Jan Czochralski – historia człowieka niezwykłego

• Authors: TOMASZEWSKI Paweł E.

Title variants

EN

Jan Czochralski – the history of an extraordinary man

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W artykule przedstawione zostały wybrane obrazki z życia i twórczości prof. Jana Czochralskiego (1885–1953), wybitnego polskiego chemika, metaloznawcy i krystalografa oraz mecenasa sztuki, poety i pisarza. Z bogatego dorobku naukowego naszkicowane zostały trzy najważniejsze jego osiągnięcia: radiomikroskop, który można uważać za pierwowzór skaningowego mikroskopu analizującego (SPM) nagrodzonego Nagrodą Nobla w 1986 r., stop do łożysk kolejowych znany jako „metal B”, który przyniósł Czochralskiemu sławę i bogactwo, oraz tz w. metoda Czochralskiego otrzymywania monokryształów, dzięki której nazwano uczonego „ojcem współczesnej elektroniki”. Nie bez znaczenia są inne jego wynalazki, takie jak płyn do trwałej ondulacji czy „proszek od kataru z Gołąbkiem”. Mimo takich osiągnięć, nazwisko Jana Czochralskiego było w Polsce objęte infamią za rzekomą kolaborację z Niemcami w czasie II wojny światowej. Jednak, po ostatecznym udowodnieniu wiosną 2011 roku faktu jego współpracy z Armią Krajową, przywrócono mu dobre imię na Politechnice Warszawskiej. Słusznie więc rok 2013 został przez Sejm RP ogłoszony Rokiem Jana Czochralskiego.

EN

The presented paper is a report from a presentation delivered in December 2013, at the end of the “Year of Jan Czochralski” celebrated in Poland. For that reason the life and achievements of Prof. Jan Czochralski (1885–1953) were presented in a very short way. Jan Czochralski was a well known Polish chemist and metallurgist of the fi rst half of the 20th century working in Germany and Poland. His achievements were numerous and only three were presented in a more detailed way. The fi rst was a “radiomicroscope” for examination of the surface of metallic samples, which may be regarded as a prototype of modern scanning probe microscope (SPM) awarded with the Nobel Prize in 1986. The second achievement made Czochralski a famous scientist and a rich man prior to WWII – this was a special alloy for railway sliding bearing shells called “B -metal”. The third discovery gave the world recognition to Jan Czochralski after the war – this was the so -called “Czochralski method” for pulling a single crystal from the melt. Without this method used to obtain single silicon crystals necessary to modern electronics, our contemporary civilization would not have been possible. Among his other achievements it is worth mentioning a development of a type of hair perm lotion and a powder against nasal infections, as well as his activities as a patron of culture, poet and novelist. Despite these achievements, the name of Jan Czochralski was a subject of infamy in Poland, for his alleged collaboration with the Germans during World War II. After he fi nally had given proof to his patriotic cooperation with the Home Army (Armia Krajowa), he regained his good name in the spring of 2011. Therefore, the year 2013 was rightly declared by the Parliament of the Republic of Poland as the “Year of Jan Czochralski”.

Keywords

PL

Jan Czochralski; metoda Czochralskiego; metal B; mecenas kultury; poeta; pisarz

EN

Jan Czochralski; Czochralski method; B -metal; patron of culture; poet; novelist

• Publisher: Polska Akademia Umiejętności
• Journal: Prace Komisji Historii Nauki PAU
• Year: 2014
• Volume: 13
• Pages: 57-72

Dates

cover

2014

Contributors

author

TOMASZEWSKI Paweł E.

• Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN (Wrocław)

References

• CZERWIŃSKA-RYDEL Anna 2013: Kryształowe odkrycie. Powieść o Janie Czochralskim. Bielsko-Biała: Wydawnictwo DEBIT. ISBN 978-83-7432-974-3; ISBN 978-83-7167-937-7.
• CZOCHRALSKI Jan 1917: Ein neues Verfahren zur Messung der Kristallisationsgeschwindigkeit der Metalle. Zeitschrift für Physikalische Chemie (1917), bd. 92, ss. 219–221. Publikacja dostępna w Internecie: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/zeitschrift_fur_physikalische_chemie_1918_v92_str219.pdf (2014).
• CZOCHRALSKI Jan 1925a: Metalografja a badania fizyczne. Przegląd Techniczny 63/4, ss. 53–55; 63/5, ss. 69–74; 63/7, ss. 101–105; 63/9, ss. 133–139. Publikacja dostępna w Internecie: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/przeglad_techniczny_1925_t63_v51_n4–9.pdf (2014).
• CZOCHRALSKI Jan 1925b: Radiotechnik im Dienste der Metallkunde. Zeitschrift fuer Anorganische und Allgemeine Chemie 1925, 144/1, ss. 263–266. Publikacja dostępna w Internecie: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/zeitschrift_anorganische_algemeine_chemie_1925_v144_z13_str263.pdf (2014).
• CZOCHRALSKI Jan 1925c: Radjotechnika na usługach metaloznawstwa. Przegląd Techniczny 63, 51/27, ss. 404–405. Publikacja dostępna w Internecie: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/przeglad_techniczny_1925_t63_v51_n27_str404.pdf (2014).
• CZOCHRALSKI Jan 1935: Rzekome występywanie ropy naftowej na Pałukach. Przegląd Górniczo-Hutniczy 27/1–2, ss. 36–42. Publikacja dostępna w Internecie: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/przeglad_gorniczo_hutniczy_1935_v27_str36.pdf (2014).
• CZOCHRALSKI Jan 1936: Kolejowy metal-B – klasyczny przykład namiastki szlachetnych stopów cynowych. Hutnik 8, ss. 219–224. Publikacja dostępna w Internecie: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/hutnik_1936_t8_n6_str219.pdf (2014).
• HAŁAS Tomasz 2008: Jan Czochralski (1885–1953) – wielki uczony i patriota? Kcynia: Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury im. Klary Prillowej [praca magisterska z 2005 r.].
• von MOELLENDORFF W[ichard], CZOCHRALSKI J[an] 1913: Technologische Schluesse aus der Kristallographie der Metalle. Zeitschrift des Vereines deutscher Ingenieure 57/24, ss. 931–935+3; 57/26, ss. 1014–1020+2. Publikacja dostępna w Internecie: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3410/zeitschrift_des_vereines_deutscher_ingenieure_1913_v57.pdf (2014).
• PRUSAK Paweł 2013: Przywrócony pamięci. Profesorowi Janowi Czochralskiemu w 60. rocznicęśmierci. Kcynia–Bydgoszcz: Wydawnictwo Pejzaż.
• Der Fachfilm GmbH 1927: Werkstoffschau in Berlin, Berlin: Der Fachfilm GmbH. Bundesarchiv Filmarchiv Berlin.
• TOMASZEWSKI Paweł E. 1987: Profesor Jan Czochralski (1885–1953) i jego wkład do krystalografii. Wiadomości Chemiczne 41, ss. 597–634 [pierwsze pełne biografia i bibliografia].
• TOMASZEWSKI Paweł E. 1990: Jan Czochralski (1885–1953). Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne („Zeszyty Regionalne Kcyńskiego Towarzystwa Kulturalnego” 2).
• TOMASZEWSKI Paweł E. 2002: Jan Czochralski – father of the Czochralski method. Journal of Crystal Growth 236, ss. 1–4.
• TOMASZEWSKI Paweł E. 2003: Jan Czochralski i jego metoda. Jan Czochralski and his metod. Wrocław–Kcynia: Oficyna Wydawnicza ATUT i INTiBS PAN. ISBN 83-89247-27-5.
• TOMASZEWSKI Paweł E. 2012: Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT: ISBN 978-83-7432-817-3 i INTiBS PAN: 978-83-906218-6-9.
• TOMASZEWSKI Paweł E. 2012–2014: Biuletyn Roku Czochralskiego 1–98. Wrocław. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.janczochralski.com/ (strona internetowa redagowana przez Sylwestra Czochralskiego).
• TOMASZEWSKI Paweł E. 2013: Jan Czochralski restored. Tłum. Magdalena Iwińska. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT. ISBN 978-83-7432-945-3.
• WOJCIECHOWSKA Leonia 1956–1957: Jan Czochralski (1885–1953) [tekst nieopublikowany]