Onomastykon wybranych poznańskich powieści kryminalnych (urbanonimy i antroponimy)

• Authors: Nowak Marta

Title variants

EN

Onomastics in selected detective stories about Poznań (urbanonyms)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest pokazanie przestrzeni Poznania we współczesnym kryminale ze szczególnym uwzględnieniem warstwy onimicznej (urbanonimów oraz antroponimów) oraz tego, jak nazwy wpływają na obraz miasta i jego mieszkańców wyłaniający się z kart powieści. W artykule analizie poddano pięć kryminałów czworga różnych autorów. Kryminalny Poznań przypomina rzeczywiste miasto, ale nie jest jego odwzorowaniem, a zastosowane nazwy zazwyczaj spełniają inne funkcje niż tylko lokalizacja w przestrzeni. Autorzy przedstawiają miasto jako przestrzeń tętniącą życiem, będącą czasami niezależnym bohaterem (jak u Ryszarda Ćwirleja), a czasami przede wszystkim tłem wydarzeń (w powieściach pozostałych autorów). Literacki Poznań wyróżnia także szereg nazw charakterystycznych, powtarzających się w powieściach, które wyróżniają miasto na tle innych metropolii.

EN

The aim of the article is to present Poznań's space in contemporary crime, with particular emphasis on the literary onomastics (urbanonyms and proper names) and show how names can influence the image of the city and its inhabitants. I have analyzed five detective stories which were written by four different authors. Literary city and the real one bear a lot of resemblance, but they are not the same. Urbanonyms and proper names used in novels usually perform different functions than just the location in space. The authors portray the city as a bustling, sometimes city is as important as the literary heroes (in Ryszard Ćwirlej's books), and sometimes it is just the background of the events (in the novels written by other authors). Literary Poznań also distinguishes a number of characteristic names, repeated in novels, which distinguish the city against the others.

Keywords

PL

powieść kryminalna; miasto; antroponimy; urbanonimy; onomastyka literacka

EN

detective story; city; proper names; urbanonyms; literary onomastics

• Publisher: Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Journal: Język. Religia. Tożsamość
• Year: 2018
• Issue: 1(17)2018
• Pages: 51-62

Contributors

author

Nowak Marta

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• 1. Bojarski P., Pętla, Wydawnictwo Miejskie Poznania, Poznań 2014.
• 2. Ćwirlej R., Trzynasty dzień tygodnia, Zysk i S-ka, Poznań 2013.
• 3. Ćwirlej R., Upiory spacerują nad Wartą, Zysk i S-ka, Poznań 2013.
• 4. Jodełka J., Polichromia, TimeMachine, Poznań 2009.
• 5. Lewandowski K.T., Elektryczne perły, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2008.
• 6. Caillois R., Powieść kryminalna, czyli jak intelekt opuszcza świat, aby oddać się li tylko grze…, [w:] idem, Odpowiedzialność i styl. Eseje, przeł. J. Błoński, PIW, Warszawa 1967, s. 167-209.
• 7. Cieślikowa A., Nazwy własne w różnych gatunkach tekstów literackich, [w:] Onomastyka literacka, red. M. Biolik, Wydawnictwa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie, Olsztyn 1993, s. 33-39.
• 8. Cyzman M., Miasto w dziele literackim. O sposobie istnienia i funkcjonowania nazw miasta w tekście literackim. Szkic metodologiczny, [w:] Miasto w perspektywie onomastyki i historii, red. I. Sarnowska-Giefing, M. Graf, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2010, s. 437-445.
• 9. Graf M., Poznań: miasto rzeczywiste – miasto literackie, [w:] Miasto w perspektywie onomastyki i historii, red. I. Sarnowska-Giefing, M. Graf, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2010, s. 447-459.
• 10. Graf M., Święte grzeszniczki, grzeszne świętoszki. Żywoty świętych osiedlowych Lidii Amejko pod onomastyczną lupą, [w:] Cum reverentia, gratia, amicitia… Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Bogdanowi Walczakowi, red. J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, t. 1., Poznań 2013, s. 505-512.
• Haddon M., Dziwny przypadek psa nocną porą, przeł. M. Grabowska, Świat Książki, Warszawa 2004.
• 11. Kaczmarki, Kaczmarek-regimenty, [w:] Słownik gwary miejskiej Poznania, red. M. Gruchmanowa, B. Walczak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 1997, s. 236.
• 12. Nowak M., Od dawnego do współczesnego Poznania w kryminale, „Adeptus” 2017, nr 9, s. 1-12.
• 13. Piotrowicz A., Walczak B., Witaszek-Samborska M., Pejzaż miasta w świetle „Słownika gwary miejskiej Poznania” i „Słownika dwudziestowiecznej Łodzi”, [w:] Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie 3, red. M. Święcicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011, s. 347-359.
• 14. Siewierski J., Powieść kryminalna, Krajowa Agencja Wydawnicza RSW Prasa-Książka Ruch, Warszawa 1979.
• 15. Walczak B., Najczęstsze nazwiska wielkopolskie, [w:] Miasto w perspektywie onomastyki i historii, red. I. Sarnowska-Giefing, M. Graf, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2010, s. 257-267.
• 16. Wzorek A., Olgi Tokarczuk gra z regułami powieści kryminalnej (na podstawie Prowadź swój pług przez kości umarłych), „Respectus Philologius” 2013, nr 24 (29), s. 98-107.
• 17. http://www.mapaksiazek.pl/, (dostęp: 22.05.2017).
• 18. Gdzie jest „Sielanka”?, http://forum.gazeta.pl/forum/w,67,20197377,20197377,Gdzie_jest_Sielanka_.html, (dostęp: 29.05.2017).
• 19. jk, Oferta biblioteki: wycieczka śladami inspektora Bauna, http://wejherowo.naszemiasto.pl/artykul/oferta-biblioteki-wycieczka-sladami-inspektora-bauna,1475163,art,t,id,tm.html, (dostęp: 22.05.2017).
• 20. Swędrzyńska J., Poznań jest bohaterem moich powieści – wywiad z Ryszardem Ćwirlejem, http://pulspoznania.pl/poznan-jest-bohaterem-moich-powiesci-wywiad-z-ryszardem-cwirlejem/, (dostęp: 30.05.2017).
• 21. Śliwiński P., Miasto nieopisane, czyli Poznań literacki znany i nieznany, wykład wygłoszony 10.05.2017 w Bibliotece Uniwersyteckiej UAM w ramach obchodów Tygodnia Bibliotek, https://www.youtube.com/watch?v=MGDlDbzHWbs, (dostęp: 29.05.2017).