Imię teoforyczne Józef w strukturach antroponimicznych i toponimicznych Polski

• Authors: Górny Halszka

Title variants

EN

A theophoric name, Józef, in anthroponymic and toponymic structures of Polish

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article presents the productivity of the name Józef and its variants in the creation of Polish personal and place names in the historical perspective, taking into account the frequency and geographical location of such names. In the surnames derived from the name Józef, known from the Middle Ages and later sources, various adaptations of the name have been recorded, including graphic and phonetic variants, dialectal and East Slavonic realisations. Most of the toponyms derived from the afore-mentioned name were more recently created in the 19th century. Among the names, toponyms with the suffixes: -ów, -owo, and -in dominate. Some place names have a commemorative genesis. The surnames and place names discussed in the article occur in various regions of the country, but the largest turnout is in the Mazowieckie, Łódzkie, Wielkopolskie and Lubelskie provinces.

Keywords

PL

imię biblijne; ojkonim; chronologia; częstotliwość

biblical name; surname; oikonym; chronology; frequency

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2019
• Issue: 14
• Pages: 46-57

Contributors

author

Górny Halszka

• Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków

References

• Abramowicz Z., 2016, Imiona starotestamentowe w kulturze podlaskich Żydów i chrześcijan, „Onomastica” LX, s. 69–89.
• Abramowicz Z., Citko L., Dacewicz L., 1997, Słownik historycznych nazw osobowych Białostocczyzny (XV–XVII w.), t. I A–O, Białystok.
• Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, 2009, 2011, red. A. Cieślikowa przy współpracy K. Skowronek, t. II, III, Kraków.
• Bąk P., 1995, Typy nazwisk i przezwisk odimiennych w ziemi piotrkowskiej, „Acta Universitatis Lodzensis. Folia Linguistica” XXXIV, s. 5–28.
• Bijak U., 2001, Imię Kazimierz i jego derywaty w toponimii polskiej, [w:] Toponimia i oronimia, red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, Kraków, s. 125–135.
• Bubak J., 1983, Geneza nazwisk polskich równych imionom, [w:] Warsztat współczesnego onomasty, red. D. Kopertowska, Kielce, s. 19–29.
• Bubak J., 1993, Księga naszych imion, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Czopek-Kopciuch B., 2011, Geographical Names Deriving from Saints’ Names (Patrocina) in Poland, „Onomastica Uralica” VIII, s. 227–245.
• Czopek-Kopciuch B., 2017, Imię Maria w polskiej ojkonimii, „Onomastica” LXI /2, s. 43–51.
• Dacewicz L., 1996, Nazwiska białostoczan pochodne od imion, „Białostocczyzna” nr 1 (41), s. 48–51.
• Dacewicz L., 2001, Antroponimia Białegostoku w XVII–XVIII wieku, Białystok.
• Fros H. SJ, Sowa F., 1998, Księga imion i świętych, t. III (H–Ł), Kraków.
• Górnowicz H., 1992, Słownik nazwisk mieszkańców Powiśla, Gdańsk.
• Górny H., 2004, Nazwiska mieszkańców wybranych miejscowości dawnej ziemi sanockiej w świetle interferencji etniczno-językowej (XV–XIX w.), Rzeszów.
• Górny H., 2017a, Słowiańskie imiona dwuczłonowe zachowane w najstarszych polskich toponimach (rekonesans), „Onomastica” LXI/1, s. 255–264.
• Górny H., 2017b, Imię Cz(ś)cibor w polskiej antroponimii i toponimii, „Onomastica” LXI/2, s. 129–141.
• Górny H., 2017c, Imiona jako podstawy nazw geograficznych Polski – prolegomena badawcze, [w:] Przeszłość w języku zamknięta. In memoriam Andreae Bańkowski, red. V. Jaros, U. Wójcik, Częstochowa, s. 255–266.
• Grzenia J., 2002, Słownik imion, Warszawa.
• Karaś M., 1956, O staropolskich imionach dwuczłonowych zachowanych w nazwach miej scowych, „Onomastica” II, s. 260–281.
• Karpluk M., 1955, Polskie nazwy miejscowe od imion kobiecych, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” I, s. 111–160.
• Kopertowska D., 1993, Dwuczłonowe nazwy osobowe jako podstawy toponimów, „Namenkundliche Informationem” XVII, s. 44–48.
• Lech D., 2004, Nazwy osobowe dziewiętnastowiecznych mieszkańców Opola (ze słownikiem etymologicznym nazwisk), Opole.
• Łoś J., 1913, Józef – Józwa, „Język Polski” I, s. 26.
• Magda-Czekaj M., 2003, Historyczne nazwiska ludności Olesna na Śląsku Opolskim, Kraków.
• Magda-Czekaj M., Zofia w kontekście językowym, kulturowym i religijnym, w druku.
• Malec M., 1994, Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków.
• Malec M. (red.), 1995, Nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego. Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych 2, Kraków.
• Raszewska-Żurek B., 2006, Kształtowanie się nazwisk równych imionom w Polsce (wiek XIII–XVI), Warszawa.
• Rudnicki M., 1911, Józwa Beznogi a ostatnie odkrycia językoznawcze, „Poradnik Językowy” XI, s. 84–90.
• Rymut K., 1999, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. I, Kraków.
• Skowronek K., Antropologia feministyczna i historia kobiet a onomastyka – miejsca wspólne (na przykładzie chrześcijańskich imion żeńskich obecnych w nazwach miejscowych), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” XIV, s. 218–234.
• Ułaszyn H., 1912, Miscellanea językowe [...] Pol. gwarowe Józwa, „Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie”, t. V, s. 306–310.
• Ułaszyn H., 1933, Św. Józefat, św. Józafat czy św. Jozafat?, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 65–69.
• Wójcik U., 2015, Społeczno-gospodarcze uwarunkowania dziewiętnastowiecznego nazewnictwa miejscowego w Polsce, „Onomastica” LIX, s. 197–207.
• Wójcik U., 2017, Mazowieckie toponimy motywowane słowiańskimi imionami złożonymi, „Onomastica” LXI/2, s. 303–322.
• Złotkowski P., 2017, Antroponimia historyczna mieszczan i chłopów Brańska i okolic w ujęciu statycznym i dynamicznym, Lublin.

Identifiers

DOI

10.24917/20831765.14.4