Zaufanie jako filar społecznej podmiotowości. Przyczynek do debaty o uczeniu się i edukacji obywatelskiej

• Authors: Przybylska Ewa , Wajsprych Danuta

Title variants

EN

Trust as the Foundation of Social Subjectivity: A Contribution to the Debate on Learning and Citizenship Education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule poruszono problematykę dotyczącą kapitału społecznego, w szczególności jego kluczowego komponentu, jakim jest zaufanie. Celem artykułu jest wyeksponowanie roli zaufania w procesach społecznego uczenia się w aspekcie jednostkowym i zbiorowym. Wgląd w badania nad zaufaniem społecznym w Unii Eu-ropejskiej oraz RFN, jako jednym z jej krajów członkowskich, uwypukla znaczenie za-ufania społecznego, które może zadać kłam nieufności, konformizmowi, dystansowi społecznemu, alienacji, dezintegracji społecznej i wielu innym jeszcze negatywnym trendom współczesności, zagrażającym demokracji. Wnioski wieńczące tekst pod-kreślają znaczenie dobrej diagnozy kontekstu społecznego, lokalnych uwarunkowań oraz indywidualnych i zbiorowych interesów, bez której budowanie kapitału społecz-nego w jego różnych wymiarach nie zaowocuje wzrostem podmiotowości społecznej, a wręcz przeciwnie, zaogni wzajemną nieufność, pasywizm, manipulacje i inne dys-funkcje społeczne.

EN

This article discusses issues related to social capital, particularly its key com-ponent, trust. The analysis highlights the role of trust in the processes of social learn-ing, both individually and collectively. Research on social trust in the European Union and Germany, as one of its member states, underscores the importance of social trust in countering distrust, conformism, social distance, alienation, social disintegration and other negative contemporary trends that threaten democracy. The conclusions emphasise the importance of accurately diagnosing the social context, local conditions and individual and collective interests. Without this, building social capital in its various dimensions will not increase social subjectivity but will instead exacerbate mutual distrust, passivism, manipulation and other social dysfunctions.

Keywords

PL

kapitał społeczny; zaufanie; uczenie się; edukacja obywatelska; sieci społeczne

EN

social capital; trust; learning; citizenship education; social network

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2024
• Volume: 1/53
• Pages: 155-172

Contributors

author

Przybylska Ewa

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

• https://orcid.org/0000-0001-8338-5484

author

Wajsprych Danuta

• Uniwersytet WSB Merito

• https://orcid.org/0000-0001-7555-1032

References

• Becker, H. i Krüger, Th. (2018). Weiterbildung und Politik. W: R. Tippelt i A. von Hippel (red.), Handbuch Erwachsenenbildung/Weiterbildung (t. 2, s. 913–930). Wiesbaden: Springer VS.
• Beierlein, C., Kemper, C. J., Kovaleva, A. i Rammstedt, B. (2012). Kurzskala zur Messung des zwischenmenschlichen Vertrauens. Die Kurzskala Interpersonales Vertrauen (KUSIV3). Working Papers 2012I22 Gesis. Pobrano 16 li-stopada 2023 z: https://www.gesis.org/fileadmin/kurzskalen/working_papers/KUSIV3_Workingpaper.pdf.
• Bertelsmann Stiftung (red.). (2014). Gesellschaftlicher Zusammenhalt in Deutschland. Radar gesellschaftlicher Zusammenhalt – messen was verbindet. Gütersloh: Bertelsmann Stiftung.
• Bertelsmann Stiftung (red.). (2018). Vom Unbehagen an der Vielfalt. Gütersloh: Bertelsmann Stiftung.
• Bertelsmann Stiftung (red.). (2019). Schwindendes Vertrauen in Politik und Parteien: Eine Gefahr für den gesellschaftlichen Zusammenhalt? Gütersloh: Bertelsmann Stiftung.
• Bertelsmann Stiftung (red.). (2020). Gesellschaftlicher Zusammenhalt in Deutschland 2020. Eine Herausforderung für uns alle. Ergebnisse einer repräsentativen Bevölkerungsstudie. Güthersloh: Bertelsmann Stiftung.
• Besnard, P. (1988). Problematyka animacji społeczno-kulturalnej. W: M. De-besse i G. Mialaret (red.), Rozprawy o wychowaniu, przeł. Z. Zakrzewska (t. 2, s. 341–376). Warszawa: PWN.
• Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. W: J. Richardson (red.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education (s. 241–258). New York: Greenwood Press.
• Coleman, J. S. (1990). Foundations of Social Theory. Cambridge: Harvard Uni-versity Press.
• Cremer, H. (2024). Je länger wir schweigen, desto mehr Mut werden wir brau-chen. Wie gefährlich die ARD wirklich ist. Berlin: Berlin Verlag.
• Denz, H. F., Polak, R., Zuba, R. i Zulehner, P. M. (2000). Die Konf liktgesell-schaft. Wertewandel in Österreich 1990–2000. Wien: Czernin Verlag.
• EU. (2014). Report on the Public Arts and Cultural Institutions in the Promotion of Cultural Diversity and Intercultural Dialogue. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• EU. (2017). How Culture and the Arts Can Promote Intercultural Dialogue in the Context of the Migratory and Refugee Crisis. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• EU. (2019). From Social Inclusion to Social Cohesion. The Role of Culture Policy. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• Glatz, C. i Eder, A. (2020). Patterns of Trust and Subjective Well-Being Across Europe: New Insights from Repeated Cross-Sectional Analyses Based on the European Social Survey 2002–2016. Social Indicators Research, 14 8, 417– 439.
• Gudmundsson, G. i Mikiewicz, P. (2011). Koncepcja kapitału społecznego i jej możliwe użycie w badaniach porównawczych zmierzających do wspar-cia reform edukacyjnych. W: P. Mikiewicz (red.), Kapitał społeczny i eduka-cja. Badanie porównawcze pomiędzy Polską i Islandią. Raport podsumowujący (s. 12– 31). Wrocław: Dolnośląska Szkoła Wyższa.
• Hafeneger, B. (2019). Politische Bildung. W: R. Tippelt i B. Schmidt-Hertha (red.), HandbuchBildungsforschung (t. 2, s. 1111–1132). Wiesbaden: Sprin-ger VS.
• Ipsos. (2022). Interpersonal Trust across the World. A 30-Country Global Advi-sor Survey. Pobrano 22 stycznia 2024 z: https://www.ipsos.com/sites/default/fi-les/ct/news/documents/2022-03/Global%20Advisor%20-%20Interpersonal%20Trust%202022%20-%20Graphic%20Report_1.pdf.
• Jütte, W. (2002). Soziales Netzwerk Weiterbildung. Analyse lokaler Institutio-nenlandschaften. Bielefeld: W. Bertelsmann Verlag.
• KE. (2022). Eurobarometer-Umfrage: Vertrauen der EU-Bürgerinnen und Bürger in die EU wächst, nachdrückliche Unterstützung für Ukraine-Kurs. Pobrano 14 lutego 2023 z: https://germany.representation.ec.europa.eu/news/eurobarometer-umfrage-vertrauen-der-eu-burgerinnen-und-burger-die-eu-wachst-nachdruckliche-2022-09-06_de.
• Kurantowicz, E. (2007). O uczących się społecznościach. Wybrane praktyki edukacyjne ludzi dorosłych. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej TWP.
• Kurantowicz, E. i Nizińska, A. (2012). Trajektorie uczenia się w instytucjach kształcenia ustawicznego. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Kymlicka, W. (2001). Politics in the Vernacular: Nationalism, Multiculturalism and Citizenship. London: Oxford University Press.
• Lehmann, T. (2019). Zusammen sind wir schwach. Pobrano 14 stycznia 2024 z: https://www.spiegel.de/politik/deutschland/thueringen-sachsen-und-bran-denburg-was-die-landtagswahlen-gebracht-haben-a-1296301.html.
• Lippl, B. (2007). Sozialkapital und politische Partizipation in Europa. W: A. Franzen i M. Freitag (red.), Sozialkapital. Grundlagen und Anwendungen. Sonderheft 47 der Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie(s. 420–459). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Martin, I. i Shaw, M. (2006). Developing the Community Dimension of Learn- ing. W: A. Fragoso, E. Lucio-Villegas i E. Kurantowicz (red.), Human Develop-ment and Adult Learning. Faro: Universidade do Algarve.
• McLaughlin, T. H. (1992). Citizenship, Diversity and Education: A Philosophi-cal Perspective. Journal of Moral Education, 21(3), 229 –24 2 .
• Mikiewicz, P. (2005). Społeczne światy szkół średnich. Od trajektorii margine-su do trajektorii elit. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Mikiewicz, P. (2011). Edukacja i kapitał społeczny – przyczynek do badań związków funkcjonowania miasta i szkoły. Forum Socjologiczne, 2, 73–88.
• Mikiewicz, P. (2014). Kapitał społeczny i edukacja. Perspektywy teoretyczne i aplikacje empiryczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mikiewicz, P. (2021). Social Capital and Education – An Attempt to Synthesize Conceptualization Arising from Various Theoretical Origins. Cogent Educa-tion, 8(1), 1–15. https://doi.org/10.1080/2331186X.2021.1907956.
• Moosbrugger, R., Bacher, J., Kupfer, A. i Prandner, D. (2019). Bildungsarmut und politische Teilhabe. W: G. Quenzel i K. Hurrelmann (red.), Handbuch Bil-dungsarmut (s. 555–582). Wiesbaden: Springer VS.
• Morrone, A., Tontoranelli, N. i Ranuzzi, G. (2009). How Good is Trust. Meas-uring Trust and its Role for the Progress of Societies. OECD Statistic Working Papers 2009/3. Pobrano 27 czerwca 2024 z: https://www.oecd-ilibrary.org/doc-server/220633873086.pdf?expires=1719508733&id=id&accname=guest&checksum=732EBBA1D2A977C124906F98F87CB8A2.
• Negt, O. (2010). Der politische Mensch. Demokratie als Lebensform. Göttingen: Steidl Verlag.
• Payer, H. (2008). Die Kunst des Netzwerkens. W: S. Bauer-Wolf, H. Payer i G. Scheer (red.), Erfolgreich durch Netzwerkkompetenz. Handbuch für Regio-nalentwicklung (s. 23–46). Wien: Springer Verlag.
• Przybylska, E. i Wajsprych, D. (2019). Współczesne dyskursy o edukacji kulturowej w Polsce i w Niemczech. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Przybylska, E. i Wajsprych, D. (2020). Identification of Cultural Practices among Young Adults: A Context-Sensitive Analysis. Studia Warmińskie, 57, 57–73.
• Putnam, R. D. (1993). Making Democracy Work. Princeton: Princeton Univer-sity Press.
• Putnam, R. D. (2008). Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lo-kalnych w Stanach Zjednoczonych, przeł. P. Sadura i S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Rosenberg, M. (1956). Misanthropy and Political Ideology. American Sociolo-gical Review, 21(6), 690–695.
• Rosenberg, M. (1957). Misanthropy and Attitudes toward International Af- fairs. Journal of Conf lict Resolution, 1(4), 340–345.
• Rotter, J. B. (1967). A New Scale for the Measurement of Interpersonal Trust. Journal of Personality, 35, 651–665.
• Sander, W. (2004). Politik in der Schule. Kleine Geschichte der politischen Bildung in Deutschland. Marburg: Schüren.
• Sander, W. (2009). Was ist politische Bildung? Pobrano 14 lutego 2024 z: https://www.bpb.de/lernen/kulturelle-bildung/59935/was-ist-politische-bildung/.
• Schaller, F. (2020). Die Politik der Bildungsarmut. Schul- und Bildungspolitik in Deutschland seit PISA. Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft.
• Sztompka, P. (2016). Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej. Kra-ków: Wydawnictwo Znak.
• Tippelt, R. (2005). Pädagogische Netzwerkarbeit und interorganisationales Kompetenzmanagement – Anmerkungen zur innovativen Praxis am Beispiel lernender Regionen und Metropolen. W: M. Göhlich, C. Hopf i I. Sausele (red.),Pädagogische Organisationsforschung (s. 233–245). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2024.007