O adekwatności założeń derywacyjnej koncepcji wykładni do badań nad interpretacją prawa Unii Europejskiej

• Authors: Bator Andrzej

Title variants

EN

On the adequacy of the assumptions of the derivative concept of interpretation for the study of interpretation of European Union law

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęty jest problem zastosowania derywacyjnej koncepcji wykładni prawa do interpretacji regulacji pochodzących od prawodawcy europejskiego. Choć założenia tej koncepcji opierają się na szerokich podstawach metodologicznych, które zbudowane zostały na dorobku wielu przedstawicieli poznańskiego ośrodka teorii i filozofii prawa (obecnie kontynuowanym w Szczecinie), to jednak zasadniczy wpływ na obecny kształt tej koncepcji miał prof. Maciej Zieliński. Derywacyjną koncepcję wykładni prawa uznać należy za jedno z większych osiągnięć polskiej analitycznej teorii (filozofii) prawa. Koncepcja ta zbudowana została na dwóch filarach: dorobku klasycznej logiki zaadaptowanej – głównie dzięki pracom naukowym prof. Z. Ziembińskiego – do potrzeb prawoznawstwa oraz dominującej w dwudziestowiecznej lingwistyce koncepcji języka (tzw. strukturalizm, niereferencjalna koncepcja znaczenia). W niniejszym opracowaniu postawiono pytanie, czy (i w jakim ewentualnie stopniu) ten ciągle jeszcze nowy w polskiej teorii wykładni obszar regulacji może mieć wpływ na teoretyczne (metodologiczne) założenia leżące u podstaw tej koncepcji. W opracowaniu nie podjęto analizy samych tekstów prawa Unii Europejskiej, lecz jedynie próbę ustalenia adekwatności samych założeń derywacyjnej koncepcji wykładni z perspektywy szczególnych właściwości, jakie przypisywane są przez doktrynę prawniczą prawu europejskiemu. Spośród założeń badawczych przyjmowanych przez koncepcję derywacyjną analizie poddano trzy: 1. o potrzebie pojęciowego rozróżniania przepisów i norm prawnych, 2. o racjonalności prawodawcy – przy czym chodzi tu o racjonalność w tzw. wersji instrumentalnej, oraz 3. o ujmowaniu norm jako wypowiedzi jednoznacznie scharakteryzowanych. Z kolei do wyzwań, które przed koncepcją derywacyjną stawia praktyka interpretacyjna prawa UE, zalicza się przede wszystkim: 1. wielość podmiotów pełniących funkcje prawodawcze, 2. wymóg wykładni jednolitej, uwzględniającej teksty prawa europejskiego i krajowego (tzw. wykładnia obustronnie przyjazna), 3. technicyzację większości regulacji prawa UE oraz 4. wielojęzyczność przepisów prawa unijnego. Wnioski, do jakich prowadzą wywody ujęte w artykule, są dla teorii derywacyjnej bardzo korzystne.

EN

The article concerns application of the derivative concept of law interpretation for the interpretation of the regulations originating in the European Union law. Although the assumptions of this concept are based on broad methodological foundations built on the achievements of many representatives of the Poznań centre of theory and philosophy of law (now continued in Szczecin), it is Professor Maciej Zieliński who is largely responsible for the current shape of this concept. The derivative concept of interpretation of the law should be regarded as one of great achievements of Polish analytical theory (philosophy) of law. This concept was built on two pillars: (i) the heritage of classical logic adapted – mainly thanks to the work of Professor Z. Ziembiński – to the needs of jurisprudence and (ii) the dominant in the twentieth-century linguistics concept of language (i.e. structuralism, non-referential concept of the meaning). In this paper a question was posed whether (and possibly to what extent) this, still new for the Polish theory of interpretation area of regulations, might affect the theoretical (methodological) assumptions underlying this concept. There was no attempt in the study to analyse the European Union law texts themselves, but only to determine the adequacy of the very assumptions of the derivative concept of interpretation from the perspective of specific properties which are attributed to the legal doctrine of the European Union law. Among the research assumptions adopted by the concept of derivation there were three analyzed here: 1. the need to distinguish laws and legal norms conceptually, 2. the rationality of the legislator – i.e. rationality in the so-called instrumental version, and 3. the recognition of norms as clearly characterized expressions. In turn, the challenges that the practice of interpretation of the European Union law puts before the concept of derivation include mainly: 1. multiplicity of the subjects performing legislative functions, 2. a requirement of a uniform interpretation, taking into account texts of the EU and national legislation (the so-called mutually friendly interpretation), 3. technicality of most of EU regulations, and 4. multilingualism of EU regulations. Conclusions reached in the study support the derivative theory.

Keywords

PL

prawo Unii Europejskiej; koncepcja (derywacyjna) wykładni prawa; przepis prawny a norma prawna

EN

European Union law; (derivative) concept of legal interpretation; legal provision and legal norm

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Prawa Publicznego
• Year: 2015
• Issue: 2(10)
• Pages: 11-33

Contributors

author

Bator Andrzej

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Antonów D., Wykładnia prawa podatkowego po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, Warszawa 2009.
• Bator A., Pulka Z. (red.), Analytical Theories of Law – Negation or Adaptation, w: Legal Theory and Philosophy of Law. Towards Contemporary Challenges, Warsaw 2013.
• Brożek B., Derywacyjna koncepcja wykładni z perspektywy logicznej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, rok LXVIII, z. 1.
• Brzeziński P., Konstytucyjne prawo do ochrony zdrowia w świetle derywacyjnej koncepcji wykładni, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011, rok LXXIII, z. 1.
• Helios J., Pojmowanie wykładni prawa europejskiego w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, Wrocław 2002.
• Helios J., Jedlecka W., Interpretacja prawa wobec wyzwań multicentryzmu, w: Z zagadnień teorii i fi lozofi i prawa. Lokalny a uniwersalny charakter interpretacji prawniczej, pod red. P. Kaczmarka, Wrocław 2009.
• Helios J., Jedlecka W., Kilka uwag na temat wykładni prawa europejskiego, „Radca Prawny” 2004, nr 2.
• Jakimowicz W., Wykładnia w prawie administracyjnym, Zakamycze 2006.
• Kalisz A., Wykładnia i stosowanie prawa wspólnotowego, Warszawa 2007.
• Kozak A., Myślenie analityczne w nauce prawa i praktyce prawniczej, Wrocław 2010.
• Lakatos I., Dowody i refutacje. Logika odkrycia naukowego, Warszawa 2005.
• Lang W., Instrumentalne pojmowanie prawa a państwo prawa, „Państwo i Prawo” 1991, z. 12.
• Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, „Państwo i Prawo” 2005, z. 4.
• Mastalski R., Interpretacja prawa podatkowego. Źródła prawa podatkowego i jego wykładnia, Wrocław 1989.
• Morawski L., Postmodernizm a teoria racjonalnego prawodawcy, materiały ze Zjazdu Katedr Teorii i Filozofi i Prawa, Ustroń, 20–23 września 2000 r.
• Nowacki J., Przepis prawny a norma prawna, Katowice 1988.
• Nowak L., Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa, Warszawa 1973.
• Patryas W., Rozważania o normach prawnych, Poznań 2001.
• Peno M., Zieliński M., Koncepcja derywacyjna wykładni a wykładnia w orzecznictwie Izby Karnej i Izby Wojskowej Sądu Najwyższego, w: Zagadnienia prawa dowodowego, pod red. J. Godynia, M. Hudzika, L. Paprzyckiego, Warszawa 2011.
• Radwański Z., Uwagi o wykładni prawa cywilnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009, rok LXXI, z. 1.
• Szacki W., Doktryna acte clair a interpretacja i stosowanie prawa wspólnotowego w państwach Unii Europejskiej, w: Szkice z prawa Unii Europejskiej, t. 1: Prawo instytucjonalne, pod red. E. Piontka, A. Zawidzkiej, Kraków 2003.
• Sunstein C.R., Interpreting Statutes in the Regulatory State, „Harvard Law Review” 1989, no. 12.
• Szubka T., Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, ograniczenia, Wrocław 2009.
• Szubka T., Neopragmatyzm, Toruń 2012.
• Woleński J., Spór o status metodologiczny nauki o polityce, w: Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, pod red. K. Opałka, Warszawa 1975.
• Zieliński M., Derywacyjna koncepcja wykładni jako koncepcja zintegrowana, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, nr 3.
• Zieliński M., Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego, Poznań 1972.
• Zieliński M., Osiemnaście mitów w myśleniu o wykładni prawa, „Palestra” 2011, nr 3–4.
• Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002.
• Zieliński M. i in., Zintegrowanie polskich koncepcji wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009, rok LXXI, nr 4.
• Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.
• Ziembiński Z., Szkice z metodologii szczegółowych nauk prawnych, Warszawa–Poznań 1983.
• Zirk-Sadowski M., Prawo a uczestniczenie w kulturze, Łódź 1998.

Notes

PL

I. Artykuły

EN

I. Papers

Identifiers

DOI

10.14746/spp.2015.2.10.1