The Potential of Religious Education in Preventing Suicide among Children and Adolescents in Poland: Theoretical Analysis and Implications for Pre-suicidal Prevention

• Authors: Chrostowski Mariusz

Title variants

PL

Potencjał edukacji religijnej w zapobieganiu samobójstwom wśród dzieci i młodzieży w Polsce: analiza teoretyczna i implikacje dla prewencji presuicydalnej

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Samobójstwa popełniane w Polsce przez młodych ludzi w wieku od 7 do 18 lat to druga najczęstsza przyczyna zgonów. Wydaje się, że w polskim katolickim społeczeństwie nie robi się wystarczająco dużo, aby chronić młode pokolenie przed zachowaniami autodestrukcyjnymi, a możliwości prewencyjne religii chrześcijańskiej i związanej z nią edukacji religijnej w tym zakresie pozostają niewykorzystane. W tym kontekście niniejszy artykuł nie tylko wskaże na różne aspekty i główne przyczyny zjawiska samobójstw wśród dzieci i młodzieży w Polsce, ale także zasygnalizuje (na poziomie rozważań teoretycznych) „potencjał pro-life”, jaki tkwi w edukacji religijnej. Na koniec zostaną przedstawione implikacje związane z nauczaniem religii, które mogą być punktem wyjścia do systematycznych i planowych działań religijno-pedagogicznych i duszpasterskich na rzecz prewencji presuicydalnej oraz wsparcia psychicznego i duchowego uczniów zagrożonych samobójstwem.

EN

The second leading cause of death in Poland is suicide committed by young people aged 7 to 18 years. It appears that not enough is being done in the Polish Catholic community to protect the young generation from self-destructive behaviour. The preventive powers of Christianity and Religious Education in this area remain largely unutilised. This article not only highlights the primary causes and various aspects of suicide among children and youth in Poland, but it also signals (on the level of theoretical considerations) the ‘pro-life potential’ that lies in Religious Education. The implications related to the teaching of religion are presented as a starting point for the systemic and planned religious-pedagogical and pastoral activities for suicide prevention, as well as mental and spiritual support of students at risk of suicide.

Keywords

PL

samobójstwo; prewencja presuicydalna; edukacja religijna; Polska

EN

suicide; suicide prevention; Religious Education; Poland

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2022
• Volume: 2/50
• Pages: 183-203

Contributors

author

Chrostowski Mariusz

• Catholic University of Eichstätt-Ingolstadt

• https://orcid.org/0000-0002-5817-2687

References

• Abdel-Khalek, A. M. (2012). Subjective Well-Being and Religiosity. Mental Health, Religion and Culture, 15, 39–52.
• Adamczyk, P. (2021). Diagnoza: niemiłość? Działania pozorne a system wsparcia dzieci i młodzieży po próbach samobójczych. Przegląd Socjologii Jakościowej, 1, 114–134.
• Anczyk, A. & Grzymała-Moszczyńska, J. (2018). Religious Discrimination Discourse in the Mono-Cultural School: The Case of Poland. British Journal of Religious Education, 40(2), 182–193. https://10.1080/01416200.2016.1209457.
• Ano, G. G. & Vasconcelles, E. B. (2005). Religious Coping and Psychological Adjustment to Stress: A Meta-Analysis. Journal of Clinical Psychology, 61(4), 461–480.
• Anthony, T. M. (1994). Dlaczego? Czyli samobójstwo i inne zagrożenia wieku dorastania. Warszawa: Vocatio.
• Arnhold, D. (2014). Resiliente Religiosität Resilienzförderung im Religionsunterricht durch religiöse Konzeptentwicklung im Grundschulalter. Retrieved February 17, 2022, from: https://www.theo-web.de/zeitschrift/online-reihe/009_arnhold.pdf.
• Aten, J. D., Smith, W. R., Davis, E. B., Van Tongeren, D. R., Hook, J. N., Davis, D. E., Shannonhouse, L., Deavere, C., Ranter, J., O’Grady, K., & Hill, P. C. (2019). The Psychological Study of Religion and Spirituality in a Disaster Context: A Systematic Review. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 11(6), 597. https://doi.org/10.1037/tra0000431.
• Baranowska, A. (2014). Zachowania samobójcze młodzieży. O potrzebie realizacji oddziaływań presuicydalnych na lekcjach religii. Zeszyty Formacji Katechetów, 2, 76–87.
• Bąbik, A. & Olejniczak, D. (2014). Uwarunkowania i profilaktyka samobójstw wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka, 13(2), 99–121.
• Benowska, A. (2002–2003). Podmioty religijnej socjalizacji. Łodzkie Studia Teologiczne, 11–12.
• Birnbacher, D. (1988). Etyczne aspekty zapobiegania i udzielania pomocy w samobójstwie. Etyka, 23, 63–90.
• Bożek, A., Nowak, P. F. & Blukacz, M. (2020). The Relationship Between Spirituality, Health-Related Behavior, and Psychological Well-Being. Frontiers in Psychology, 11, 1–13.
• Bullock, M., Nadeau, L. & Renaud, J. (2012). Spirituality and Religion in Youth Suicide Attempters’ Trajectories of Mental Health Service Utilization: The Year before a Suicide Attempt. Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 21(3), 186–193.
• Burdziak, K. (2019). Samobójstwo w prawie polskim. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.
• Burghart, A. (2019). Wie Erzieher mit religiöser Bildung die Resilienz von Kindern fördern. Resilienzförderung in der Kindertagesstätte. München: Springer.
• Catholic Church (1992). Catechism of the Catholic Church. Retrieved February 13, 2022, from: https://www.vatican.va/archive/ENG0015/_INDEX.HTM.
• Chałas, K. (2019). Osoba punktem wyjścia i dojścia w edukacji wczesnoszkolnej. Roczniki Pedagogiczne, 47, 37–48.
• Chałupniak, R. (2008). Lekcja religii a duszpasterstwo szkolne na przykładzie Kościoła w Niemczech. Retrieved February 15, 2022, from: https://www.katecheta.pl/Archiwum/2008/Katecheta-9-2008.
• Chen, Z. J., Bechara, A. O., Worthington, E., Jr, Davis, L. & Csikszentmihalyi, M. (2019). Trauma and Well-Being in Colombian Disaster Contexts: Effects of Religious Coping, Forgivingness, and Hope. The Journal of Positive Psychology, 1–12. https://doi.org/10.1080/17439760.2019.1663254.
• Chrostowski, M. (2020). Edukacja religijna w Polsce: czas na zamianę? Łódzkie Studia Teologiczne, 29(3), 39–52.
• Chrostowski, M. (2021a). Między „szokiem lockdownu” a (post)pandemicznym priorytetem, czyli o rozwijaniu rezyliencji u uczniów w toku edukacji religijnej. Poznańskie Studia Teologiczne, 40, 131–152.
• Chrostowski, M. (2021b). ‘Plurality-Empathetic’ Christians: Rethinking Religious Education in Poland. Paedagogia Christiana, 47(1), 251–275.
• Chrostowski, M. (2021c). Schulpastoral für alle! Religionspädagogische und pastorale Impulse deutscher Schulpastoral für ein schulpastorales Modell in Polen (am Beispiel der Diözese Łomża). Berlin: LIT.
• Chrostowski, M. (2021d). Nieteologiczne argumenty na rzecz edukacji religijnej w szkołach publicznych w Polsce. Paedagogia Christiana, 48(2), 91–106.
• Chrostowski, M. (2021e). Niewykorzystana szansa? O inkluzywnym potencjale niemieckiej koncepcji duszpasterstwa szkolnego jako źródle inspiracji dla Kościoła w Polsce. Teologia i Człowiek, 54(2), 9–25.
• Chrostowski, M. (2022a). The Effects of Religious Education on Prodemocratic Positions in the Face of the Right-Wing Populism in Poland: Theoretical Analysis and Clues for Educational Practices. Journal of Religious Education, 70, 43–62.
• Chrostowski, M. (2022b). Duszpasterstwo szkolne dla wszystkich!: Niemiecka „Schulpastoral” jako źródło inspiracji dla działalności Kościoła katolickiego w polskiej szkole (na przykładzie Diecezji Łomżyńskiej). Berlin: LIT.
• Chwin, S. (2021). Oddać życie za Polskę: samobójstwo altruistyczne w kulturze polskiej XIX wieku. Gdańsk: Wydawnictwo Tytuł.
• Congregation for the Clergy (1997). General Directory for Catechesis. Washington: United States Catholic Conference.
• Czabański, A. (2000). Stosunek młodych niedoszłych samobójców do religii. Poznańskie Studia Teologiczne, 9, 261–267.
• Czabański, A. (2017). Udział księży katolickich i laikatu w profilaktyce presuicydalnej i postsuicydalnej jako wyraz zaangażowania w ochronę życia ludzkiego. Teologia i Moralność, 12(2), 207–219. https://doi.org/10.14746/tim.2017.22.2.13.
• Czekalski, R. (2004). Duszpasterstwo szkolne – czy wykorzystana szansa? Ateneum Kapłańskie, 3, 514–528.
• Długosz, P. (2020). Raport z badań: Krakowska młodzież w warunkach kwarantanny COVID-19. Kraków: Instytut Socjologii i Filozofii UP.
• Eskin, M. (2004). The Effects of Religious Versus Secular Education on Suicide Ideation and Suicidal Attitudes in Adolescents in Turkey. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiologym, 39(7), 536–542. https://doi.org/10.1007/s0012 7-004-0769-x.
• Estrada, C. A. M., Lomboy, M. F. T. C., Gregorio, E. R. et al. (2019). Religious Education Can Contribute to Adolescent Mental Health in School Settings. International Journal of Mental Health Systems, 13(28), 1–6. https://doi.org/10.1186/s13033-019-0286-7.
• Fic, L. (2018). Wychowanie do dialogu międzyreligijnego podczas katechezy – wyzwanie współczesności. Polonia Sacra, 2, 73–91.
• Gądzik, Z. (2019). Prawnokarna ocena samobójstw popełnianych z motywów religijnych. Acta Iuris Stetinensis, 25(1), 27–47.
• Glanc, M. (2022). Dwukrotny wzrost liczby prób samobójczych wśród nastolatek. Retrieved February 17, 2022, from: https://kobieta.onet.pl/wiadomosci/dwukrotny-wzrost-liczby-prob-samobojczych-wsrod-nastolatek/w1nky54.
• Gmitrowicz, A. (2005). Uwarunkowania zachowań samobójczych młodzieży. Suicydologia, 1(1): 71–76.
• Gmitrowicz, A. & Krawczyk, J. (2014). Analiza czynników chroniących przed samobójstwem. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 14(1), 43−49.
• Goldsmith, S. K., Pellmar, T. C., Kleinman, A. M. & Bunney, W. E. (2002). Reducing Suicide: A National Imperative. Washington: National Academies Press (US).
• Gonçalves, J. P., Lucchetti G., Menezes, P. R. & Vallada, H. (2015). Religious and Spiritual Interventions in Mental Health Care: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Clinical Trials. Psychological Medicine, 45(14), 2937–2949. https://doi.org/10.1017/s0033 291715001166.
• Grzelak, K. (2021). W roku pandemii wzrosła liczba samobójstw wśród dzieci. Polska policja pokazuje tragiczne statystyki. Retrieved February 12, 2022, from: https://www.focus.pl/artykul/w-roku-pandemii-wzrosla-liczba-samobojstw-wsrod-dzieci-polska-policja-pokazuje-tragiczne-statystyki.
• Hoffman, S. & Marsiglia, F. F. (2014). The Impact of Religiosity on Suicidal Ideation Among Youth in Central Mexico. Journal of Religion and Health, 53, 255–266. https://doi.org/10.1007/s10943-012-9654-1.
• Horowski, J. (2022). Religion Lesson in Schools in Poland – The Subject of Dispute and the Unused Potential. British Journal of Religious Education, 44(3), 238-245. https://doi.org/10.1080/01416200.2021.2024341.
• Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC (2020). Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia AD 2020. Warszawa: ISSK SAC.
• Isralowitz, R. & Reznik, A. (2015). Impact of Religious Education and Religiosity on Adolescent Alcohol Use and Risk-Taking Behavior. Religious Education, 110(3), 303–310. https://doi.org/10.1080/00344 087.2015.10393 88.
• Jankowska, K. (2019). Samobójstwo dzieci i młodzieży w Polsce a sytuacja w rodzinie. In J. Stala (ed.), Próba diagnozy. Zdrowa i mocna rodzina fundamentem społeczeństwa (pp. 39–57). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.
• Kicińska, L. & Palma, L. (2022). Zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży. Raport za lata 2012–2021 na podstawie danych Komendy Głównej Policji. Retrieved February 19, 2022, from: https://backend.zwjr.pl/media/attachments/Raport_za_lata_2012-2021_zachowania_samobojcze_mlodziezy_3.pdf.
• Kielan, A. & Olejniczak, D. (2018). Czynniki ryzyka oraz konsekwencje zachowań samobójczych z uwzględnieniem problematyki samobójstw dzieci i młodzieży. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka, 17(3), 9–26.
• Kimokeo, D. (2006). Research-Based Guidelines and Practices for School-Based Suicide Prevention. New York: Teachers College-Columbia University.
• Kluz, M. (2017). Rola rodziny, Kościoła i społeczeństwa wobec problemu samobójstwa. Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej, 24, 169–186.
• Krägeloh, C. U., Chai, P. P., Shepherd, D. & Billington, R. (2012). How Religious Coping Is Used Relative to Other Coping Strategies Depends on the Individual’s Level of Religiosity and Spirituality. Journal of Religion and Health, 51(4), 1137–1151. https://doi.org/10.1007/s1094 3-010-9416-x.
• Lester, D. (2017). Does Religiosity Predict Suicidal Behavior? Religions, 8(11), 238. https://doi.org/10.3390/rel8110238.
• Lester, D. & Walker, R. L. (2017). Religiosity is a Protective Factor for Suicidal Ideation in European American Students but not in African American Students. Omega, 74, 295–303.
• Liagkis, M. L. (2016). Teaching Religious Education in Schools and Adolescents’ Social and Emotional Development. An Action Research on the Role of Religious Education and School Community in Adolescents’ Lives. Cultural and Religious Studies, 4(2), 121–133. https://10.17265/2328-2177/2016.02.004.
• Makara-Studzińska, M. (2017). Formy pomocy osobom po próbach samobójczych. Sztuka Leczenia, 1, 53–61.
• Manea, A. D. (2014). Influences of Religious Education on the Formation Moral Consciousness of Students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 149, 518–523. https://doi.org/10.1016/j.sbspr o.2014.08.203.
• Michalska-Suchanek, M. (2011). Fenomen samobójstwa: długa historia krótko opisana. Mikołów: Instytut Mikołowski.
• Napieralska, E., Kułaga, Z., Gurzkowska, B. & Grajda, A. (2010). Epidemiologia zgonów dzieci i młodzieży z powodu samobójstw w Polsce w latach 1999–2006. Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(1), 92–98.
• Nowak, M. (1997). Personalistyczna koncepcja szkoły i dydaktyki. Roczniki Nauk Społecznych, 25(2), 5–24.
• ORE (2022). O nas. Retrieved February 13, 2022, from: https://www.ore.edu.pl/.
• Pietkiewicz, I. (2010). Strategie copingu religijnego w sytuacji utraty – implikacje do terapii. Czasopismo Psychologiczne, 16(2), 289–299.
• Polak, M. 2007. Pastoralna posługa Kościoła w szkole. Inspiracje dla polskiego duszpasterstwa. Studia Pastoralne, 3, 275–293.
• Polish Bishops’ Conference (2001a). Potrzeby i zadania nowej ewangelizacji na przełomie II i III Tysiąclecia Chrześcijaństwa. In II Polski Synod Plenarny (1991–1999) (pp. 9–28). Poznań: Pallottinum.
• Polish Bishops’ Conference (2001b). Dyrektorium Katechetyczne Kościoła Katolickiego w Polsce. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Polish Bishops’ Conference (2010a). Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Polish Bishops’ Conference (2010b). Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Polish Bishops’ Conference (2018). Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce. Katowice: Edycja św. Pawła.
• Polish Bishops’ Conference (2019). Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach. Katowice: Edycja św. Pawła.
• Polish Police Headquarters (2022). Zamachy samobójcze od 2017 roku. Retrieved February 10, 2022, from: http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze.
• Portzky, G. & van Heeringen, K. (2006). Suicide Prevention in Adolescents: A Controlled Study of the Effectiveness of a School-Based Psycho-Educational Program. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47(9), 910–918. https://10.1111/j.1469-7610.2006.01595.x.
• Ringel, E. (1953). Der Selbstmord. Abschluss einer krankhaften Entwicklung. Düsseldorf: Maudrich.
• Rogers-Sirin, L., Yanar, C., Yüksekbaş, D., Senturk, M. I. & Sirin, S. (2017). Religiosity, Cultural Values, and Attitudes Toward Seeking Psychological Services in Turkey. Journal of Cross-Cultural Psychology, 48(10), 1587–1604. https://doi.org/10.1177/0022022117732532.
• Sachs, N. B. (2010). Shame and Religious Prosociality. Retrieved February 20, 2022, from: https://papers.ssrn.com/sol3/Delivery.cfm/SSRN_ID1671154_code899498.pdf?abstractid=1644241&mirid=1.
• Skoczylas, K. (2003). Lekcja religii w gimnazjum wobec problemu sensu życia. Studia Włocławskie, 6, 373–385.
• Stack, S. & Kposowa, A. J. (2011). Religion and Suicide: Integrating Four Theories Cross-Nationally. In R. O’Connor, S. Platt & J. Gordon (eds.), International Handbook of Suicide Prevention: Research, Policy and Practice (pp. 235–252). Chichester: John Wiley & Sons Ltd.
• Suchodolska, M. (2018). Oddział dziecięcy w Józefowie zamknięty. W całej psychiatrii w Polsce katastrofa. Retrieved February 12, 2022, from: https://zdrowie.dziennik.pl/aktualnosci/artykuly/587171,oddzial-dzieciecy-psychatria-jozefowzamknieta.html.
• Surmacz, N., Tylec, A., Ryś, M. & Kucharska, K. (2021). Assessment of Selected Suicide Risk Factors and the Level of Spirituals Transcendence and Religiosity. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 47(3), 357–374. https://doi.org/10.34766/fetr.v47i3.917.
• Surzykiewicz, J. (2015). Religia, religijność i duchowość jako zasoby osobowe i kapitał społeczny w pedagogice społecznej/pracy socjalnej. Pedagogika Społeczna, 55(1), 23–71.
• Szredzińska, R. & Włodarczyk, J. (2021). Doświadczenia krzywdzenia oraz dobrostan psychiczny polskich nastolatków w pierwszym okresie pandemii. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka, 20(2), 38–62.
• Szwajca, K., Kasprzak, P., Serafin, M. & Wojciechowski, T. (2019). Poradnik dla nauczycieli. Rola pracowników oświaty w promocji zdrowia psychicznego i w zapobieganiu zachowaniom autodestrukcyjnym u młodzieży. Warszawa: Fundacja Wielogłos.
• Szymańska, J. (2016). Zapobieganie samobójstwom dzieci i młodzieży. Poradnik dla pracowników szkół i placówek oświatowych oraz rodziców. Warszawa: ORE.
• Tarnowski, J. (1991). Człowiek – dialog – wychowanie. Zarys chrześcijańskiej pedagogiki personalno-egzystencjalnej. Znak, 9, 71–73.
• Torok, M., Calear, A. L., Smart, A., Nicolopoulos, A. & Wong, Q. (2019). Preventing Adolescent Suicide: A Systematic Review of the Effectiveness and Change Mechanisms of Suicide Prevention Gatekeeping Training Programs for Teachers and Parents. Journal of Adolescence, 73, 100–112. https://10.1016/j.adolescence.2019.04.005.
• UNICEF (2020). Worlds of Influence Understanding What Shapes Child Well-Being in Rich Countries. Retrieved February 16, 2022, from: https://www.unicef-irc.org/publications/pdf/Report-Card-16-Worlds-of-Influence-child-wellbeing.pdf.
• Vermeer, P. (2010). Religious Education and Socialization. Religious Education, 105(1), 103–116. https://doi.org/10.1080/00344080903472774.
• Wasilewska-Ostrowska, K. (2015). Profilaktyka zachowań suicydalnych wśród młodzieży. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka, 14(3), 152–164.
• Weber, S. R. & Pargament, K. I. (2014). The Role of Religion and Spirituality in Mental Health. Current Opinion in Psychiatry, 27(5), 358–363. https://doi.org/10.1097/yco.0000000000000080.
• Whitlock, J., Wyman, P. A. & Moore, S. R. (2014). Connectedness and Suicide Prevention in Adolescents: Pathways and Implications. Suicide and Life-Threatening Behavior, 44(3), 246–272. https://10.1111/sltb.12071.
• Witkowska, H. (2021). Samobójstwo w kulturze dzisiejszej. Listy samobójców jako gatunek wypowiedzi i fakt kulturowy. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Wnuk, M. & Marcinkowski, J. T. (2012). Psychologiczne funkcje religii. Problemy Higieny i Epidemiologii, 93, 239–243.
• Wolski, J. (2019). Rola Kościoła katolickiego w prewencji samobójstw. Łódzkie Studia Teologiczne, 4, 71–81.
• Wrońska, K. (2023). Solitude and Selflessness and the Cultivation of Humanity in Liberal and Religious Education. British Journal of Religious Education, 45 (2), 112–126. https://doi.org/10.1080/01416200.2021.2002263.
• Wróblewski, M. (2016). Choroby walizkowe. O globalizacji zaburzeń psychicznych. In K. Abriszewski, A. F. Kola & J. Kowalewski (eds.), Humanistyka (pół)peryferii (pp. 23–54). Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM.
• Wu, A., Wang, J. Y. & Jia, C. X. (2015). Religion and Completed Suicide: A Meta-Analysis. PLOS ONE, 10(6), 1–14. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0131715.
• Zellma, A., Buchta R. & Cichosz, W. (2021). The (Non)transgressive Character of Religious Education for Children and Young People in Polish Schools. British Journal of Religious Education. https://doi.org/10.1080/01416200.2021.1887082.
• Żuk, A. (2012). Pastoralne zaangażowanie parafii w struktury szkolne: innowacyjny model wychowania społeczno-kulturowego. In W. Theiss (ed.), Człowiek – Środowisko życia – Edukacja (pp. 228–262). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2022.020