Figura Dobrego Łotra w najnowszej realizacji artystycznej Adama Brinckena i Macieja Zychowicza

• Authors: Adam Organisty

Title variants

EN

The figure of the Good Thief in the latest work of Maciej Zychowicz and Adam Brincken

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

„Dziś będziesz ze Mną w raju” (Łk 23, 43) – słowa Chrystusa skierowane do jednego z ukrzyżowanych z Nim łotrów stały się tematem najnowszej realizacji wykonanej przez krakowski zespół artystów pod kierownictwem malarza Adama Brinckena i rzeźbiarza Macieja Zychowicza. Jesienią roku 2017 wykonali oni dekorację prezbiterium kościoła pw. św. Kazimierza w Bilczy koło Kielc wyobrażającą rozmowę Ukrzyżowanego z Dobrym Łotrem. Na wyposażenie składają się monumentalna grupa rzeźbiarska ukazująca Golgotę, ograniczona malarską formą przypominającą kształt pojedynczej steli, a także abstrakcyjny witraż ulokowany w niewielkim otworze okiennym (wyk. Krystyna i Bogusław Szczekan, Pracownia Artystyczna Witraży). Artykuł omawia oryginalnie zinterpretowany schemat ikonograficzny: dwa motywy, łączące się integralnie z przesłaniem słów Chrystusa – odpuszczeniem grzechów i obietnicą zbawienia. W świetle emanującym od Zbawiciela oraz w kontekście zapowiedzi zmartwychwstania ciał należy postrzegać pełnoplastycznie oddane partie ciała Dobrego Łotra. Natomiast wizerunek Chrystusa, wbrew chronologii narracji ewangelicznej, odczytywać trzeba jako Ukrzyżowanego i jednocześnie Zmartwychwstałego, gdyż Jego ciało nie nosi śladów cienia śmierci. Analizie poddano formalną stronę dekoracji malarsko- rzeźbiarskiej na tle innych tego rodzaju przedstawień pasyjnych i typów Dobrego Łotra. Dzieło Brinckena i Zychowicza zaprezentowano w kontekście wcześniejszych tego typu realizacji sakralnych. Pascha Chrystusa, rozumiana jako jedność wydarzeń Jego męki, śmierci i zmartwychwstania, związana ściśle z najistotniejszym dokonaniem Vaticanum II – odnową liturgiczną – była kilkakrotnie tematem wiodącym w pracach artystów. W żadnej jednak z nich nie wybrzmiały słowa Zbawiciela skierowane do Dobrego Łotra. W Bilczy stały się one tematem przewodnim, stanowiąc niejako echo dla wielu współczesnych refleksji obejmujących problematykę Miłosierdzia Bożego.

EN

“Today you will be with me in Paradise” (Luke 23:43) – these words of Christ addressed to one of the thieves crucified with him became the subject of the latest project created by a Kraków-based team of artists led by the painter Adam Brincken and sculptor Maciej Zychowicz. In the autumn of 2017, they decorated the chancel of St. Casimir’s Church in Bilcza near Kielce, depicting a conversation between the Crucified and the Good Thief. The interior decoration consists of a monumental sculptural group depicting Golgotha, framed by a painted form resembling the shape of a single stele, as well as an abstract stained-glass window in a small window opening (made by Krystyna and Bogusław Szczekan, Pracownia Artystyczna Witraży). The article discusses an originally interpreted iconographic scheme: two motifs, integrally connected with the message of Christ – the forgiveness of sins and the promise of salvation. The fully rendered parts of the body of the Good Thief should be seen in the light emanating from the Saviour and in the context of the announcement of the resurrection of bodies. Contrary to the chronology of the evangelical narrative, the image of Christ must be read as the Crucified and at the same time Risen One, because his body does not bear traces of the shadow of death. The formal aspect of the painting and sculptural decoration was analyzed with regard to other such representations of the Passion and types of the Good Thief. The work by Brincken and Zychowicz has been presented in the context of earlier sacred works of this type. The Passover of Christ, defined as the unity of the events of his Passion, death and resurrection, closely related to the most important achievement of Vatican II – liturgical renewal – had been the leading theme in the works of the artists on several occasions. However, neither of them had engaged with the Saviour’s words addressed to the Good Thief. In Bilcza they became the leading theme, in a way responding to numerous contemporary reflections on the subject of Divine Mercy.

Keywords

PL

rzeźba, malarstwo, Adam Brincken,; Maciej Zychowicz, Akademia Sztuk Pięknych; w Krakowie, Pasja, Dobry Łotr

EN

Sculpture, painting, Adam Brincken, Maciej; Zychowicz, the Academy of Fine Arts in Kraków,; Passsion, the Good Thief

• Publisher: Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej przy Wydziale Sztuki Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej
• Year: 2019
• Issue: XII
• Pages: 90-109

Dates

published

2020-12-31

Contributors

author

Adam Organisty

• Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie

References

• Adam Brincken. Wystawa retrospektywna 1975–2015, Miejska Galeria Sztuki, Częstochowa, 12.2015–01.2016, Miejska Galeria Sztuki, Łódź, 01–02.2016, Galeria Centrum NCK, Kraków, 03.2016, Galeria Promocyjna ASP, Kraków, 03.2016, Miejska Galeria Sztuki Zakopane, 04–05.2016, Muzeum Regionalne, Stalowa Wola, 06–07.2016, red. A. Szczepan, [Kraków 2015]. Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Wydział Malarstwa 2010 / Jan Matejko Academy of Fine Arts in Krakow. The Faculty of Painting 2010, red. Z. Bajek, A. Bednarczyk, P. Korzeniowski, W. Stelmachniewicz, Kraków [2011]. Apokryfy Nowego Testamentu, red. M. Starowieyski, Lublin 1986, t. 1–2. Baxandall M., Shadows and Enlightenment, New Haven-London 1995. Blažíček O.J., Ferdinand Brokof, Praha 1976. Boruta T., O malowaniu duszy i ciała. Szkice o sztuce, Kielce 2006. Dorota Ćwieluch-Brincken, katalog wystawy, Galeria „Jatki” w Nowym Targu, 10–11.1998, Nowy Sącz 1998. Dorota Ćwieluch-Brincken, oprac. A. Brincken, J. Buszyński, L. Veneziano, Kraków 2009. Encyklopedia katolicka, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1985, t. III, szp. 1398–1400 (oprac. A. Bazielich, H. Paprocki, H. Wegner). Galewski D., Jezuici wobec tradycji średniowiecznej. Barokizacje kościołów w Kłodzku, Świdnicy, Jeleniej Górze i Żaganiu, Kraków 2012. Gombrich E.H., Shadows. The Depiction of Cast Shadows in Western Art, London 1995. Grün A., OSB, Ojcze, przebacz im. Siedem ostatnich słów Jezusa na krzyżu, tłum. K. Markiewicz, Poznań 2015. Heyer K.J., Das barocke Chorgestühl in Schlesien. Eine Darstellung der Chorgestühle und ein Beitrag zur Geschichte von Kunst und Kunsthandwerk im Barock, Frankfurt am Main 1977 (Bau- und Kunstdenkmäler des deutschen Ostens, red. G. Grundmann, seria C, Schlesien, 6). Jaszai G., Kreuzigung Christi, w: Lexikon der christlichen Ikonographie, Freiburg 1970, t. 2, szp. 635–653. Kozieł A., Rysunki Michaela Willmanna (1630–1706), Wrocław 2000. Krzymuska-Fafius Z., Plastyka gotycka na Pomorzu zachodnim. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie, Szczecin 1962. Kurek A., Wokół Paschy Chrystusa. Wybrane dzieła Macieja Zychowicza jako przykład współczesnej rzeźby sakralnej w kontekście posoborowej nauki Kościoła, praca magisterska, promotor: A. Organisty, mps w archiwum Wydziału Wychowania Artystycznego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2009. Labuda A.S., Wrocławski ołtarz św. Barbary i jego twórcy. Studium o malarstwie śląskim połowy XV stulecia, seria Historia Sztuki, nr 16, Poznań 1984. Lach H. ks., Dobry łotr – Dyzma, Warszawa 2003. Maciej Zychowicz. Plastiken, Medaillen, Zeichnungen, katalog wystawy, Eggenburg, Wien–Mödling [1993]. Maciej Zychowicz. Plastiken, Medaillen, Zeichnungen, publikacja towarzysząca wystawie w Eggenburgu, Wien-Mödling [1993?]. Malarstwo śląskie 1520–1800. Katalog zbiorów, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, red. E. Houszka, Wrocław 2009. Organisty A., Co widzisz – co wiesz. Rzecz o Galerii Współczesnej Sztuki Sakralnej Dom Praczki w Kielcach, Kielce 2017. Organisty A., El Greco we współczesnej sztuce polskiej / El Greco in contemporary Polish art / El Greco en el arte polaco contemporáneo, w: Ars Sacra El Greca. W 100-lecie Niepodległości i Muzeum / El Greco’s Ars Sacra – In the 100th Anniversary of the Independence and of the Museum / Ars Sacra El Greca – Centenario de la Independencia y del Museo, katalog wystawy, Muzeum Diecezjalne w Siedlcach, 11.10.2018–31.01.2019, red. ks. R. Mirończuk, Siedlce 2018, s. 102–149. Pieńkos A., Tracona moc obrazu, czyli epizody nowoczesnego realizmu, Warszawa 2012. Płazowska A., V.I. Stoichita, Krótka historia cienia, Kraków 2001 (omówienie i recenzja), „Modus. Prace z historii sztuki” 2002, nr 3, s. 93–97. Rogozińska R., Taniec do nieba, „Rzeźba Polska”, t. VIII: 1996–1997 („Figuracja w rzeźbie polskiej XIX i XX wieku”), Centrum Polskiej Rzeźby w Orońsku, Orońsko 1999, s. 125–146. Rogozińska R., W stronę Golgoty. Inspiracje pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970–1999, red. H. Hilbert, Poznań 2002. Roth E., Das volkreiche Kalvarienberg in Literatur und Bildkunst des Spätmittelalters, Berlin 1967. Ryba G., Droga krzyżowa. Przestrzeń sakralna i sakralizacja przestrzeni we współczesnych realizacjach rzeźbiarskich / Stations of the Cross. The sacred space and space sacralisation in the context of modern sculptural achievements, „Sacrum et Decorum. Materiały i Studia z Historii Sztuki Sakralnej” VII (2014), s. 37–44. Schiller G., Ikonographie der christlichen Kunst, cz. 2: Die Passion Jesu Christi, Gütersloh 1968. Stoichita V.I., Krótka historia cienia, tłum. P. Nowakowski, oprac. red. A. Baranowa, Kraków 2001. Tajemnica i forma. Adam Brincken. Malarstwo abstrakcyjne w przestrzeniach sakralnych / Mystery and Form. Adam Brincken – Abstract Painting in Sacral Spaces, oprac. A. Brincken, Kraków 2015. Tejkl J., Nové poznatky o vztahu Braunovy dílny k sochařské tvorbě ve východních Čechách, w: Matyáš Bernard Braun 1684– 1738. Sborník vědecké konference v Praze 26. a 27. listopadu 1984, red. Freimanová Milena, Praha 1988, s. 121–129. Tes A., Obecne, kontemplacyjne, tworzące. O sposobach przejawiania się światła we współczesnym polskim malarstwie abstrakcyjnym, „Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL” 30, 2017, nr 3(119), s. 258–259. Ujma M., Figuracja. Garść refleksji, „Rzeźba Polska”, t. VIII: 1996–1997 („Figuracja w rzeźbie polskiej XIX i XX wieku”), Centrum Polskiej Rzeźby w Orońsku, Orońsko 1999, s. 9–18. Wisłocki M., Sztuka protestancka na Pomorzu 1535–1684, Szczecin 2005. Wojciechowski L., Drzewo Przenajszlachetniejsze. Problematyka Drzewa Krzyża w chrześcijaństwie zachodnim (IV – połowa XVII wieku). Od legend do kontrowersji wyznaniowych i piśmiennictwa specjalistycznego, Lublin 2003. Wójtowicz K., Emaus programem formacji seminaryjnej. Próba pastoralno-estetycznego odczytania tryptyku z kościoła pw. Emaus w Centrum Resurrectionis w Krakowie, „Zeszyty Historyczno-Teologiczne. Rocznik Collegium Resurrectianum” XII, 2006, nr 12, s. 21–35. Wójtowicz K., Emaus programem formacji seminaryjnej, Kraków 2006. Zychowicz M., Czas twórcy, czas dzieła, w: Fides ex visu, red. R. Knapiński, A. Kramiszewska, Lublin 2011, s. 90–92. www.maciej-zychowicz.pl www.architektura7dnia.pl www.witrazeartystyczne.pl

Identifiers

ISSN

1689-5010