Prawda społeczeństwa jako cel krytycznych badań wiedzy

• Authors: Arkadiusz Jabłoński

Title variants

EN

The truth of society as the goal of critical research of knowledge

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule ukazać chcę formowanie się społeczeństwa wiedzy, jako efektu krytycznych badań nad wiedzą w celu dochodzenia do prawdy społeczeństwa w opozycji do odkrywania prawdy o społeczeństwie. Prawda społeczeństwa daje się ująć jako skutek diachronicznego podejścia do wiedzy i dialogicznego podejścia do krytycyzmu. Prawda o społeczeństwie opisywana jest jako efekt synchronicznego podejścia do wiedzy i monologicznego traktowania krytyki. Diachroniczne podejście do wiedzy skupia się na możliwości formułowania wiedzy o rzeczywistości, ale jest to wiedza traktowana jako omylna. Podejście do wiedzy jest natomiast synchroniczne ponieważ albo skupia się na wyznaczaniu niezmiennych autorytetów rozumu w opozycji do zmiennych źródeł niewiedzy w sferze społecznej, albo też skupia się na poznawczych źródłach twierdzeń o świecie, z których wyrastają wszelkie następne. Krytycyzm jest dialogiczny ponieważ skupia się na rozwoju nowych twierdzeń wiedzy dzięki krytycznemu poprawianiu zastępującemu dotychczasowe twierdzenia. Krytycyzm jest monologiczny, ponieważ jego zadaniem jest albo ukazanie, w jaki sposób niewiedza jest symptomem indywidualnych błędów w doborze źródeł wiedzy, albo czyni swoim celem uwolnienie nas od błędnego traktowania twierdzeń wiedzy jako odnoszących się do rzeczywistości poza-dyskursywnej.

EN

In the presented article I want to show the formation of knowledge-based society as the result of critical research on knowledge, the purpose of which is the investigation of the truth of a society as opposed to discovering the truth about a society. The truth about a society is described as the outcome of a synchronic approach to knowledge and a monologic approach to criticism. The truth of society can be described as the result of a diachronic approach to knowledge and a dialogic approach to criticism. The diachronic approach to knowledge concentrates on the possibility of formulating the knowledge of reality, however, such knowledge is perceived as fallible. The approach to knowledge is synchronic either because it focuses on determining the unchanging intellectual authorities in contrast to the changing sources of ignorance within the social realm, or because it concentrates on epistemic sources of various assertions about the world, from which further such claims stem. The criticism is dialogic because it focuses on developing new knowledge claims through the critical revision replacing the previous ones. The criticism is monologic either because the its task is to show how ignorance is a symptom of an individual’s failure to recognize the sources of knowledge or because its purpose is to disabuse us of an erroneous view that knowledge claims may inform us about an extra-discursive reality.

Keywords

PL

prawda; społeczeństwo; wiedza; krytycyzm

EN

truth; society; knowledge; criticism

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2008
• Volume: 57
• Issue: 3
• Pages: 101-120

Dates

published

2008

Contributors

author

Arkadiusz Jabłoński

• Instytut Socjologii KUL

References

• Barker Chris [2005], Studia kulturowe. Teoria i praktyka, Kraków, Wydawnictwo UJ.
• Bernstein Richard J [1983], Beyond Objectivism and Relativism, Oxford, Blackwell.
• Birnbacher Dieter [1999], Odpowiedzialność za przyszłe pokolenia, Warszawa, Oficyna Naukowa.
• Chudy Wojciech [2007], Kłamstwo jako metoda, Warszawa, Oficyna Naukowa.
• Comte August [1973], Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Cruickshank Justin [2007], The Usefulness of Fallibilism in Post-Positivist Philosophy. A Popperian Critique of Critical Realism, „Philosophy of Social Science” vol. 37, nr 3.
• Giza-Poleszczuk Anna [1989], Teoria nauki a teoria społeczna, [w:] H. Kozakiewicz, E. Mokrzycki, M. J. Siemek (red.), Racjonalność – nauka – społeczeństwo, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 129-151.
• Gladstone Brian [2004], Zarządzanie wiedzą, Warszawa, Petit.
• Jabłoński Arkadiusz [2006], Budowanie społeczeństwa wiedzy. Zarys Teorii społecznej Karla R. Poppera, Lublin, Wydawnictwo KUL.
• Maslow Abraham [2006], Motywacja i osobowość, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Popper Karl R. [1993], Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1-2, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Popper Karl R. [1997], Nieustanne poszukiwania. Autobiografia intelektualna, Kraków, Wydawnictwo Znak.
• Sloterdijk Peter [2007], O trudnym dojrzewaniu do szczęścia, rozmawia Agata Bielik-Robson, „Europa” 17. 11. 2007 nr 189.
• Szacki Jerzy [1994], Liberalizm po komunizmie, Kraków, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Warszawa, Fundacja im. Stefana Batorego.
• Szacki Jerzy [2002], Historia myśli społecznej. Wydanie nowe, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wheel Francis [2005], Jak brednie podbiły świat. Krótka historia współczesnych urojeń, Warszawa, MUZA SA.

Identifiers

ISSN

0033-2356