's verdict in today’s reality (comments in the light of the judgment of the Supreme Court of 13.04.1972)

Abstracts

PL

W artykule autor poddaje analizie wyrok Sądu Najwyższego z 13 kwietnia 1972 r., który także współcześnie stanowić może źródło wskazówek przeprowadzania kontroli osobistej pracowników. Jako warunek legalności jej przeprowadzania Sąd Najwyższy wskazał m.in., że jej wykonywanie powinno następować w porozumieniu z przedstawicielstwem załogi. Autor zwraca uwagę na pojawiające się współcześnie poglądy interpretujące użyte w ww. orzeczeniu sformułowanie „w porozumieniu” jako proces wyłącznie konsultacyjny. Ponadto w świetle ww. orzeczenia rozważa się możliwość przeprowadzania kontroli osobistej pracownika wobec braku uregulowania tego zagadnienia w ustawie. Analizując zwrot „w porozumieniu” autor zwraca uwagę na konieczność przeprowadzenia analizy stanu prawnego, na którym Sąd Najwyższy oparł się wydając wówczas orzeczenie. Zauważa, że Sąd Najwyższy wskazał regulamin pracy jako odpowiednią dla tej tematyki procedurę wewnątrzzakładową. Podkreśla, że inny tryb jego uchwalania obowiązywał w chwili wydawania ww. orzeczenia, a inny obowiązuje współcześnie, co jest istotne dla zrozumienia różnic znaczeniowych pojęcia „w porozumieniu”. Analizuje także stan prawny obowiązujący w chwili wydania omawianego wyroku, przytacza uwagi doktryny prawa pracy z tego okresu, wyjaśnia ówczesne znaczenie pojęcia „w porozumieniu”, wskazuje tryb zawierania regulaminu pracy oraz podmioty w tym procesie uczestniczące. Ponadto autor wskazuje, iż pomimo braku uregulowań ustawowych kontrola pracowników jest pod pewnymi warunkami, wypływającymi z analizowanego wyroku, dopuszczalna (m.in. obowiązek poinformowania pracowników o dopuszczonych u pracodawcy formach kontroli). Innym niezbędnym warunkiem jej przeprowadzenia jest konieczność zachowania umiaru i poszanowania godności osób poddawanych czynnościom kontrolnym. W konkluzji dochodzi się do wniosku, że umiejscawiając kontrolę pracowników w regulaminie pracy użyte przez Sąd Najwyższy sformułowanie „w porozumieniu” nie mogło być rozumiane w charakterze konsultacji, gdyż faktycznie miało charakter stanowczy, a głos wiążący należał do szeroko rozumianego przedstawicielstwa pracowniczego. Współcześnie użycie terminu „w porozumieniu” rozumieć można jako konsultacje przy założeniu, że procedura kontroli pracowników umieszczona zostanie właśnie w regulaminie pracy, a w zakładzie pracy istnieją związki zawodowe, z którymi uzgadniany jest regulamin. Zasadnym jest przy tym opracowanie naczelnych zasad dokonywania kontroli pracowników tak, aby pracownik miał zapewnione co najmniej minimalne standardy ochrony prawnej oraz by nie dochodziło na tym tle do nadużyć. Autor podziela postulatu przyszłego enumeratywnego wyliczenia przez ustawodawcę przypadków dopuszczających możliwość przeprowadzania kontroli. W jego ocenie nacisk powinien zostać dodatkowo położony na rozwój świadomości (m.in. prawnej) w relacjach pracownik–pracodawca, gdzie obie strony znają swoje uprawnienia i obowiązki, w tym zakres odpowiedzialności prawnej (np. karnej lub cywilnej) za ich przekroczenie.

EN

In this article the author examines the judgment of the Supreme Court of 13.04.1972, which also today is a source of guidance personal inspection staff. As a condition of the legality of its conduct, the Supreme Court pointed out, inter alia, that the execution should take place in consultation with the representative of the crew. The author pays attention to emerging contemporary views of interpreting used in the above. judgment the phrase “in consultation” as a process of consultation only. Furthermore, in the light of the above-mentioned author. judgment considering the possibility of carrying out the employee’s personal control in the absence of regulation of this issue in the Act. Analyzing the phrase “in consultation” the author draws attention to the need to analyze the legal status which the Supreme Court relied on issuing the ruling. It notes that the Supreme Court pointed out the rules of procedure as appropriate for the subject matter in-house procedure. Emphasizes that another mode of its adoption in force at the time of issuance of the above judgments, and other contemporary spaces, which is important for understanding the differences in meaning of the concept “in concert”. The author analyzes the state of the law at the time of the judgment in question, cited the comments of the doctrine of labor law in this period, the then explains the meaning of “in concert”, indicates the mode of the conclusion of the working rules and entities involved in this process. The author also points out that despite the absence of statutory regulations control employees under certain conditions, drawn from the analyzed sentence allowable (including the obligation to inform employees about acceptable forms of employer control). Another necessary condition to carry it out is the need to exercise restraint and respect for the dignity of persons undergoing operations control. The author concludes that by placing the control of employees working in the rules of used by the Supreme Court of the phrase “in consultation” could not be understood in the purely consultation, as indeed was the nature of a firm and binding voice belonged to the wider workers’ representation. Emphasizes that the contemporary use of the term “in agreement” can be understood as consultation with the assumption that the procedure checks will be placed precisely in the rules of work and in the workplace, there are trade unions which is agreed rules. Stresses that it is appropriate to develop guiding principles of inspection staff, so that the worker had secured at least minimum standards of legal protection, so that there is no background to this abuse. The author does share the postulate of the exhaustive calculation by the legislature cases, allowing the possibility of inspection. In his opinion the emphasis should be placed on the development of consciousness (including legal) relations employee - employer, in which both parties are aware of their entitlements and obligations, including the extent of the liability (eg. from criminal or civil liability) for exceeding.

Keywords

PL

dobra osobiste; dopuszczalność kontroli osobistej; zakres kontroli osobistej; kontrola osobista; procedury kontrolne; regulamin pracy; wyrok Sądu Najwyższego; związki zawodowe

EN

personal goods; admissibility of personal control; the scope of personal control; personal checks; the control procedures; the rules of procedure; in consultation; the judgment of the Supreme Court; the trade unions

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Acta Iuris Stetinensis
• Year: 2015
• Issue: Acta Iuris nr 9

Contributors

author

Smolski Marcin

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• E. Baran, K. W. Baran, Zwolnienia grupowe w systemie ustawodawstwa polskiego na tle prawodawstwa wspólnotowego, „Radca prawny” 2004, nr 3,
• I. Boruta, Godność człowieka – kategorią prawa pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2001, nr 8,
• M. Chakowski, P. Ciszek, Monitorowanie pracowników, „Gazeta Prawna” nr 214 z dnia 3 listopada 2005r.,
• D. Dörre-Nowak, Ochrona godności i innych dóbr osobistych pracownika, Warszawa 2005,
• M. Gładoch, Kontrola pracownika ze względu na stosowanie środków odurzających lub substancji psychotropowych, w: Kontrola pracownika. Możliwości techniczne i dylematy prawne, red. Z. Góral, Warszawa 2010,
• G. Goździewicz, Układy zbiorowe pracy, regulamin wynagradzania, regulamin pracy po nowelizacji Kodeksu Pracy, Bydgoszcz 1996,
• G. Goździewicz, Ogólna charakterystyka stosunków pracy u małych pracodawców, w: Stosunki pracy u małych pracodawców, red. G. Goździewicz, Warszawa 2013,
• Z. Góral, Kontrola pracownika a zasada ochrony jego godności i innych dóbr osobistych – zagadnienia wybrane, w: Kontrola pracownika. Możliwości techniczne i dylematy prawne, red. Z. Góral, Warszawa 2010,
• Z. Góral, Podstawowe zasady prawa pracy, w: Zarys systemu prawa pracy, Część ogólna prawa pracy, t. I, red. K. W. Baran, Warszawa 2010,
• T. Jackowski, J. Kruszewska, Dyscyplina pracy. Przepisy i komentarz, Warszawa 1970,
• J. Jończyk, Zagadnienie ochrony dóbr osobistych w prawie pracy, „Państwo i Prawo” 1963, nr 5-6,
• J. Jończyk, Prawo pracy, Warszawa 1995,
• A. Knade, Czy pracodawca ma prawo inwigilować pracownika? Prawo do prywatności pracownika a interesy pracodawcy, w: Społeczeństwo inwigilowane w państwie prawa, red. P. Chrzczonowicz, V. Kwiatkowska-Darul i K. Skowroński, Toruń 2003,
• J. Kosińska, Przeszukanie pracownika, „Monitor Prawa Pracy” 2009, nr 1,
• A. Kosut, Z problematyki naruszenia pracowniczego obowiązku trzeźwości, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2001, nr 3,
• S. Kowalski, Monitorowanie pracowników na terenie zakładu pracy, „Służba pracownicza” 2013, nr 2,
• S. Kowalski, Przeszukanie pracownika, „Służba pracownicza” 2013, nr 6,
• A. Lach, Monitorowanie pracownika w miejscu pracy, „Monitor Prawa Pracy” 2004, nr 10,
• H. Lewandowski, Uprawnienia kierownicze w umownym stosunku pracy, Warszawa 1977,
• H. Lewandowski, Możliwości kontrolowania pracownika w ramach uprawnień kierowniczych pracodawcy – zagadnienie ogólne, w: Kontrola pracownika. Możliwości techniczne i dylematy prawne, red. Z. Góral, Warszawa 2010,
• T. Liszcz, Podporządkowanie pracownika a kierownictwo pracodawcy – relacja pojęć, w: Z zagadnień współczesnego prawa pracy. Księga jubileuszowa Profesora Henryka Lewandowskiego, red. Z. Góral, Warszawa 2009,
• M. Mędrala, Przeprowadzanie badania stanu trzeźwości pracownika, „Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń” 2014, nr 5,
• M. Nałęcz, w: Kodeks pracy. Komentarz, red. W. Muszalski, Warszawa 2005,
• L. Nawacki, Słowo wstępne, w: Kontrola pracownika. Możliwości techniczne i dylematy prawne, red. Z. Góral, Warszawa 2010,
• K. Obałka, Problem kontroli osobistej pracowników – artykuł polemiczny, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2009, nr 10,
• K. Obałka, Granice legalności kontroli osobistej pracownika, w: Kontrola pracownika. Możliwości techniczne i dylematy prawne, red. Z. Góral, Warszawa 2010,
• J. Pacho, Źródła prawa pracy, w: Nowe prawo pracy, red. R. Korolec, J. Pacho, Warszawa 1975,
• J. Pacho, Stosowanie prawa pracy, w: J. Brol, J. Pacho, Prawo pracy w praktyce komisji rozjemczych i odwoławczych do spraw pracy, Warszawa 1979,
• J. Piątkowski, Prawo stosunku pracy w teorii i praktyce, Toruń 2006,
• J. A. Piszczek, Glosa do wyroku z 13 IV 1972, I PR 153/72, Z orzecznictwa Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, „Państwo i Prawo” 1974, nr 12,
• K. Roszewska, Kontrola osobista pracowników, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2008, nr 6,
• Z. Salwa, Regulamin pracy, w: Podstawowe problemy prawa pracy, Z. Salwa, W. Szubert, M. Święcicki, Warszawa 1957,
• Z. Salwa, Charakter prawny i zakres regulacji regulaminu pracy w PRL, Warszawa 1964,
• Z. Salwa, Prawo pracy, Warszawa 1970,
• W. Siedlecki, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Państwo i Prawo” 1980, nr 8,
• M. Skąpski, Pracowniczy obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy (art. 100 § 2 pkt. 4 k.p.), „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2001, nr 2,
• J. Skoczyński, Regulamin pracy, w: Źródła prawa pracy, red. L. Florek, Warszawa 2000,
• J. Skoczyński, w: Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, Warszawa 2011,
• M. Smolski, O dopuszczalności przeprowadzania kontroli osobistej pracowników raz jeszcze, „Studia z zakresu prawa, administracji i zarządzania UKW” Bydgoszcz 2014, t. 5,
• M. Smolski, Kontrola pracowników w świetle unormowań wewnątrzzakładowych, „Studia Prawnoustrojowe UWM” Olsztyn 2014, nr 24,
• H. Szewczyk, Ochrona dóbr osobistych w zatrudnieniu, Warszawa 2007,
• A. Szpunar, W. Wanatowska, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie prawa cywilnego materialnego, „Nowe Prawo” 1973, nr 5,
• W. Szubert, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach ze stosunku pracy za rok 1972, „Państwo i Prawo” 1974, nr 10,
• M. Wujczyk, Prawo pracownika do ochrony prywatności, Warszawa 2012,
• T. Zieliński, Prawo pracy. Zarys systemu. Część II. Prawo stosunku pracy, Warszawa-Kraków 1986,
• T. Zieliński, Zarys wykładu prawa pracy. Część I ogólna, Katowice 1977.