Rola gmin w zagospodarowaniu zabytkowych nieruchomości na Dolnym Śląsku

• Authors: Merta-Staszczak Adriana

Title variants

EN

The role of communes in the use and management of historic real properties in Lower Silesia

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Gminy są właścicielami około 20 proc. obiektów zabytkowych na Dolnym Śląsku, a ich zadaniem jest ten zasób chronić oraz wykorzystywać na potrzeby turystyczne, społeczne i edukacyjne. Ze względu na różnorodność i dużą liczbę zabytków jest to przedsięwzięcie trudne w realizacji. Głównymi barierami są: brak funduszy, zły stan techniczny budynków, wandalizm, ale też w wielu przypadkach niedostateczna wiedza i zaangażowanie osób odpowiedzialnych za zachowanie dziedzictwa kulturowego. Celem artykułu jest analiza działań podjętych przez wybrane gminy wiejskie, miejskie i miejsko-wiejskie Dolnego Śląska w zakresie wykorzystania zabytków nieruchomych zlokalizowanych na ich terenie, zabezpieczenia i zachowania, odnowy, adaptacji do nowych funkcji oraz udostępniania mieszkańcom i turystom. Ważnymi aspektami tych działań jest wdrażanie projektów z wykorzystaniem środków krajowych i unijnych oraz podejmowanie współpracy z innymi jednostkami, szczególnie ze stowarzyszeniami i administracją państwową.

EN

Communes own approx. 20 per cent of historic monuments in Lower Silesia. Their mission is to protect them and utilise them for tourist, social, and educational purposes. Due to the large number and diversity of monuments, it is an objective that is difficult to accomplish. The main obstacles are: lack of funds, poor technical condition of buildings, and vandalism, but in many cases, also insufficient knowledge and involvement of persons responsible for the preservation of cultural heritage. The aim of this article is to analyse activities undertaken by selected rural, urban, and rural-urban communes of Lower Silesia in respect of making use of immovable monuments located within their area, securing, preserving, and restoring those monuments, and adapting them to serve new purposes, as well as making them available to the locals and to tourists. Important aspects of such activities are the implementation of projects using national and EU funds and cooperation with other entities, in particular associations and public administration.

Keywords

PL

dziedzictwo kulturowe; zabytki; ochrona i użytkowanie zabytków; gminy; Dolny Śląsk

EN

cultural heritage; monuments; protection and use of monuments; communes; Lower Silesia

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2016
• Issue: 2
• Pages: 191-217

Dates

published

2016

Contributors

author

Merta-Staszczak Adriana

• Studium Nauk Humanistycznych i Społecznych, Politechnika Wrocławska
• Department of Humanities and Social Sciences, Wrocław University of Science and Technology

References

• Książki i artykuły
• Brudnicki J., Prawna opieka nad zabytkami – wybrane zagadnienia, „Ochrona Zabytków” 2014, nr 2.
• Dutkiewicz J.E., Dwadzieścia lat ochrony zabytków w Polsce Ludowej, „Ochrona Zabytków” 1964, nr 17/2.
• Gubańska R., Założenia rezydencjonalno-folwarczne na Dolnym Śląsku. Możliwości adaptacji do nowej funkcji, Wrocław 2014.
• Hełpa-Liszkowska K., Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju lokalnego, „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2013, nr 4.
• Imiołczyk B. (red.), ABC samorządu terytorialnego, Warszawa 2010.
• Jankowiak J., Nowak P., Przejęte zadłużenia po byłych państwowych gospodarstwach rolnych i ich spłata przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa, [w:] Runowski H. (red.), Przekształcenia własnościowe w rolnictwie – 20 lat doświadczeń i perspektywy, Warszawa 2013.
• Katoła A., Oddziaływanie samorządu lokalnego na zrównoważony rozwój gmin, „Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania” 2011, nr 24.
• Kołakowski T., Wpływ projektów zagospodarowania obiektów dziedzictwa kulturowego na otoczenie – obszary oddziaływania i po¬miar efektów, „Społeczeństwo i Ekonomia” 2015, nr 1.
• Krajowy program ochrony i opieki nad zabytkami na lata 2014-2017, dodatek specjalny do „Ochrony Zabytków” 2014.
• Małachowicz E., Konserwacja i rewaloryzacja architektury w zespołach i krajobrazie, Wrocław 1994.
• Małowiecki R., Zabytki w kompetencji samorządów?, „Ochrona Zabytków” 2001, nr 54/2.
• Merta-Staszczak A., Dotacje unijne i regionalne w odnowie obsza¬rów wiejskich na Dolnym Śląsku w latach 2009-2014, „Zagadnienia Doradztwa Rolniczego” 2015.
• Niedźwiecka-Filipiak I., Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski południowo-zachodniej, Wrocław 2009.
• Pokorska A., Rola samorządów lokalnych w rozwoju obszarów wiejskich, „Dialogi Polityczne” 2011, nr 14.
• Prawidłowości gospodarowania zabytkami nieruchomymi przez wybrane jednostki samorządu terytorialnego z terenu województwa podkarpackiego, Informacja o wynikach kontroli NIK, Rzeszów 2013.
• Pruszyński J., Ochrona zabytków w Polsce, Warszawa 1989.
• Przemówienie prof. dr hab. Andrzeja Tomaszewskiego – Generalnego Konserwatora Zabytków, [w:] Gutkowska K., Kobyliński Z. (red.), Zabytki i społeczeństwo, Warszawa 1999.
• Purchla J., Dziedzictwo kulturowe a kapitał społeczny, „Małopolskie Studia Regionalne” 2011, nr 1.
• Straszak-Chandoha S., Ekonomiczne i społeczno-polityczne czynniki zmian w rolnictwie na Dolnym Śląsku w latach 1945-1956, praca doktorska, Wrocław 2016.
• Straszak-Chandoha S., Polityczno-ekonomiczne uwarunkowania sytuacji rolnictwa w PRL, [w:] Chumiński J. (red.), Modernizacja czy pozorna modernizacja. Społeczno-ekonomiczny bilans PRL 1944-1989, Wrocław 2010.
• Szmygin B., System ochrony zabytków w Polsce – próba diagnozy, [w:] Szmygin B. (red.), System ochrony zabytków w Polsce – analiza, diagnoza, propozycje, Lublin-Warszawa 2011.
• Throsby D., Ekonomia i kultura, Warszawa 2010.
• Wrana J., Jarocka-Mikrut A., Nowa szansa dla obiektów zabytkowych poprzez przeprowadzenie rewitalizacji i wprowadzenie funkcji użytkowych, „Budownictwo i Architektura” 2013, nr 12.
• Dokumenty i akty prawne
• Uchwała nr 102 Rady Ministrów z dnia 21 marca 1957 r. w sprawie lokalizacji inwestycji w nieruchomościach zabytkowych, Monitor Polski 1957, nr 27, poz. 182.
• Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. z 2003, nr 162, art. 87.
• Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, Dz.U. z 1998 r.
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz.U. z 2013 r., poz. 595 i 645 oraz z 2014 r., poz. 379.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95.
• Źródła internetowe
• Obiekty nieruchome wpisane do rejestru zabytków na podstawie danych NID, stan na 4.04.2016 r., http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/ze¬stawienia-zabytkow-nieruchomych/

Identifiers

ISSN

0029-8247