THE CATEGORY OF COMPETENCE AND THE THEORY OF MORAL EDUCATION IN THE LIGHT OF THE PHILOSOPHY OF JÜRGEN HABERMAS AND JACQUES MARITAIN

• Authors: Jarosław Horowski

Title variants

PL

Kategoria kompetencji i teoria wychowania moralnego w świetle filozofii Jürgena Habermasa i Jacquesa Maritaina

DE

Kompetenzkategorie und Theorie der Moralerziehung im Lichte der Philosophien von Jürgen Habermas und Jacques Maritain

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The subject of moral education evokes categories such as standards, values or virtues, by means of which the teleology of education is usually drawn up in this area. Meanwhile, the beginning of the twenty-first century has brought us a transfer of the concept of competence into the field of moral education. The article is an attempt to understand what content this category includes with regard to educational-moral reflection, and to answer the question of what value the category of competence has for the theory of moral education. References to comparative studies were made in this research. The category of competence was compared with the category of virtue, but defined with reference to Jürgen Habermas' ideas, whereas the category of virtue was considered in the light of the moral philosophy of Jacques Maritain. These analyses led to drawing attention to the following issues: linking the interpretation of the category of competence with certain philosophical assumptions; referring the category of competence not so much to the quality of action, but to the ability to formulate moral standards, that is, to a theoretical skill, minimalism and ethical relativism as a consequence of the interpretation of moral competences in accordance with the assumptions of the critical theory.

PL

Temat wychowania moralnego przywodzi na myśl takie kategorie, jak normy, wartości czy sprawności-cnoty, za pomocą których kreśli się zazwyczaj teleologię wychowania w tym obszarze. Tymczasem początek XXI wieku przyniósł przeniesienie w dziedzinę wychowania moralnego pojęcia kompetencji. Ar-tykuł stanowi próbę zrozumienia, jaką treść kryje w sobie owa kategoria w odnie-sieniu do refleksji pedagogiczno-moralnej oraz odpowiedzi na pytanie, jaką wartość ma kategoria kompetencji dla teorii wychowania moralnego. W badaniach odwołano się do komparatystyki. Kategorię kompetencji poddano porównaniu z kategorią sprawności-cnoty, przy czym kategorię kompetencji zdefiniowano w nawiązaniu do myśli Jürgena Habermasa, natomiast kategorię cnoty rozważano w świetle filozofii moralnej Jacquesa Maritaina. Analizy doprowadziły do zwrócenia uwagi na następujące kwestie: powiązanie interpretacji kategorii kompetencji z określonymi założeniami filozoficznymi; odniesienie kategorii kompetencji nie tyle do jakości działania, co do umiejętności formułowania norm moralnych, czyli do umiejętności teoretycznej; minimalizm oraz relatywizm etyczny jako konse-kwencję interpretacji kompetencji moralnych zgodnie z założeniami teorii krytycznej.

DE

Im Zusammenhang mit dem Thema der Moralerziehung werden solche Begriffe assoziiert wie „Normen“, „Werte“ und „Tugenden“, mit deren Hilfe bis dato erziehungsteleologische Ansatze diesen Bereich suchten zu umschreiben. Seit dem Beginn des 21. Jahrhunderts findet der Begriff der Kompetenz in dem ethisch-pädagogischen Diskurs breiten Eingang. In dem vorliegenden Artikel wird versucht erstens herauszubekommen, was für ein Verständnis von Moralerziehung die neue Kategorie in sich birgt und zweitens, welcher Stellenwert ihr bei der Ausformung einer Moralerziehungstheorie zukommen solle. Bei der Untersuchung wurde vergleichsanalytisch vorgegangen, d.h. der Begriff der Kompetenz wurde vor dem Hintergrund der Kategorie „Tugend/Fertigkeit“ interpretiert, wobei Kompetenz im Anschluss an die Position von Jürgen Habermas definiert, hingegen zur Bestimmung des Tugendbegriffs auf die Moralphilosophie von Jacques Maritain zurückgegriffen wurde. Bei den Analysen wurde im einzelnen erörtert: Verbindung des Kompetenzverständnisses mit den philosophischen Voraussetzungen, Bedeutung des Begriffs „Kompetenz“ nicht für die Bestimmung einer Handlung, sondern im Zusammenhang der Fähigkeit, ethische Normen eigenständig zu formulieren (moraltheoretische Kompetenz), ethischer Minimalismus und Relativismus als Konsequenzen der Moralkompetenzinterpretation gemäß dem Ansatz der Kritischen Theorie.

Keywords

EN

moral education; competences; virtues; Habermas; Maritain

PL

wychowanie moralne; kompetencje; cnoty; Habermas; Maritain

DE

Moralerziehung; Kompetenz; Tugenden; Maritain; Habermas

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Edukacja Dorosłych
• Year: 2014
• Issue: 1(70)

Contributors

author

Jarosław Horowski

References

• Arystoteles (1996), Etyka nikomachejska, in: Arystoteles, Dzieła wszyst-kie, Vol. 5, Warszawa.
• Copleston F. (1996), Historia filozofii, Vol. VI: Od Wolffa do Kanta, War-szawa.
• Czerepaniak-Walczak M. (1994), Między dostosowaniem a zmianą. Ele-menty emancypacyjnej teorii edukacji, Szczecin.
• Dębowski J. (2003), „Prawda dialogu”, czyli jak unikać instrumentalizacji prawdy?, in: Szulakiewicz M., Karpus Z. (Eds.), Dialog w kulturze, Toruń.
• Górnicka-Kalinowska J. (1999), Idea sumienia w filozofii moralnej, War-szawa.
• Habermas J. (1983), Niektóre trudności próby związania teorii z praktyką, in: Habermas J., Teoria i praktyka. Wybór pism, Warszawa.
• Habermas J. (1999), Teoria działania komunikacyjnego, Vol. 1, Warszawa.
• Habermas J. (2002a), Teoria działania komunikacyjnego, Vol. 2, Warszawa.
• Habermas J. (2002b), Wierzyć i wiedzieć, „Znak”, No. 9.
• Habermas J. (2009), Uwzględniając Innego, Warszawa.
• Habermas J. (2012), Między naturalizmem a religią, Warszawa.
• Kwaśnica R. (1987), Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, Wrocław.
• Kwaśnica R. (1993), Przygotowanie pojęciowe i próba analizy potrzeb rozwojowych uczestników dokształcania, in: Kwaśnica R. (Ed.), Pytanie o nauczyciela, Wrocław.
• Kwaśnica R. (2004), Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu, In: Kwie-ciński Z., Śliwerski B. (Eds.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, Vol. 2, Warszawa.
• Kwaśnica R. (2007), Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, Wrocław.
• Maritain J. (1981), Humanizm integralny, Warszawa.
• Maritain J. (1988a), Osoba ludzka i społeczeństwo, In: Maritain J., Pisma filozoficzne, Kraków.
• Maritain J. (1988b), Prawo naturalne i prawo moralne, In: Maritain J., Pi-sma filozoficzne, Kraków.
• Maritain J. (1991), Dynamika wychowania, „Znak”, No. 9.
• Maritain J. (1993a), Człowiek i państwo, Kraków.
• Maritain J. (1993b), Moralne i duchowe wartości w wychowaniu, In: Adamski F. (Ed.), Człowiek – wychowanie – kultura. Wybór tekstów, Kra-ków.
• Maritain J. (1993c), Od filozofii człowieka do filozofii wychowania, In: Adamski F. (Ed.), Człowiek – wychowanie – kultura. Wybór tekstów, Kra-ków.
• Maritain J. (2002), Dziewięć wykładów o podstawowych pojęciach filozo-fii moralnej, Lublin.
• Maritain J. (2005a), Nauka i mądrość, Warszawa – Ząbki.
• Maritain J. (2005b), Trzej reformatorzy. Luter, Kartezjusz, Rousseau, War-szawa – Ząbki.
• Maritain J. (2007), O nową cywilizację chrześcijańską, In: Maritain J., Religia i kultura, Warszawa.
• Męczkowska A. (2003), Kompetencja, In: Pilch T. (Ed.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Vol. II, Warszawa.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 4 listopada 2011 r. w sprawie wzorcowych efektów kształcenia, OJ of 2011, No. 253, item. 1521.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykony-wania zawodu nauczyciela, OJ of 2012, No 0, item. 131.
• Sławiński S. et al. (Ed.) (2011), Słownik kluczowych pojęć związanych z krajowym systemem kwalifikacji, Warszawa.
• Szahaj A. (2008), Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej, Warszawa.
• Tatarkiewicz W. (1995), Historia filozofii, Vol. 2, Warszawa.