Artykulograficzne badanie wymowy grzbietowej. Studium przypadku

• Authors: Trochymiuk Anita , Święciński Radosław

Title variants

EN

An Articulographic Analysis of Abnormally Convex Tongue Setting in Polish. A Case Study

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto temat wymowy grzbietowej, prezentując go w świetle istniejącego stanu badań z zakresu logopedii, fonetyki i fonologii, jak również przedstawiając wyniki badań własnych. Eksperyment przeprowadzono z wykorzystaniem artykulografu AG500 – urządzenia rejestrującego i wizualizującego pracę ruchomych narządów mowy. Udało się w sposób dokładny i obiektywny zilustrować dynamikę pracy warg, żuchwy oraz poszczególnych części języka u osoby z wymową grzbietową. Badanie miało charakter porównawczy, gdyż wykonano analogiczny opis w normie. W ostatniej części artykułu autorzy podejmują dyskusję z dotychczasowymi ustaleniami na temat wymowy grzbietowej, przedstawiają własne propozycje definicyjne i terminologiczne.

EN

The study deals with the issue of abnormally convex tongue body shape, regularly termed dorsal articulation, in the production of a set of Polish obstruents in the light of current phonetic, phonological and speech pathology research. Findings of an articulographic experiment conducted by the authors are presented showing in a detailed and objective way the dynamics of the movements of lips, the jaw and specific areas of the tongue in a speaker with abnormally convex tongue setting. The obtained data are compared to similar records obtained for normative articulation. The results acquired for this, not uncommon in Polish, speech impediment are related to available descriptions of the subject and, finally, verified definitions and terminology are suggested.

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2009
• Volume: 38
• Pages: 173-201

Dates

published

2009-01-01

Contributors

author

Trochymiuk Anita

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

author

Święciński Radosław

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Zakład Fonetyki i Fonologii, Instytut Anglistyki

References

• Arsenault P., 2008, On feature geometry of coronal articulations, „Toronto Working Papers in Linguistics”, vol. 29, s. 1–21.
• Carr P. 2008, A Glossary of Phonology, Edinburgh Univ. Press Ltd., Edinburgh.
• Clark J., Yallop C., Fletcher J., 2007, An Introduction to Phonetics and Phonology, Blackwell Publishing, New York.
• Dart S. N., 1998, Comparing French and English coronal consonant articulation, „Journal of Phonetics” 26, s. 71–94.
• Dłuska M., 1986, Fonetyka Polska. Artykulacje głosek polskich, Warszawa–Kraków, s. 86–91.
• IPA (International Phonetic Association) 1999, Handbook of the International Phonetic Association. A Guide to the Use of the International Phonetic Alphabet, Cambridge Univ. Press, Cambridge.
• Jassem W., 2003, Ilustration of the IPA: Polish, „Journal of the International Phonetic Association” 33/1, s. 103–107.
• Kania J. T., 1976, Wykorzystanie zasad ortofonii w korekcji wymowy, [w:] J. T. Kania (2001), Szkice logopedyczne, PTL ZG, Lublin, s. 257–269.
• Konopska L., 2002a, Jakość realizacji polskich fonemów dentalnych u osób z wadą zgryzu, „Logopedia” 30, s. 105–114.
• Konopska L., 2002b, Jakość wymowy osób z wadą zgryzu, „Logopedia” 31, s. 157–198.
• Krajna E., 2008, 100-wyrazowy test artykulacyjny, Wyd. Komlogo, Gliwice.
• Lacy P. de, (red.), 2007, The Cambridge Handbook of Phonology, Cambridge Univ. Press., Cambridge.
• Laver J., 1994, Principles of Phonetics, Cambridge Univ. Press., Cambridge.
• Li F., 2008, The phonetic development of voiceless sibilant fricatives in English, Japanese, and Mandarin Chinese, Rozprawa doktorska, Ohio State University, USA.
• Łobacz P., 1998, Sybilantność, [w:] S. Puppel, Scripta manent, Motivex, Poznań, s. 135–154.
• Madelska L., Witaszek-Samborska M., 2000, Zapis fonetyczny. Zbiór ćwiczeń, Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
• Pluta-Wojciechowska D., 2002, Realizacja fonemu /t/ ze względu na miejsce artykukulacji u osób z rozszczepem podniebienia pierwotnego i/lub wtórnego, „Logopedia” 30, s. 115–130.
• Roach P., English Phonetics and Phonology Glossary (A Little Encyclopaedia of Phonetics) http://www.cambridge.org/servlet/file/EPP_PED_Glossary.pdf?ITEM _ENT _ID=2491706&ITEM _VERSION=1&COLLSPEC_ENT_ID=7
• Roca I., Johnson W., 1999, A Course in Phonology, Blackwell, Wiley.
• Skorek E. M., 2000, Podręczny słownik terminów logopedycznych, Wyd. Impuls, Kraków.
• Sołtys-Chmielowicz A., 1998, Wymowa dzieci przedszkolnych, seria: Komunikacja językowa i jej zaburzenia, Lublin, s. 29–53.
• Sołtys-Chmielowicz A., 2008, Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka, Wyd. Impuls, Kraków.
• Strazny P., (red.). 2005, Encyclopedia of Linguistics, vol. 1. Fitzroy Dearborn, Abingdon.
• Styczek I., 1979, Logopedia, Wyd. PWN, Warszawa.
• Surowaniec J., 1992, Słownik terminów logopedycznych, Wyższa Szk. Pedagog. im. KEN, Kraków.
• Surowaniec J., 1996, Logopedyczny słownik terminologii diagnostycznej, Wyd. Edukacyjne, Kraków.
• Święciński R., 2004, Articulatory setting in Polish and its implications for teaching English pronunciation to Poles, „Zeszyty Naukowe PWSZ w Koninie”. 1 (4), s. 141–150.
• Trask R.L., 2007, Language and Linguistics. The Key Concepts, Routledge, Abingdon.
• Trochymiuk A., Święciński R., 2004, Symbole podstawowej transkrypcji Międzynarodowego Towarzystwa Fonetycznego (IPA) i jej rozszerzenia (ExtIPA), „Audiofonologia” 25, s. 97–114.
• Żygis M., 2004, Dlaczego polskie sybilanty š i ž są retrofleksami? „Logopedia” 33, s. 119–132.

Notes

PL

Badania przeprowadzono w ramach projektu UDA-POIG.08.01.00-24-228/09-00 „Portal edukacyjny polskiej fonetyki stosowanej w zakresie normy i patologii mowy” Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, realizowanego przez firmę Fonem.eu Joanna Gruba.